Giám đốc quốc gia Quỹ đầu tư Muddy Waters Asia đề xuất cho phép nhà đầu tư ngoại giao dịch không ký quỹ cùng một ngày

Đây là một trong những giải pháp thu hút hơn dòng vốn ngoại vào thị trường Việt Nam do ông Robert Medd, Giám đốc quốc gia Quỹ đầu tư Muddy Waters Asia chia sẻ với phóng viên Đầu tư Chứng khoán tại sự kiện Vietnam Access Days 2025 do Chứng khoán Vietcap tổ chức.

Phiên thảo luận “Đầu tư vào Việt Nam trong vận hội mới” với sự tham dự của ông Tuấn Nhan - Giám đốc điều hành Vietcap, ông Robert Medd - Giám đốc quốc gia Quỹ đầu tư Muddy Waters Asia, ông Chatree Meechaijaroenying - Giám đốc nguồn vốn Principal Asset Management, ông Tuấn Lê - Giám đốc khối đầu tư Dragon Capital (từ trái sang phải)

Quốc hội vừa thông qua mục tiêu tăng trưởng trên 8% trong năm nay, cao hơn nhiều so với dự báo các tổ chức quốc tế (khoảng 6-7%), ông đánh giá gì về khả năng thực hiện chỉ tiêu này giữa bối cảnh cuộc chiến thương mại đang lan rộng sang châu Á?

Sự tự tin về phát triển kinh tế Việt Nam, theo tôi đến từ thay đổi rõ rệt của Chính phủ, không chỉ dừng ở chủ trương mà hành động thực tế hơn rất nhiều.

Mục tiêu 8 - 10% GDP hoàn toàn có thể đạt được, bởi Việt Nam còn dư địa thúc đẩy vốn đầu tư công (có rất nhiều dự án lớn) lẫn tư nhân. Việt Nam cần khuyến khích, tạo thêm nhiều cơ hội để doanh nghiệp tư nhân có thể tham gia các dự án có hiệu suất đầu tư cao; tạo ra sản phẩm thay thế nguồn nhập khẩu.

Việt Nam có ba thế mạnh rất lớn là quy mô và cơ cấu dân số, và cải cách thể chế.

Hiện Việt Nam có hơn 100 triệu dân – không quá lớn để tự do mở rộng, nhưng đủ để tạo ra lợi thế và là động lực phát triển tiêu dùng nội địa.

Cơ cấu dân số trẻ cũng là ưu điểm giúp tiếp thu nhanh những đổi mới khoa cũng như công nghệ. Tập trung ươm mầm tài năng trẻ, tham gia nhiều hơn vào các công việc công nghệ cao giúp Việt Nam có thể vượt qua bẫy thu nhập trung bình. Việc nâng cao chất lượng lao động, phát triển nhân sự ở các lĩnh vực trí tuệ, công nghệ quan trọng hơn là tập trung chỉ mở nhiều nhà máy và mang đến công việc thâm dụng lao động, giá trị gia tăng thấp – như vậy sẽ đến một lúc nào đó Việt Nam sẽ không còn đủ cạnh tranh.

Và yếu tố chuyển động cải cách thể chế, bộ máy quản lý nhà nước thời gian gần đây. Nhìn lại giai đoạn 5-10 năm qua, Việt Nam thay đổi rõ rệt, là kết quả của những chính sách và hành động thực tế.

Nếu xem tăng trưởng GDP như tăng trưởng doanh thu doanh nghiệp thì chưa đủ. Cần song hành với lợi nhuận, tức là khả năng phát triển bền vững của doanh nghiệp, tạo ra giá trị và nâng cao chất lượng sống. Hay nói cách khác, tăng trưởng GDP cần đi đôi với chất lượng doanh nghiệp, số lượng công việc tạo ra trong nền kinh tế. Nếu làm được điều này, thì mục tiêu tăng trưởng GDP 8-10% là có thể đạt được.

Có ý kiến cho rằng, lạm phát sẽ được chấp nhận cao hơn để đạt tăng trưởng tín dụng phục vụ mục tiêu tăng GDP. Vậy đây có phải là rủi ro cho nền kinh tế như các giai đoạn bơm tiền trước kia?

Tăng trưởng tín dụng là dễ hiểu khi chúng ta muốn đạt mục tiêu tăng trưởng GDP. Điểm mấu chốt là tăng trưởng tín dụng cần chảy vào đúng doanh nghiệp và ngành có lợi nhuận tốt, hiệu suất đầu tư cao thì mới có thể đáp ứng được chi phí lãi vay.

Hiện nay, Việt Nam vẫn đang nhập khẩu phần lớn nguyên liệu đầu vào từ Trung Quốc, chế biến thô rồi xuất khẩu đi Mỹ. Nếu chúng ta có thể tăng phần “Made in Vietnam”, chế biến từ nguyên liệu sản xuất ngay trong nước, Việt Nam sẽ gia tăng giá trị trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Chúng ta hoàn toàn có nguồn tài nguyên và tài năng để phát triển ngành chế tạo và sản xuất trong nước.

Dưới thời Trump 2.0, dòng vốn FDI vào Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh? Theo ông, đâu là lĩnh vực nhà đầu tư ngoại rót tiền vào nhiều nhất?

Các nhà đầu tư ở Trung Quốc chắc chắn sẽ tiếp tục phải dịch chuyển nhà máy ra khỏi nước họ, nhưng đây không phải là điều chúng ta nên quá chú trọng. Quan tâm quá nhiều vào FDI cũng giống như cho rằng doanh nghiệp Việt Nam không có khả năng tự xây dựng và vận hành các ngành công nghiệp chế tạo.

Điều cần làm là tiếp tục phát triển hạ tầng, nâng cao chất lượng lao động, tạo môi trường thúc đẩy được hoạt động sản xuất để Việt Nam có thể trở thành điểm đến có chất lượng cao hơn. Nếu FDI vào để tiếp tục xuất khẩu sang nước ngoài thì không bền vững, nhưng FDI vào để phát triển kinh tế Việt Nam và tăng giá trị của chúng ta trên chuỗi cung ứng toàn cầu thì mới quan trọng.

Ngành ngân hàng sẽ bị tác động như thế nào trong bối cảnh vĩ mô 2025?

Ngân hàng sẽ hưởng lợi từ một nền kinh tế tăng trưởng bền vững, khi việc làm, thu nhập, giá trị bất động sản và chất lượng sống được nâng cao. Tuy nhiên, giá nhà đất nên tăng theo xu hướng thu nhập thay vì bị đẩy lên bởi hoạt động đầu cơ. Tín dụng tăng trưởng quá nóng có thể mang lại nhiều rủi ro. Hy vọng rằng đây không phải là mối lo ngại trong những năm sắp tới.

Ông đánh giá gì về niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài đối với nền kinh tế Việt Nam?

Thứ nhất, với NĐTNN đã quen thuộc với thị trường Việt Nam, tìm kiếm được doanh nghiệp ưa thích thì họ vẫn đang chờ đợi những phản ứng rõ ràng hơn từ chính quyền, vì 2-3 năm nay có nhiều dự án vẫn đang nằm chờ giấy phép. Chúng tôi biết có những tổ chức tìm đến thị trường Việt Nam nhưng lại ra về, nhưng năm nay và 10 năm tới khi nhìn thấy những hành động quyết liệt hơn, họ sẽ tự tin hơn.

Với NĐTNN có biết đến Việt Nam nhưng chưa hiểu rõ về thị trường, Muddy Waters từ tháng 4 sẽ đăng tải trên website của mình một số nội dung để NĐTNN biết tới Việt Nam như một thị trường đang phát triển và có nhiều cơ hội.

Thứ ba, như đã nói, Việt Nam có 100 triệu dân số thì TTCK có khả năng phát triển lớn hơn các thị trường như Hàn Quốc, Thái Lan, Philipines…

Thứ tư, chúng tôi có làm báo cáo về cấu trúc dân số Việt Nam, thì vấn đề dân số già đi, tỷ lệ sinh giảm không phải vấn đề lớn nếu Việt Nam có giải pháp thúc đẩy tăng trưởng tỷ lệ sinh. Chúng tôi đề xuất thêm chính sách hỗ trợ gia đình có con gái. Ví dụ như giảm thuế thu nhập 20-30% cho những hộ gia đình có con gái từ 0-25 tuổi.

Sự kiện được quan tâm nhất hiện nay là nâng hạng thị trường, theo ông, khả năng vào thị trường thứ cấp, trước khi chính thức được nâng hạng có khả thi. Và trong kịch bản đó, thì về mặt lý thuyết những cổ phiếu nào có thể được quan tâm?

Thị trường đang tập trung quá nhiều việc cần được nâng hạng ngay. Nhưng nâng hạng khi thị trường chưa sẵn sàng không hẳn tốt.

Chỉ số thị trường chứng khoán tăng điểm, các công ty chứng khoán ăn nên làm ra không đồng nghĩa với cả nền kinh tế Việt Nam đang tốt lên.

Nếu nâng hạng chỉ để thu hút nhà đầu tư nước ngoài trong ngắn hạn thì không có ý nghĩa, Việt Nam cần chú trọng đến phát triển kinh tế, tăng năng suất, nâng cao kỹ năng người lao động thì sự phát triển mới bền vững, thoát bẫy thu nhập trung bình. Góc độ trên thị trường vốn, Chính phủ, các cơ quan quản lý cũng phải có biện pháp bảo vệ nhà đầu tư tốt hơn.

Bên cạnh đó, khi thị trường được nâng hạng thì doanh nghiệp có khả năng huy động được tiền vốn rẻ ở nước ngoài. Bài học là Indonesia hay Thái Lan giai đoạn cuối năm 90 sử dụng vốn rẻ ở nước ngoài để đầu tư các dự án không sinh lời dẫn đến vỡ nợ, gây hậu quả rất tệ cho nền kinh tế. Do đó, Việt Nam cần thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư vào những dự án có giá trị và lợi nhuận cao. Chính phủ cũng phải chú trọng hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư.

Khi kinh tế và thị trường trưởng thành, Việt Nam sẽ không chỉ được nâng hạng để thu hút, mà còn giữ chân được nhà đầu tư.

Trong bối cảnh hiện nay, rất nhiều nhà đầu tư cho rằng, ngay cả khi nâng hạng, NĐTNN chưa chắc đã mua, mà còn cần thêm điều kiện về tỷ giá USD và lãi suất FED nữa, để xu hướng tiền quay về Mỹ có thể đảo ngược hoặc phân tán một phần nào trở về thị trường châu Á, trong đó có Việt Nam?

Ông Robert Medd - Giám đốc quốc gia Quỹ đầu tư Muddy Waters Asia đã có buổi chia sẻ thú vị trong khuôn khổ sự kiện Vietnam Access Days do Chứng khoán Vietcap tổ chức.

Nhà đầu tư quan tâm vào thị trường khi họ nhìn thấy cơ hội, chứ không phải chỉ dựa vào phân hạng thị trường. Thị trường hấp dẫn khi chúng tôi thấy có nhiều doanh nghiệp hoạt động tốt, tăng trưởng mạnh, Chính phủ thúc đầy phát triển, và thị trường vốn công bằng. Chúng tôi tin rằng những cải cách chính trị gần đây sẽ tiếp tục phát triển những điểm nói trên.

Trong 10 năm trở lại đây, VN-Index là top 4 chỉ số có tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ nhất so với các chỉ số lớn ở Mỹ, châu Âu, và châu Á. Chúng ta làm được điều đó mặc dù định giá của VN-Index không tăng. Muddy Waters cho rằng nhà đầu tư sẽ quay lại khi nền kinh tế chuyển động nhờ vào nỗ lực của nhà nước.

Theo ông, thị trường chứng khoán Việt Nam cần cải thiện điều gì trong mắt nhà đầu tư ngoại?

Theo chúng tôi, để thu hút nhà đầu tư nước ngoài hơn nữa, thị trường chứng khoán Việt Nam cần cải thiện những điểm sau: (1) Hoàn tất việc triển khai hệ thống giao dịch KRX. (2) Nâng cao chất lượng công bố thông tin tài chính, sử dụng định dạng Word/PDF thay vì bản scan cho báo cáo tài chính. (3) Tất cả công ty niêm yết có vốn hóa trên 500 triệu USD nên có chương trình Quan hệ Nhà đầu tư (IR) chuyên nghiệp.

Một vấn đề của TTCK Việt Nam, theo chúng tôi, là có hơn 1.000 doanh nghiệp trong đó nhiều doanh nghiệp đã thoái vốn Nhà nước cũng như các doanh nghiệp nhỏ lẻ. Họ rất ít gặp nhà đầu tư và chia sẻ thông tin. Họ cũng không có động lực lớn để phát triển doanh nghiệp hay nâng cao hiệu quả tài sản. Tôi cho rằng nên có sự sàng lọc để đưa các công ty này trở về không đại chúng.

(4) Khuyến khích doanh nghiệp nhà nước cải thiện tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA), bằng cách cải thiện lợi nhuận hoặc thanh lý tài sản hoạt động kém hiệu quả. Doanh nghiệp nhà nước nên thoái vốn hoặc mua lại các công ty con niêm yết nhỏ không hoạt động tốt.

(5) Tăng giới hạn tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài (FOL).

(6) Cải thiện phương thức và định giá cổ phần của nhà nước/ SCIC khi thoái vốn. Chúng tôi gợi ý giá khởi điểm có thể thấp hơn khoảng 5% so với mức giá giao dịch của các phiên gần nhất, thay vì định giá cao không sát với thực tế.

(7) Cho phép nhà đầu tư ngoại giao dịch không ký quỹ trong cùng một ngày. Điều quan trọng là tiền thu từ việc bán một cổ phiếu có thể được dùng để mua cổ phiếu khác trong cùng ngày.

Ngoài cổ phiếu, ông đánh giá gì về triển vọng các kênh đầu tư khác ở Việt Nam như trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản hay vàng?

Với trái phiếu doanh nghiệp, chúng tôi hy vọng thị trường sẽ cải thiện về chất lượng doanh nghiệp phát hành, cũng như tiếp tục xử lý các khoản trái phiếu yếu kém. Nhưng có lẽ phải mất thêm vài năm nữa mới có sự thay đổi rõ rệt.

Với bất động sản nhà ở, chúng tôi không kỳ vọng thị trường sẽ phục hồi mạnh trước năm 2027.

Ông có có thể chia sẻ về tiêu chí mà Muddy Waters tìm kiếm cơ hội đầu tư doanh nghiệp tại Việt Nam?

Chúng tôi quan tâm vào chất lượng ban lãnh đạo và cơ hội tăng trưởng bền vững trong nhiều năm. Điều quan trọng là lợi nhuận phải được được tạo ra bởi dòng tiền thật chứ không phải chỉ trên sổ sách.

Nhà đầu tư gián tiếp cũng muốn bảo vệ nguồn vốn của mình. Tại Việt Nam, có nhiều doanh nghiệp lớn mà ban lãnh đạo không sở hữu nhiều cổ phiếu, nếu có thì là mua bán cổ phiếu hàng ngày kiếm tiền, đó là nhóm doanh nghiệp mà chúng tôi tránh.

Chúng tôi thích những doanh nghiệp có hiệu suất tài sản cao (ROA), lợi nhuận tốt và tăng trưởng bền vững mà không thông qua đòn bẩy tài chính, ban lãnh đạo minh bạch. Doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào các ngành mang lại hiệu quả lớn và thay thế các sản phẩm và nguyên liệu đầu vào nhập khẩu cần được chú trọng phát triển và hỗ trợ.

Chiến lược của quỹ Muddy Waters tại Việt Nam là đầu tư dài hạn 5 - 10 năm, chúng tôi dành 4 năm chỉ để tìm hiểu thị trường, gặp gỡ lãnh đạo doanh nghiệp,.. Chúng tôi đã gặp nhiều doanh nghiệp tốt, hiện đã có một doanh mục với các DN hoạt động hiệu quả và có nhiều tiềm năng phát triển. Tuy nhiên, các doanh nghiệp lớn trên thị trường vẫn dừng ở một số “gương mặt quen”. Việt Nam thực sự rất cần có thêm nhiều doanh nghiệp mà tài sản, đồng vốn tạo ra được nhiều lợi nhuận với biên cao hơn mức hiện tại. Tới đây, dự kiến vào tháng 4, chúng tôi sẽ chia sẻ thêm nhiều thông tin về chiến lược, của Muddy Waters Asia trên website của mình.