Xuất khẩu sang châu Mỹ thắng lớn nhờ “đòn bẩy” CPTPP

Xuất khẩu sang khối CPTPP tăng mạnh

Năm 2021, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang các nước thành viên CPTPP đạt khoảng 45,7 tỷ USD, tăng 18,1% so với năm 2020.

Nếu xét riêng thị trường các nước thành viên CPTPP tại châu Mỹ (gồm Mexico, Peru, Chile, Canada), năm 2021, xuất khẩu của Việt Nam sang cả 4 quốc gia này đều tăng trưởng cao, với kim ngạch khoảng 13,7 tỷ USD, tăng khoảng 31,2% so với năm 2020. Thặng dư thương mại của Việt Nam với nhóm nước này lên đến khoảng 10,39 tỷ USD.

Tám tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu sang khối CPTPP đạt 41 tỷ USD, tăng 38,7% so với cùng kỳ năm 2021, gần bằng kim ngạch xuất khẩu cả năm 2021 sang khu vực này (45,4 tỷ USD). Xuất siêu ghi nhận 6 tỷ USD.

Ấn tượng nhất là xuất khẩu gia tăng mạnh tại một số nước thành viên CPTPP mà trước đây Việt Nam chưa ký hiệp định thương mại tự do (FTA).

Cụ thể, với Canada, năm 2021, Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này khoảng 5,3 tỷ USD, tăng khoảng 75% so với trước khi CPTPP có hiệu lực. Với Mexico, xuất khẩu đạt 4,6 tỷ USD, tăng tới hơn 100% so với thời điểm trước khi hiệp định này có hiệu lực.

Các ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như thủy sản, giày dép… đang tận dụng CPTPP để tăng tốc xuất khẩu hiệu quả.

Tại Tọa đàm Tận dụng “đòn bẩy” CPTPP đẩy mạnh xuất khẩu sang châu Mỹ, bà Lê Hằng, Giám đốc Truyền thông - Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam cho biết, 10 thị trường thành viên trong khối CPTPP đang chiếm trên 25% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Việt Nam và hầu hết các thành viên đều cam kết sẽ đưa thuế quan về mức 0% trong vòng 3 năm.

Sang năm thứ 4 thực thi CPTPP, thị phần của thủy sản Việt Nam tại một số thị trường trong khối có thay đổi rõ ràng, đặc biệt là những thị trường ở khối Mỹ La-tinh. Đơn cử, trước khi có CPTPP, Canada chiếm 2,7% tổng giá trị xuất khẩu thủy sản Việt Nam, đến thời điểm này, con số là 3,7%.

“CPTPP được các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam tận dụng nhiều hơn EVFTA. Bởi với khối EVFTA, thì bị vướng những rào cản như thẻ vàng, IUU..., trong khi CPTPP hoàn toàn rộng mở với doanh nghiệp thủy sản Việt Nam”, bà Hằng nhấn mạnh.

Tương tự, ngành da giày cũng đón nhận hiệu ứng tích cực. Trước đây, xuất khẩu da giày sang thị trường khối này chiếm 10% tổng kim ngạch xuất khẩu, nhưng nhờ có CPTPP đã tăng lên 14%, tạo ra nhiều thay đổi tích cực.

Tham gia CPTPP, những yêu cầu về quy tắc xuất xứ đã tạo động lực thúc đẩy phát triển nguồn nguyên phụ liệu trong nước cùng chuỗi sản xuất. Thời gian qua, chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu đã được đầu tư nhiều hơn tại Việt Nam, nhờ đó, tỷ lệ hàng xuất khẩu được cấp C/O ưu đãi rất cao.

Lợi thế FTA sẽ không kéo dài

Bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhấn mạnh, CPTPP là FTA thế hệ mới tiêu chuẩn cao đầu tiên Việt Nam thực hiện với mức độ tự do hóa, mức độ các nước thành viên trong CPTPP cam kết mở cửa thị trường hàng hóa dành cho nhau cao nhất trong số các hiệp định đã có trước đó.

CPTPP là trợ lực giúp hàng hóa của Việt Nam “tấn công” vào thị trường châu Mỹ. Kết quả xuất khẩu sang 4 thị trường châu Mỹ trong khối CPTPP cho thấy rõ điều này.

Đặc biệt, với CPTPP, Việt Nam đang sở hữu lợi thế lớn để khai thác xuất khẩu sang châu Mỹ so với nhiều quốc gia châu Á chưa có FTA với các quốc gia trong khu vực này.

Tuy nhiên, các nước vẫn tiếp tục đàm phán FTA với ASEAN. Ví dụ, sắp tới, FTA Canada - ASEAN sẽ được tái khởi động. Như vậy, trong tương lai, hàng Việt sẽ không còn lợi thế độc tôn tại khu vực này. Chưa kể, một số nước cũng đang có kế hoạch tham gia CPTPP.

“Lợi thế FTA vẫn đang là một trong những ưu điểm của Việt Nam ở thị trường Bắc Mỹ, nhưng điều đó sẽ không kéo quá dài. Vì thế, các doanh nghiệp Việt phải nhanh chân tận dụng CPTPP một cách tối ưu nhất”, bà Trang lưu ý.

Theo các chuyên gia thương mại, năm 2022, các FTA, trong đó có CPTPP, sẽ tiếp tục mở ra những lợi thế về ưu đãi thuế quan, tạo động lực thu hút đầu tư để tăng năng lực sản xuất, từ đó giúp các doanh nghiệp xuất khẩu trở nên chuyên nghiệp hơn trên trường quốc tế.

Bà Võ Hồng Anh, Phó vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công thương) phân tích, nhóm dệt may và da giày đang có lợi thế về thuế quan 10 - 20% so với các đối thủ cạnh tranh trực tiếp. Đây là một lợi thế rõ rệt mà doanh nghiệp cần phải khai thác triệt để, tận dụng thúc đẩy xuất khẩu sang các thị trường này.

Đơn cử, Canada cam kết xóa bỏ thuế quan về 0% sau 3 năm CPTPP có hiệu lực đối với ngành hàng dệt may. Trong 9 tháng năm 2022, kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang Canada đã tăng trưởng 50% so với cùng kỳ.

Với nhóm hàng thủy sản, mỗi quốc gia CPTPP đưa ra một biểu cam kết thuế quan riêng, áp dụng cho hàng hóa nhập khẩu từ các nước thành viên còn lại. Trong đó, Canada, Chile cam kết xóa bỏ thuế ngay khi CPTPP có hiệu lực với tất cả dòng thuế quan thủy sản của Việt Nam, nên các doanh nghiệp Việt cũng đang khai thác rất tốt. Riêng tại Canada, Việt Nam đang là nhà xuất khẩu tôm và cá ba sa lớn nhất.