Dự kiến thoái vốn ồ ạt
Thông tin được Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (Vinalines) chia sẻ mới đây cho biết, theo kế hoạch tái cơ cấu được phê duyệt, Công ty mẹ - Tổng công ty sẽ tiến hành thoái vốn tại 13 doanh nghiệp thành viên trong năm 2020.
Cụ thể, trong năm 2020, Vinalines dự kiến sẽ giảm tỷ lệ sở hữu tại CTCP Vận tải biển Việt Nam (VOS) từ 51% xuống 49%, tại CTCP Vận tải biển Vinaship (VNA) từ 51% xuống 36%, tại CTCP Đầu tư Cảng Cái Lân (CPI) từ 56,58% xuống 51%, tại Công ty TNHH Vận tải hàng công nghệ cao giảm từ 56% xuống 51%.
Đồng thời, Vinalines sẽ thoái vốn toàn bộ tại 7 doanh nghiệp, gồm CTCP Vận tải và thuê tàu biển Việt Nam (VST, 49%), CTCP Vận tải biển Hải Âu (SSG, 26,46%) CTCP Hợp tác lao động với nước ngoài (ILC, 24,9%), CTCP Đầu tư và thương mại hàng hải (12,94%); CTCP Hàng hải Đông Đô (DDM, 48,97%), CTCP Vận tải biển và thương mại Phương Đông (NOS, 49%) và CTCP Vinalines Nha Trang (98,34%).
Ngoài ra, Vinalines cũng dự kiến thoái 300.000 cổ phần tại CTCP Phát triển khu công nghiệp Tín Nghĩa (TIP) và hơn 47.800 cổ phần tại Tổng công ty Thương mại kỹ thuật và đầu tư (PEG).
Trong số doanh nghiệp Vinalines dự kiến thoái vốn, có 10/13 doanh nghiệp đã niêm yết và đăng ký giao dịch trên sàn chứng khoán như VOS và TIP đang niêm yết trên HOSE; VNA, CPI, VST, SSG, ILC, DDM, NOS, PEG đang đăng ký giao dịch trên UPCoM.
Diễn biến này khiến nhiều nhà đầu tư kỳ vọng có sóng thoái vốn, xuất phát từ thực tế hơn 3 năm qua, thoái vốn nhà nước luôn là thông tin hấp dẫn tạo sóng cho cổ phiếu và nhà đầu tư đã có khá nhiều “kinh nghiệm” tìm kiếm lợi nhuận nhờ ăn theo “hiệu ứng” thoái vốn tại VNM, SAB, BMP, VCG…
Đáng nói, nhiều doanh nghiệp trong danh sách dự kiến thoái vốn của Vinalines có vị thế đầu ngành vận tải biển, cùng tỷ lệ thoái vốn lớn, giúp nhà đầu tư quan tâm có thể tiến tới sở hữu chi phối.
Tuy nhiên, khả năng hoàn thành kế hoạch thoái vốn năm nay cũng được đánh giá sẽ đối mặt không ít thách thức, cơ hội tìm kiếm lợi nhuận ăn theo cũng không dễ dàng khi đa số các doanh nghiệp trong nhóm này đều đang có hiệu quả kinh doanh yếu kém, cơ cấu tài chính mất cân đối nghiêm trọng, cổ phiếu trên thị trường giao dịch èo uột.
Kế hoạch đầy thách thức
Tại VOS, theo báo cáo tài chính quý IV/2019, trong kỳ, Công ty đạt 194 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, lũy kế cả năm đạt 51,4 tỷ đồng lợi nhuận, tương đương năm 2018. Nếu chỉ nhìn vào lợi nhuận, đây rõ ràng là kết quả tích cực.
Tuy nhiên, đi sâu vào bức tranh tài chính của VOS, có thể thấy tình hình kinh doanh của Công ty vẫn còn nhiều khó khăn.
Cụ thể, đóng góp chủ yếu vào con số 194 tỷ đồng lợi nhuận trong quý vừa qua là khoản thu nhập khác lên đến 247,5 tỷ đồng (chi tiết chưa được thuyết minh).
Đối với hoạt động kinh doanh chính, doanh thu thuần quý IV/2019 giảm 18,4% so với cùng kỳ 2018, đạt 371 tỷ đồng, lợi nhuận gộp thu về vỏn vẹn 18,9 tỷ đồng.
Trong khi đó, chi phí tài chính lên đến hơn 30,5 tỷ đồng; chi phí bán hàng là 9,7 tỷ đồng và chi phí quản lý doanh nghiệp là 22,7 tỷ đồng.
Nếu không tính thu nhập khác, hoạt động kinh doanh của VOS sẽ lỗ hơn 44 tỷ đồng trong quý này. Tương tự là bức tranh kinh doanh cả năm lỗ khoảng 185 tỷ đồng, thay vì lãi như báo cáo.
VOS là doanh nghiệp đầu ngành vận tải biển Việt Nam, không chỉ về bề dày kinh nghiệm hoạt động 50 năm mà còn bởi quy mô tài sản, nguồn vốn và năng lực vận tải với đội tàu 14 chiếc, bao gồm 10 tàu hàng khô và hàng rời chuyên dụng, 2 tàu dầu sản phẩm và 2 tàu container, chưa kể tàu thuê ngoài.
Tuy nhiên, kết quả kinh doanh chính của VOS những năm qua liên tục thua lỗ, lợi nhuận phụ thuộc vào thu nhập khác như thanh lý tàu, xóa, giảm lãi vay…
Đội tàu đã giảm đến 50% trong 3 năm qua. Tính đến cuối năm 2019, lỗ lũy kế của VOS vẫn còn 722,1 tỷ đồng, chiếm hơn 50% vốn điều lệ.
Tình hình tại VNA tương tự VOS khi lợi nhuận trước thuế ghi nhận 31,7 tỷ đồng trong năm 2019, nhưng chủ yếu là nhờ thu nhập khác, trong khi lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh chính lỗ 29,1 tỷ đồng.
Tính đến cuối năm 2019, Công ty đang lỗ lũy kế 217 tỷ đồng. Nếu duy trì mức lợi nhuận như 2 năm qua, sẽ cần tới 7 năm nữa để VNA bù hết lỗ lũy kế.
Tại NOS, riêng năm 2019 đã lỗ 273,4 tỷ đồng, lỗ lũy kế đến 31/12/2019 lên tới 4.167 tỷ đồng, trong khi vốn điều lệ của Công ty chỉ 300 tỷ đồng.
Doanh thu giảm, lợi nhuận âm, lỗ lũy kế vượt vốn điều lệ cũng là tình hình ghi nhận tại VST và DDM khi lỗ lần lượt 272,4 tỷ đồng và 41,6 tỷ đồng trong năm 2019.
Lỗ lũy kế đến cuối năm của hai công ty này lần lượt là 2.053 tỷ đồng và 877 tỷ đồng.
Liên tục thua lỗ, cấu trúc tài chính của các doanh nghiệp này cũng mất cân đối nghiêm trọng. Tại NOS, tổng nợ phải trả hiện đã lên đến 5.000 tỷ đồng, gấp gần 5 lần tổng tài sản, vốn chủ sở hữu âm hơn 3.900 tỷ đồng. Tại VST và DDM, vốn chủ sở hữu lần lượt âm 1.428 tỷ đồng và 738 tỷ đồng.
Tại CPI, trong báo cáo tài chính kiểm toán 2019 vừa được công bố, Công ty TNHH Kiểm toán và tư vấn UHY tiếp tục nhấn mạnh về yếu tố ảnh hưởng đến khả năng hoạt động liên tục của doanh nghiệp.
Đây cũng là tình trạng tại nhiều doanh nghiệp khác trong nhóm Vinalines đang dự kiến thoái vốn năm nay.
Khó khăn của ngành vận tải biển trong những năm qua là không thể phủ nhận trong xu hướng giá cước vận tải các cỡ tàu, các loại hàng hóa ở mức thấp so với giai đoạn đầu tư, khối lượng công việc không ổn định.
Tuy vậy, trong khi nhiều doanh nghiệp tư nhân vẫn có được lợi nhuận thì việc nhóm công ty thuộc Vinalines liên tục lỗ lớn nhiều năm không khỏi khiến nhà đầu tư đặt câu hỏi về năng lực hoạt động, điều hành tại các doanh nghiệp này.
Trong nhóm doanh nghiệp dự kiến thoái vốn năm nay, TIP là doanh nghiệp có kết quả cũng như triển vọng kinh doanh tốt nhất, tuy nhiên số lượng cổ phiếu Vinalines dự kiến bán so với quy mô doanh nghiệp là không lớn.
Kinh doanh thua lỗ, lỗ vượt vốn điều lệ khiến trên thị trường hầu hết cổ phiếu trong danh sách thoái vốn 2020 của Vinalines đều đang giao dịch khá èo uột. Ngoại trừ VOS, VNA và TIP, còn lại hầu như không có thanh khoản.
Bước sang năm 2020, triển vọng kinh doanh của nhóm doanh nghiệp này nhất là các công ty có tỷ lệ doanh thu cao từ vận tải biển vẫn chưa sáng hơn khi gặp khó về chi phí phát sinh cho nhiên liệu khi triển khai quy định mới của Tổ chức Hàng hải Thế giới (IMO) yêu cầu các tàu phải sử dụng nhiên liệu hàng hải với hàm lượng lưu huỳnh tối đa 0,5% so với mức giới hạn 3,5% trước đây.
Lãnh đạo một số doanh nghiệp vận tải biển chia sẻ, để tuân thủ theo quy định của IMO, doanh nghiệp đã chuyển đổi sử dụng nhiên liệu mới có giá cao hơn và thay thế phụ tùng, linh kiện máy móc phù hợp.
Dù đã phụ thu phí nhiên liệu nhưng mức phụ thu này chỉ là chia sẻ với hãng tàu, chứ chưa đủ bù đắp chi phí hoạt động tăng thêm.
Thêm vào đó, việc dịch bệnh Covid- 19 lan rộng trên toàn cầu trong những tháng đầu năm cũng dẫn đến lo ngại lượng hàng và giá cước giảm mạnh, ảnh hưởng hoạt động của các doanh nghiệp vận tải, cảng biển, dịch vụ hàng hải.
Với tình hình này, kịch bản thua lỗ tại các doanh nghiệp nói trên được dự báo có thể tiếp tục lặp lại.
Khi triển vọng kinh doanh chưa được cải thiện, rõ ràng, sẽ rất khó để thuyết phục nhà đầu tư mua cổ phần thoái vốn.
Theo đó, không ít doanh nghiệp trong danh sách dự kiến bán vốn của Vinalines có khả năng sẽ rơi vào kịch bản “mang đến rồi lại mang về” như trường hợp của ILC vừa qua.
Cụ thể, trong tháng 11/2019, Vinalines đã đăng ký bán toàn bộ 1,518 triệu cổ phiếu nắm giữ tại ILC thông qua khớp lệnh trên thị trường nhưng kết quả chỉ bán được vỏn vẹn 1.200 cổ phiếu.
