Tréo ngoe cấp phép mở văn phòng đại diện

Đây chỉ là những ví dụ liên quan về thẩm quyền chưa rõ ràng trong việc cấp phép mở văn phòng đại diện cho các tổ chức nước ngoài hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng nhưng không phải là tổ chức tín dụng. Ai là người có thẩm quyền cấp phép cho những trường hợp này là câu hỏi đơn giản nhưng đã khiến hàng loạt tổ chức tương tự gặp vướng mắc khi không biết nộp hồ sơ cho ai.

Những doanh nghiệp nêu trên nếu hoạt động như một tổ chức tín dụng thì câu chuyện đã đơn giản, bởi theo Luật Các tổ chức tín dụng, NHNN sẽ là đơn vị cấp phép. Nhưng cái vướng nằm ở chỗ, các công ty này cung cấp dịch vụ ngân hàng nhưng lại không phải là tổ chức tín dụng, nên theo cả Luật Thương mại và Luật Các tổ chức tín dụng đều không phù hợp.

Chính vì vậy, trên thực tế có những công ty nước ngoài dạng này nộp hồ sơ lên Sở Thương mại để mở văn phòng đại diện, cơ quan này đã từ chối cấp phép và đề nghị nộp hồ sơ lên NHNN do hoạt động của các đơn vị này thuộc lĩnh vực ngân hàng. Nhưng theo Luật Các tổ chức tín dụng thì NHNN lại không có thẩm quyền cấp phép.

Đối với trường hợp của Công ty thẻ Visa, một tổ chức cung cấp dịch vụ thanh toán thẻ hàng đầu thế giới, để mở được văn phòng đại diện tại Việt Nam thì cả Bộ Tài chính, NHNN và Bộ Thương mại đều có ý kiến trình lên Chính phủ, và cuối cùng Văn phòng Chính phủ phải ra thông báo “chỉ đích danh” NHNN là đơn vị cấp phép.

Theo NHNN, một số công ty thẻ như JCB, SMART cũng đang bày tỏ nguyện vọng được mở văn phòng đại diện tại Việt Nam. Vấn đề đối với các trường hợp này có lẽ vẫn phải chờ một cơ chế chung cho loại hình tổ chức nước ngoài cung cấp dịch vụ ngân hàng nhưng không phải là tổ chức tín dụng.

Cũng vì cơ chế chung này vẫn đang được xây dựng, nên mới đây, Công ty Diamond Lease Company Limited (Nhật Bản) đã nộp hồ sơ xin giấy phép lên NHNN, nhưng NHNN lại phải gửi công văn tới Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Thương mại để hỏi ý kiến. Lý do là công ty này là một công ty đa ngành, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực cho thuê và cung cấp các khoản vay (một trong các hoạt động ngân hàng) chiếm 80% doanh số hoạt động, nhưng lại không nhận tiền gửi (theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng, Diamond Lease không phải là tổ chức tín dụng nước ngoài).

Theo NHNN, sự xuất hiện của các tổ chức phi tín dụng nhưng hoạt động trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ ngân hàng đang trở thành xu thế phổ biến. Theo thỏa thuận của Việt Nam gia nhập WTO, các loại hình của các tổ chức này bao gồm cả các công ty chuyển tiền, công ty cho thuê, công ty tín dụng tiêu dùng, công ty thẻ... đều nằm trong khuôn khổ pháp luật về phát triển dịch vụ tài chính ngân hàng. Chính vì vậy, việc thống nhất cấp phép và quản lý hoạt động đối với các loại hình trên là cần thiết.

Trên cơ sở đó, NHNN kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao NHNN cấp giấy phép và quản lý hoạt động đối với các văn phòng đại diện thuộc diện nêu trên. Tuy nhiên, trên thực tế có một số tổ chức nước ngoài hoạt động rất đa ngành không chỉ cung cấp dịch vụ ngân hàng mà còn các dịch vụ khác như trường hợp của Diamond Lease. Theo kiến nghị của NHNN, thì ngay cả đối với loại hình này cũng giao cho NHNN chủ trì cấp phép thành lập và quản lý trên cơ sở phối hợp với Bộ Thương mại hoặc UBND cấp tỉnh, thành phố nơi văn phòng đại diện dự tính mở.

Đó là vấn đề mà NHNN đang cần xử lý nhưng hiện Bộ Thương mại cũng đang được Chính phủ giao chủ trì, thống nhất với các bộ ngành liên quan về việc ban hành các văn bản pháp luật cần thiết để quản lý cấp phép mở văn phòng đại diện, chi nhánh của thương nhân nước ngoài hoạt động trong các lĩnh vực ngoài phạm vi điều chỉnh của Nghị định 72/NĐ-CP (quy định chi tiết Luật Thương mại về văn phòng đại diện).

Để tránh chồng chéo trong việc ai sẽ là cơ quan cấp phép là một vấn đề cần phải được quan tâm trong thời gian tới. Nếu không, trước đây không ai cấp phép thì tới đây lại có hai cơ quan đều được cấp phép thì tình trạng coi như chưa được xử lý.