Quan hệ thương mại Hoa Kỳ - Việt Nam tác động tới cuộc sống của người dân hai nước theo những cách đặc biệt. Từ quần áo chúng ta mặc tới thực phẩm chúng ta ăn và các sản phẩm điện tử chúng ta dùng hàng ngày, những mối liên hệ giữa người dân hai nước rất mạnh mẽ thông qua sự gắn kết về thương mại. Cam kết của hai nước trong 25 năm qua nhằm đạt được thương mại tự do, công bằng và cùng có lợi đã đóng góp vào tình bạn và cam kết mạnh mẽ mà chúng ta ngày nay đang được hưởng và cùng kỷ niệm.
Dưới trụ cột kinh tế của Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương do Tổng thống Donald Trump khởi xướng, Hoa Kỳ và Việt Nam đã đạt được những tiến bộ to lớn trong việc củng cố quan hệ thương mại và đầu tư giữa hai nước. Tổng thống Trump quyết tâm theo đuổi các điều khoản thương mại và đầu tư tự do, công bằng và cùng có lợi cho các doanh nghiệp, nông dân và người lao động Hoa Kỳ với tất cả các đối tác kinh tế của Hoa Kỳ, trong đó có những người bạn như Việt Nam.
Quá trình bình thường hóa quan hệ bắt đầu bằng quyết tâm thay đổi của cả hai nước. Tiên phong trong sự thay đổi này là các thượng nghị sĩ John McCain và John Kerry - hai cựu binh Hoa Kỳ. Nhờ tầm vóc và trải nghiệm cá nhân, họ đã giành được sự ủng hộ từ cả hai đảng. Đó là thành quả dường như tất yếu, nhưng là kết quả của nhiều nỗ lực. Nếu như Tổng thống Clinton là người mở ra cánh cửa đến một tương lai mới và tươi sáng giữa hai nước, thì hai thượng nghị sĩ Kerry và McCain là những người mang lại chìa khóa trên nhiều phương diện.
Ông Daniel Kritenbrink, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam
Tuy nhiên, họ không phải là những người duy nhất xứng đáng được tôn vinh. Những người bạn và đối tác của chúng tôi trong Chính phủ Việt Nam đã giúp quyết định của Tổng thống Clinton được công chúng Hoa Kỳ đón nhận một cách thuận lợi, nhờ sự tận tình hiếm thấy khi giúp đỡ chúng tôi trong một nhiệm vụ thiêng liêng, nhưng cũng đầy khó khăn, đó là tìm kiếm hài cốt các quân nhân Hoa Kỳ, những người không bao giờ trở lại từ cuộc chiến. Chúng tôi luôn cảm thấy biết ơn vì điều này.
Dù có những rủi ro nhất định đối với cả hai bên, những hành động mạnh mẽ của nhiều người ở Hoa Kỳ và Việt Nam vào năm 1995 đã tạo nên một nền tảng nhằm tăng cường quan hệ kinh tế và dần dần gắn kết hai nước chúng ta với nhau trong nền kinh tế toàn cầu. Từ khởi điểm gần như bằng không ở thời điểm 25 năm trước, thương mại song phương ngày nay đã đạt gần 60 tỷ USD. Động lực phát triển thương mại là việc ký kết Hiệp định Thương mại song phương Hoa Kỳ - Việt Nam (BTA) năm 2001 và ký kết Quan hệ Đối tác toàn diện năm 2013. BTA đã tạo thuận lợi cho việc tiếp cận thị trường và mở cửa giữa hai nền kinh tế. Quan hệ Đối tác toàn diện đã biến thương mại và giao thương thành nền tảng cho quan hệ của chúng ta. Năm 1994, Việt Nam là nền kinh tế nhập khẩu lớn thứ 95 của Hoa Kỳ. Ngày nay, Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam và Việt Nam là một trong những thị trường xuất khẩu tăng trưởng nhanh nhất của Hoa Kỳ.
Chúng ta kỷ niệm 25 năm bình thường hóa quan hệ thương mại giữa Hoa Kỳ và Việt Nam trong bối cảnh đã có tới 5 chuyến thăm cấp Tổng thống và Thủ tướng giữa hai nước chỉ trong vòng 4 năm.
Trong chuyến thăm của Tổng thống Trump vào tháng 11/2017, ông đã cùng Chủ tịch nước Trần Đại Quang cam kết làm sâu sắc thêm và mở rộng thương mại và đầu tư song phương và đã ký các hợp đồng thương mại mới trị giá 12 tỷ USD.
Khi Tổng thống Trump thăm Việt Nam lần thứ hai vào tháng 2/2019 nhân dịp Hội nghị Thượng đỉnh Hoa Kỳ - Triều Tiên diễn ra tại Hà Nội, các nhà lãnh đạo hai bên đã ký kết thêm các hợp đồng trị giá 21 tỷ USD.
Tất cả những hợp đồng và thỏa thuận thương mại đó là minh chứng về những gì chúng ta đã làm được trong mối quan hệ song phương. Đó là cùng thúc đẩy thương mại tự do, công bằng, có đi có lại vì lợi ích và tiến bộ chung.
Chúng tôi có sự trân trọng to lớn đối với tiến trình mở cửa ngày càng tăng tốc và mong muốn hội nhập vào các chuỗi giá trị toàn cầu của Việt Nam. Những bước đi tích cực của Chính phủ Việt Nam đưa chúng ta tiến gần hơn tới các chính sách mang lại lợi ích cho cả đôi bên. Hiện nay, các công ty Hoa Kỳ như Nike và General Electric ngày càng cảm thấy Việt Nam chính là nhà của mình, nơi họ sản xuất các sản phẩm. Các công ty Hoa Kỳ đã nhận thấy rằng, Việt Nam rất rộng mở với kinh doanh. Xuất khẩu hàng hóa của Hoa Kỳ sang Việt Nam tiếp tục tăng, năm 2018 tăng 19% và đạt 9,8 tỷ USD. Người tiêu dùng Hoa Kỳ cũng mua nhiều hơn các sản phẩm được sản xuất tại Việt Nam. Năm 2018, xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ đạt 49,2 tỷ USD, tăng 5,9% so với năm trước đó.
Trao đổi thương mại trong lĩnh vực nông nghiệp giữa hai nước rất mạnh mẽ và đang tăng trưởng. Việt Nam hiện là thị trường xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp lớn thứ 6 của Hoa Kỳ. Năm 2018, kim ngạch thương mại song phương về sản phẩm nông nghiệp đạt hơn 8,5 tỷ USD, trong đó, các sản phẩm lúa mì, ngô và đậu tương của Hoa Kỳ đã phục vụ các ngành chăn nuôi và thủy sản chiến lược của Việt Nam.
Xuất khẩu các sản phẩm lâm nghiệp và bông của Hoa Kỳ đạt mức kỷ lục, góp phần thúc đẩy tăng trưởng trong lĩnh vực sản xuất đồ nội thất và dệt may của Việt Nam. Đầu năm nay, bạn bè tôi ở Hoa Kỳ đã có thể thưởng thức những trái xoài Việt Nam ngọt và thơm ngon, trong khi bạn bè Việt Nam của tôi có thể nếm hương vị của quả việt quất Hoa Kỳ - một trong những loại quả mùa hè mà tôi yêu thích. Tiềm năng phát triển trong thương mại nông nghiệp là rất lớn.
Tổng thống Trump đã kêu gọi Việt Nam giảm thâm hụt thương mại song phương với Hoa Kỳ, vốn đạt tới 39,5 tỷ USD năm 2018 và con số này có xu hướng tiếp tục tăng. Chúng tôi đã và đang đối thoại thẳng thắn với các đối tác Việt Nam về sự mất cân bằng thương mại kéo dài này. Chúng tôi hy vọng và kỳ vọng rằng, Việt Nam sẽ có những bước đi trong thời gian sắp tới để giải quyết những lo lắng của chúng tôi trên tinh thần xây dựng.
Cùng với các công ty Hoa Kỳ đang cung cấp những công nghệ, hàng hóa và dịch vụ cao cấp cho thị trường Việt Nam, xuất khẩu của Hoa Kỳ sang Việt Nam có tiềm năng to lớn trong việc giảm hơn nữa thâm hụt thương mại. Chúng tôi đặc biệt tập trung vào những cơ hội lớn dành cho các công ty năng lượng Hoa Kỳ tại Việt Nam. Tháng 4 năm nay, Việt Nam đã nhập lô dầu thô đầu tiên từ Hoa Kỳ. Với mức tăng trưởng nhu cầu năng lượng tại Việt Nam dự kiến đạt hai con số, Hoa Kỳ với nguồn tài nguyên khí tự nhiên dồi dào có thể cung cấp nguồn khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) đáng tin cậy, với giá phải chăng và sạch để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ điện hàng ngày và tăng cường an ninh năng lượng của Việt Nam trong dài hạn.
Trên thị trường năng lượng, AES, một công ty Hoa Kỳ, đã và đang chứng tỏ rằng, họ là một nhà sản xuất điện đáng tin cậy. Chúng tôi tin rằng, hệ thống nhà máy điện và kho cảng khí tự nhiên hóa lỏng Sơn Mỹ mà AES đề xuất xây dựng sẽ mở rộng cánh cửa tới mối quan hệ đối tác bền vững về năng lượng giữa Hoa Kỳ và Việt Nam.
Chúng tôi thực sự rất tự hào về thành tích vững vàng của kinh tế tư nhân của Hoa Kỳ trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Khi làm việc với các công ty Hoa Kỳ, người dân ở khắp nơi trên thế giới đều hiểu rằng, điều bạn thấy là điều bạn đạt được: những hợp đồng trung thực, những điều khoản tài chính dựa trên cơ sở thị trường, lao động địa phương, sản phẩm chất lượng và hoàn toàn không cần đến những chiêu trò không có trong sổ sách.
Nhìn lại 25 năm quan hệ thương mại của chúng ta, tôi thực sự tự hào rằng, vượt qua xung đột và khó khăn trong quá khứ, chúng ta đã cùng nhau xây dựng một mối quan hệ bao trùm các lĩnh vực nông nghiệp, kinh doanh, năng lượng, quốc phòng và giao lưu nhân dân. Tôi đã nói chuyện với rất nhiều nhà đầu tư và doanh nghiệp Hoa Kỳ ở Việt Nam. Họ coi sự phát triển của một nước Việt Nam thịnh vượng đồng nghĩa với lợi ích kinh tế và kinh doanh của họ. Với những bước tiến quan trọng như vậy trong 25 năm, hiện giờ chính là cơ hội để mở rộng và làm sâu sắc thêm quan hệ đối tác kinh tế và thương mại của chúng ta.
Mục tiêu trọng tâm của chúng tôi là trở thành một đối tác quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển một đất nước Việt Nam vững mạnh, thịnh vượng và độc lập, tham gia vào thương mại tự do, công bằng và cùng có lợi, đóng góp vào an ninh quốc tế, tôn trọng nhân quyền và thượng tôn pháp luật.
Hy vọng rằng, quan hệ đối tác của chúng ta sẽ tiếp tục tôn vinh ý tưởng vốn được tác giả Hoa Kỳ Edward Hale diễn đạt một cách tuyệt vời rằng, "đến với nhau chính là sự khởi đầu, ở bên nhau là sự tiến bộ, nhưng làm việc cùng nhau mới là sự thành công".
Chúng ta đã đến với nhau 25 năm trước. Ngày nay, quan hệ đối tác của chúng ta là minh chứng cho những bước tiến mà chúng ta đã tạo nên kể từ đó. Và tôi thực sự kỳ vọng rằng, khi cùng nhau làm việc 25 năm nữa, chúng ta sẽ có được thành công lớn tới mức, thành công của ngày hôm nay chỉ như khởi đầu của ngày hôm qua.
