Trong báo cáo “Thống kê và Triển vọng Thương mại Toàn cầu” mới nhất, sau mức giảm 1,2% vào năm 2023 khi áp lực lạm phát và lãi suất cao hơn đè nặng lên thương mại quốc tế, WTO dự báo tổng khối lượng thương mại toàn cầu sẽ tăng 2,6% vào năm 2024 và 3,3% vào năm 2025.
Tổng giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala cho biết: “Chúng ta đang đạt được tiến bộ trong quá trình phục hồi thương mại toàn cầu nhờ chuỗi cung ứng linh hoạt và khuôn khổ thương mại đa phương vững chắc - những yếu tố quan trọng để cải thiện sinh kế và phúc lợi. Điều bắt buộc là chúng ta phải giảm thiểu những rủi ro như xung đột địa chính trị và phân mảnh thương mại để duy trì tăng trưởng và ổn định kinh tế”.
Báo cáo ước tính thêm rằng tăng trưởng GDP toàn cầu theo tỷ giá hối đoái thị trường sẽ hầu như ổn định trong hai năm tới ở mức 2,6% vào năm 2024 và 2,7% vào năm 2025, sau khi giảm xuống 2,7% vào năm 2023 từ mức 3,1% vào năm 2022. Sự tương phản giữa mức tăng trưởng ổn định GDP thực tế và sự suy giảm khối lượng thương mại hàng hóa thực tế có liên quan đến áp lực lạm phát, điều này có tác động làm giảm tiêu dùng hàng hóa thâm dụng thương mại, đặc biệt là ở Châu Âu và Bắc Mỹ.
Nhà kinh tế trưởng của WTO Ralph Ossa cho biết: “Lý do cho sự tăng trưởng này về cơ bản là do bình thường hóa lạm phát và cũng là bình thường hóa chính sách tiền tệ, vốn đã là lực cản đối với thương mại vào năm 2023”.
Khả năng phục hồi của thương mại cũng đang được thử thách bởi sự gián đoạn trên hai tuyến đường vận chuyển chính của thế giới: Kênh đào Panama bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu nước ngọt và sự chuyển hướng giao thông ra khỏi Biển Đỏ. Trong điều kiện gián đoạn kéo dài, căng thẳng địa chính trị và sự không chắc chắn về chính sách, rủi ro đối với triển vọng thương mại sẽ nghiêng về hướng điều chỉnh giảm.
Sự phục hồi thương mại dự kiến sẽ diễn ra trên diện rộng, bao gồm cả khắp châu Âu, sau khi đã trải qua một số đợt sụt giảm sâu nhất về khối lượng thương mại vào năm ngoái do căng thẳng địa chính trị và cuộc khủng hoảng năng lượng do ảnh hưởng của xung đột Nga-Ukraine gây ra.
“Châu Âu thực sự đang cân nhắc về thương mại quốc tế vào năm 2023 và chúng tôi không thấy điều đó còn xảy ra nữa”, ông cho biết.
Rủi ro địa chính trị vẫn còn
Báo cáo cảnh báo rằng căng thẳng địa chính trị và sự không chắc chắn về chính sách có thể hạn chế mức độ phục hồi thương mại trong thời gian tới. Giá thực phẩm và năng lượng một lần nữa có thể phải chịu sự tăng giá liên quan đến các sự kiện địa chính trị. Phần phân tích đặc biệt của báo cáo về cuộc khủng hoảng Biển Đỏ lưu ý rằng mặc dù tác động kinh tế của việc gián đoạn Kênh đào Suez do xung đột ở Trung Đông cho đến nay vẫn còn tương đối hạn chế, nhưng một số lĩnh vực như sản phẩm ô tô, phân bón và bán lẻ đã bị ảnh hưởng do sự chậm trễ và chi phí vận chuyển tăng cao.
Báo cáo của WTO kết luận, nhìn chung, thương mại thế giới đã “có khả năng phục hồi đáng kể” trong những năm gần đây, vượt lên trên mức đỉnh điểm trước đại dịch Covid-19 vào cuối năm 2023. Tuy nhiên, WTO cảnh báo rằng căng thẳng địa chính trị vẫn có thể gây rủi ro cho triển vọng mà WTO đặt ra.
Đặc biệt, căng thẳng ở Trung Đông có thể gây ra sự gián đoạn thương mại lớn nếu nó lan sang thị trường năng lượng.
Ngoài ra, ông Ralph Ossa cũng chỉ ra những dấu hiệu của sự phân mảnh thương mại toàn cầu theo đường ranh giới địa chính trị.
Báo cáo của WTO đã chia nền kinh tế toàn cầu thành hai “khối địa chính trị giả định” dựa trên mô hình bỏ phiếu của Liên hợp quốc và nhận thấy rằng tăng trưởng thương mại giữa các khối chậm hơn so với bên trong khối. Ví dụ, Mỹ và Anh thường có quan điểm tương tự trong các cuộc bỏ phiếu gần đây của Liên hợp quốc về xung đột Nga-Ukraine, trong khi Trung Quốc lại có quan điểm ngược lại.
Sự phân mảnh đó đặc biệt đáng chú ý giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ và Trung Quốc.
“Chúng tôi nhận thấy rằng tăng trưởng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc chậm hơn 30% so với tăng trưởng thương mại giữa các quốc gia này và các quốc gia khác…Điều đó không có nghĩa là hai quốc gia này không thương mại nhiều, nhưng thị phần thương mại của họ đang ngày càng rời xa những mối quan hệ này”, nhà kinh tế trưởng Ralph Ossa cho biết khi đề cập đến giai đoạn kể từ năm 2018, khi căng thẳng thương mại ban đầu nảy sinh.
