Dự án Nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 9, đoạn từ cảng Cửa Việt đến Quốc lộ 1 sử dụng vốn dư của Dự án Quản lý tài sản đường bộ Việt Nam (VRAMP) vay vốn ngân hàng Thế giới (WB). Dự án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư vào tháng 8/2021. Đến tháng 11/2021, dự án được Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) phê duyệt đầu tư và giao Tổng cục Đường bộ (nay là Cục Đường bộ Việt Nam) làm chủ đầu tư.
Theo đó, dự án có chiều dài 13,8 km, điểm đầu từ cảng Cửa Việt (thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh), điểm cuối là nơi giao giữa Quốc lộ 1, đoạn ngã tư Sòng (xã Thanh An, huyện Cam Lộ); quy mô đường cấp II, 4 làn xe; tổng bề rộng nền đường 28 m, không bao gồm phần hè đường. Tổng mức đầu tư dự án là 19,05 triệu USD (tương đương 440,37 tỷ đồng), thời gian thực hiện 2021 - 2022. Dự án chính thức động thổ khởi công vào tháng 3/2022, dự kiến hoàn thành vào cuối năm 2022.
Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Trị cho biết, Dự án Nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 9, đoạn từ cảng Cửa Việt đến Quốc lộ 1 được xác định là dự án trọng điểm của tỉnh, do vậy, HĐND tỉnh Quảng Trị đã phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án Giải phóng mặt bằng (GPMB) riêng cho Dự án Nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 9, đoạn từ cảng Cửa Việt đến Quốc lộ 1, với tổng mức đầu tư 75 tỷ đồng từ ngân sách địa phương, sau đó được điều chỉnh tăng lên 345,55 tỷ đồng.
Trong quá trình thực hiện, Dự án GPMB đã bàn giao được 4,55/13,8 km và 6 cầu trên tuyến cho chủ đầu tư. Còn lại 9,25 km chưa được bàn giao mặt bằng, bao gồm 2,5 km đã được các địa phương phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, nhưng chưa chi trả cho người dân vì thời gian này (từ tháng 10/2022 đến tháng 12/2022) nhà thầu không triển khai thi công do ảnh hưởng mưa lũ và WB chưa có ý kiến về việc cho phép kéo dài thời gian của hiệp định vay.
Đến ngày 12/1/2023, WB có ý kiến chính thức về việc không gia hạn hiệp định vay, điều này đồng nghĩa Dự án Nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 9, đoạn từ cảng Cửa Việt đến Quốc lộ 1 phải dừng lại, khi mà các hạng mục xây dựng đang dang dở.
Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, sẽ nghiên cứu, báo cáo Bộ GTVT và cơ quan có thẩm quyền phương án sử dụng nguồn vốn khác, điều chỉnh chủ trương đầu tư để tiếp tục thực hiện hoàn thành dự án. Trong thời gian chờ đợi, Cục Đường bộ đề nghị UBND tỉnh Quảng Trị chỉ đạo các cơ quan liên quan thống nhất phương án tạm tiếp nhận phạm vi mặt bằng chưa thi công trong thời gian dự án chờ tái cơ cấu nguồn vốn và điều chỉnh chủ trương đầu tư. Tạm bàn giao nguyên trạng đoạn tuyến đang khai thác thuộc phạm vi dự án Quốc lộ 9 để quản lý, khai thác.
Đến cuối năm 2023, tỉnh Quảng Trị đã làm việc với Bộ GTVT về việc bố trí vốn để tiếp tục thực hiện Dự án Nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 9, đoạn từ cảng Cửa Việt đến Quốc lộ 1. Tuy nhiên, do thu ngân sách tại tỉnh Quảng Trị thấp, không có kinh phí để tỉnh tiếp tục thực hiện giải phóng mặt bằng, nên Bộ GTVT nhận thấy việc sử dụng vốn ngân sách thay cho vốn vay WB để hoàn thành dự án trong giai đoạn 2021 - 2025 là không khả thi.
Bộ GTVT đã đề nghị tỉnh Quảng Trị báo cáo khó khăn về vốn và thời gian GPMB để báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét dừng thực hiện dự án; đồng thời, nghiên cứu lập dự án đầu tư để hoàn thành đoạn tuyến này trong kỳ trung hạn 2026 - 2030.
Theo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Trị, cho đến thời điểm dừng công tác GPMB, tổng kinh phí đã được phê duyệt phương án bồi thường hỗ trợ là 10,045 tỷ đồng, đã chi trả 6,18 tỷ đồng, chưa chi trả 3,86 tỷ đồng.
Trong tháng 12/2023, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Trị đã có văn bản gửi UBND tỉnh Quảng Trị, đề nghị UBND tỉnh cho phép quyết toán Dự án GPMB để kết thúc dự án.
Đối với nguồn vốn 288,43 tỷ đồng còn lại của Dự án GPMB, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng tỉnh Quảng Trị đề nghị chuyển cho 2 dự án khác là Dự án đường ven biển kết nối Hành lang kinh tế Đông - Tây, giai đoạn I và Dự án Cảng hàng không Quảng Trị.
Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, ông Lê Đức Tiến cho biết, hiện cơ quan có thẩm quyền đang xem xét kết thúc Dự án Nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 9, đoạn từ cảng Cửa Việt đến Quốc lộ 1. Việc kết thúc dự án sẽ do Bộ GTVT (chủ đầu tư) báo cáo Thủ tướng Chính phủ quyết định.
Về phía tỉnh Quảng Trị, việc thực hiện Dự án GPMB tách thành dự án riêng biệt và sử dụng ngân sách tỉnh, nên khi Dự án Nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 9, đoạn từ cảng Cửa Việt đến Quốc lộ 1 kết thúc, thì Dự án GPMB cũng dừng lại.
