Để chống lại cuộc sống ngày càng bận rộn và thường xuyên căng thẳng, con người có xu hướng tìm đến những triết lý sống như hygge của người Đan Mạch đề cao sự ấm cúng hoặc lagom, tư duy "biết đủ" của người Thụy Điển. Giờ đây, một triết lý sống khác đang tạo nên xu hướng là niksen của người Hà Lan.
Theo bà Carolien Hamming, giám đốc điều hành trung tâm trị liệu CSR Centrum ở Hà Lan, niksen, theo nghĩa đen, nghĩa là "không làm gì, ngồi không hoặc làm điều gì đó không mục đích". Bạn có thể thực hành niksen bằng cách đi ra ngoài, ngắm nhìn thế giới xung quanh hoặc nghe nhạc, miễn là những việc này không nhằm mục đích cụ thể nào.
Ruut Veenhoven, giáo sư xã hội học tại Đại học Erasmus Rotterdam, chuyên nghiên cứu về hạnh phúc cho biết niksen có thể đơn giản chỉ là ngồi trên ghế hoặc nhìn ra ngoài cửa sổ. Bạn không cần làm gì mà chỉ dành ra một khoảng thời gian, để tâm trí lang thang.
Trước kia, ở Hà Lan, niksen từng bị coi là lười biếng. Ngày nay, do mức độ stress của con người tăng lên và tác động tiêu cực đến sức khỏe, triết lý niksen được cộng đồng y khoa chú ý nhiều hơn và trở thành một phương pháp chống căng thẳng.
"Tất cả chúng ta đều tìm cách thư giãn và kết nối", Eve Ekman, giám đốc đào tạo Trung tâm Greater Good Science thuộc Đại học California (Mỹ) nói. Sau thời gian nghiên cứu về stress, bà Ekman nhận thấy sống chậm đem tới nhiều lợi ích, từ mặt cảm xúc (giảm lo âu) đến thể chất (làm chậm lão hóa, phòng cảm lạnh).
Một lợi ích khác của niksen là kích thích sự sáng tạo. Ông Veenhoven lý giải: "Kể cả khi chúng ta không làm gì, bộ não vẫn xử lý thông tin và có thể dùng chính sức mạnh sẵn có ấy nhằm giải quyết các vấn đề tồn đọng". Điều này biểu hiện ra bên ngoài bằng việc nghĩ ra một giải pháp đột phá khi đang đi dạo hoặc một ý tưởng kinh doanh táo bạo lúc đang mơ màng.
Các công trình khoa học cũng chỉ ra thư giãn tâm trí thúc đẩy khả năng giải quyết vấn đề, bao gồm những rắc rối bạn từng mắc kẹt. Nghiên cứu năm 2013 trên Frontiers in Psychology chỉ ra quá trình này còn truyền cảm hứng cho cá nhân, giúp họ nhìn ra những điều cụ thể cần làm để đạt được mục tiêu trong tương lai.
Đối với nhiều người, cho phép bản thân nhàn rỗi không phải điều dễ dàng. Khi đã quá quen với lối sống lúc nào cũng làm gì đó, bạn có thể thấy kỳ quái khi ngồi yên và nhìn ra cửa sổ. Để giúp khách hàng làm quen với niksen, bà Hamming khuyên họ dành thời gian luyện tập mỗi ngày và dần dần tăng lên. Lý tưởng nhất, hãy sắp xếp một buổi tối trong tuần không có cuộc hẹn hay công việc nào.
"Hãy dám nhàn rỗi", bà Hamming khuyên. "Điều đó cho phép cuộc sống tự chảy và giải thoát chúng ta khỏi những nghĩa vụ trong chốc lát".
Niksen cũng có mặt không tốt. Theo bà Ekman, tâm trí lang thang quá lâu có thể khiến con người bị cuốn đi, chìm trong suy nghĩ thay vì cảm thấy tươi mới. Nghiên cứu năm 2013 trên Frontiers in Psychology chỉ ra các tình nguyện viên sau khi thực hành niksen bị tăng nhịp tim trong 24 tiếng và mất ngủ một đêm sau đó. Tuy vậy, các tác giả nhấn mạnh những hệ quả này không được dùng để đoán biết tình trạng cảm xúc lâu dài của cá nhân. Bên cạnh đó, mơ màng về gia đình và bạn bè có thể làm tăng mức độ hài lòng về cuộc sống.
Tất nhiên, bạn không thể thực hành niksen liên tục vì chúng ta không thể suốt ngày không làm gì. Ông Veenhoven khuyên mỗi người nên kết hợp thời gian nhàn rỗi với một lối sống năng động để tối đa hóa lợi ích của niksen.
"Nghỉ ngơi là nhu cầu và có thể giúp chúng ta cảm thấy tốt hơn. Nhưng đó không phải con đường chính dẫn tới hạnh phúc", giáo sư nói. Nghiên cứu năm 2016 kết luận người thường tham gia vào các hoạt động sản xuất thường hạnh phúc hơn nhờ các mối quan hệ xã hội và tự tin vào năng lực bản thân.
Muốn bắt đầu thực hành triết lý niksen, bạn có thể chọn những hoạt động quen thuộc đến mức làm không cần suy nghĩ như đan lát, đi dạo giữa thiên nhiên. Không hình thức thư giãn nào phù hợp với tất cả mọi người nên bạn hãy tự khám phá, thử - sai. Cuộc sống sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn nếu chúng ta tự cho phép bản thân đôi lúc chẳng làm gì.
