Ví dụ mới nhất về sự suy thoái của ngành là những diễn biến tại Volkswagen vào đầu tuần này. Hãng đã tuyên bố có khả năng sẽ phải cân nhắc tới việc đóng cửa nhà máy tại Đức và cảm thấy có thể cần phải chấm dứt thỏa thuận bảo vệ việc làm đã có hiệu lực tại quốc gia này từ năm 1994.
Tiến sĩ Andreas Ries, Giám đốc toàn cầu về ô tô tại KPMG cho biết: "Đối với các nhà sản xuất ô tô Đức vốn là những người dẫn đầu thị trường công nghệ không có đối thủ trong lĩnh vực này trong gần 140 năm và hầu như không phải lo lắng về doanh số bán hàng hay sự cạnh tranh, thì đây là một tình huống cực kỳ xa lạ".
Ngành công nghiệp này hiện đang trải qua quá trình chuyển đổi lớn nhất từ trước đến nay.
Các nhà sản xuất ô tô Đức đang hoạt động như thế nào?
Dữ liệu lịch sử từ Viện Ifo cho thấy tâm lý trong ngành ô tô đã không ổn định trong những năm gần đây và kỳ vọng kinh doanh trong vòng sáu tháng tới là "cực kỳ bi quan".
Và Volkswagen cũng không phải là hãng ô tô duy nhất gặp khó khăn.
Trong loạt báo cáo lợi nhuận quý mới nhất được công bố, Mercedes đã cắt giảm dự báo biên lợi nhuận năm nay, trong khi BMW cho biết biên lợi nhuận mảng ô tô trong quý II thấp hơn dự kiến. Porsche cũng cắt giảm triển vọng năm 2024, mặc dù lý giải là do thiếu hợp kim nhôm đặc biệt.
Các vấn đề trong lĩnh vực ô tô cũng có thể có tác động lan tỏa đến nền kinh tế Đức nói chung, vốn đã dao động quanh ngưỡng suy thoái trong suốt năm nay và năm ngoái. Trong quý II, tổng sản phẩm quốc nội của Đức đã giảm 0,1% so với quý trước.
“Câu nói ‘Khi ngành ô tô Đức ho, nước Đức bị cảm cúm”…đã mô tả rất đúng tình hình hiện tại”, Tiến sĩ Andreas Ries cho biết.
Ông giải thích rằng ngành công nghiệp ô tô không chỉ bao gồm những công ty lớn mà còn có hàng nghìn doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ trên khắp cả nước, đồng thời xác định đây là một trong những ngành công nghiệp quan trọng nhất của Đức.
Nhiều thách thức phải đối mặt
Các chuyên gia và tổ chức trong ngành cho biết có nhiều yếu tố đã dẫn đến tình hình hiện tại và đang gây sức ép lên ngành ô tô nói chung.
“Chúng tôi đang phải đối mặt với nhiều thách thức”, một phát ngôn viên của Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Đức (VDA) cho biết. Họ cho biết, điều này vẫn bao gồm hậu quả của đại dịch Covid-19, cũng như căng thẳng địa chính trị và các yêu cầu thủ tục chính sách ở cấp quốc gia và châu Âu.
VDA cho biết sản xuất ô tô cũng bị ảnh hưởng do nhu cầu trong nước yếu hơn, do tình hình chung của nền kinh tế Đức, đồng thời lưu ý rằng các xu hướng kinh tế vĩ mô rộng hơn cũng tác động đến ngành ô tô.
Nhưng hai chủ đề liên tục xuất hiện trong cuộc tranh luận xung quanh ngành ô tô Đức là Trung Quốc và sự chuyển dịch sang xe điện, cũng như sự chồng chéo giữa chúng.
Horst Schneider, trưởng bộ phận nghiên cứu ô tô châu Âu tại Bank of America cho biết: "Chúng ta vẫn đang trong tình trạng rất hỗn loạn khi xe điện hoạt động kém hơn dự kiến". Ông nhấn mạnh rằng nhu cầu thấp hơn dự kiến, trong khi cạnh tranh gia tăng.
Ông cho biết, trong khi thị trường ô tô ở Trung Quốc đang phục hồi, thì các nhà sản xuất ô tô Đức vẫn chưa cảm nhận được tác động của sự phục hồi này vì các đối thủ cạnh tranh đã chiếm lĩnh thị phần. Và đó cũng là vấn đề về giá, vì xe điện Đức quá đắt, trong khi sản phẩm của Trung Quốc tốt hơn ở một số khía cạnh, cũng như giá cả phải chăng hơn.
Căng thẳng xung quanh thương mại và thuế nhập khẩu giữa EU và Trung Quốc cũng đang gây sức ép lên thị trường.
“Các nhà sản xuất Đức rất dễ bị ảnh hưởng bởi chính trị thương mại, trước đây 40% hoặc 50% nguồn thu được tạo ra ở Trung Quốc và thị trường Trung Quốc đang bắt đầu đóng cửa một chút...Đồng thời, chúng ta có tỷ lệ xe điện cao hơn không có lợi nhuận bằng xe ô tô chạy bằng động cơ đốt trong”, nhà phân tích Schneider cho biết.
“Nếu thu nhập của người dân Trung Quốc vẫn cao như trước đây, chúng ta có thể đối phó khá tốt với tình thế tiến thoái lưỡng nan về lợi nhuận của xe điện, nhưng vì điều đó không xảy ra và tình hình của Trung Quốc cũng đang giảm bớt, nên áp lực thu nhập chung và biên lợi nhuận đang giảm”, ông cho biết.
VDA cho biết việc kết thúc chương trình trợ cấp xe điện ở Đức cũng đã gây áp lực lên thị trường. Trong khi đó, một kế hoạch đưa ra các mức giảm thuế mới để thúc đẩy việc sử dụng xe điện hiện đang được triển khai.
Ngành công nghiệp ô tô Đức sẽ ra sao?
Một số tia hy vọng đã xuất hiện giữa hàng loạt thách thức. Ví dụ, công nghệ xe hybrid có thể sẽ được sử dụng lâu hơn dự kiến và doanh số bán ô tô động cơ đốt trong đang phần nào phục hồi.
Nhưng Tiến sĩ Andreas Ries cho biết, yếu tố chính trị, doanh nghiệp và các nhà nghiên cứu cần phải hợp tác với nhau để tạo ra các khuôn khổ nhằm giải quyết các vấn đề như quy định và tập trung lại vào chất lượng và quy định.
Người phát ngôn của VDA cho biết: "Chúng ta cần cải cách chính trị thay vì quy định. Thực dụng thay vì quản lý vi mô…Chúng ta cần sự kết hợp hiện đại giữa chính sách kinh tế theo định hướng thị trường và định hình chính sách công nghiệp".
Trong khi đó, các điều kiện thị trường sẽ vẫn đầy thách thức trong ít nhất là năm tới.
Nhiều nhà sản xuất ô tô vẫn đưa ra ước tính cho thấy hiệu suất của họ trong nửa cuối năm có thể tốt hơn so với nửa đầu năm.
“Đó là nơi có sự nghi ngờ ngay bây giờ, các nhà đầu tư không hoàn toàn tin tưởng vào điều đó và do đó nỗi sợ hãi là chúng ta sẽ thấy cảnh báo lợi nhuận trong quý III…Và ngược lại, chúng để lại những câu hỏi mở về ý nghĩa của điều đó trong năm 2025”, nhà phân tích Schneider cho biết.
