Vào mỗi giai đoạn thị trường chứng khoán biến động mạnh, trên các phương tiện truyền thông, hay diễn đàn/mạng xã hội, người ta lại thấy xôn xao những bài viết, trao đổi thông tin về hàng trăm ngàn tài khoản chứng khoán mới được mở tại các công ty chứng khoán.
Điều này đồng nghĩa với việc thị trường đón nhận hàng trăm ngàn nhà đầu tư mới gia nhập, mức độ sôi động ngày càng gia tăng.
Trong chặng hành trình 20 năm qua, quy mô thị trường và cách thức giao dịch đã không ngừng biến đổi. Thế nhưng suy nghĩ của nhà đầu tư về “giấc mơ chứng vàng” khi tham gia thị trường dường như không hề thay đổi. Điều gì đã khiến thị trường chứng khoán vẫn luôn có sức thu hút đến như vậy?
“Thị trường chứng khoán là nơi có rất nhiều tiền, muốn kiếm được nhiều tiền và làm giàu, hãy đầu tư chứng khoán”. Đây là suy nghĩ của rất nhiều nhà đầu tư khi gia nhập thị trường. Điều này hoàn toàn đúng, bởi ít có thị trường nào mà giá trị giao dịch trong một ngày lên tới vài ngàn, thậm chí chục ngàn tỷ đồng.
Một lý do nữa tạo nên sức hút của chứng khoán là rào cản gia nhập thị trường gần như không có.
Ở giai đoạn đầu của thị trường, khi muốn mua - bán cổ phiếu, nhà đầu tư phải lên sàn giao dịch, viết giấy đặt lệnh giao cho nhân viên môi giới, nên chỉ những nhà đầu tư chuyên nghiệp, giao dịch toàn thời gian mới tham gia thị trường.
Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ thông tin, nhà đầu tư có thể giao dịch ở bất cứ đâu, chỉ cần một chiếc smartphone có kết nối internet.
Do đó, nhà đầu tư có thể thuộc nhiều ngành nghề khác nhau và coi giao dịch chứng khoán như một công việc làm thêm.
Không ít người “nuôi” giấc mơ có thể tận hưởng ngày dài tại những khu nghỉ dưỡng sang chảnh mà vẫn có thể kiếm tiền nhờ giao dịch chứng khoán.
Bên cạnh đó, việc chia nhỏ khối lượng giao dịch cũng giúp nhà đầu tư dễ dàng tham gia thị trường, với số vốn vài chục triệu, thậm chí vài triệu đồng.
Một suy nghĩ thường gặp khác ở những nhà đầu tư mới tham gia thị trường là có thể dễ dàng, nhanh chóng kiếm được lợi nhuận lớn nhờ chứng khoán.
Quả thật, hiếm có hoạt động đầu tư nào có thể mang lại lợi nhuận lớn và nhanh như thị trường chứng khoán.
Trong những giai đoạn biến động mạnh, nhà đầu tư có thể kiếm được tỷ suất lợi nhuận vài chục phần trăm trong vài ngày.
Kể từ khi chứng khoán phái sinh ra đời, nhà đầu tư không chỉ kiếm được lợi nhuận khi thị trường tăng mà còn có thể kiếm được rất nhiều tiền trong giai đoạn khủng hoảng, khi các chỉ số giảm nhanh và mạnh.
Với đặc điểm có thể giao dịch theo cả hai chiều, sử dụng đòn bẩy cao, nhà đầu tư có thể nhân hai, ba lần tài khoản chỉ trong một phiên giao dịch. Điều này tạo nên lực hấp dẫn “đầy mê hoặc” với rất nhiều nhà đầu tư.
Tuy nhiên, song hành cùng khả năng sinh lời tốt chính là sự khốc liệt của thị trường: nơi quy tụ những bộ óc tài năng, chiến lược tài chính tinh vi, thậm chí cả các thủ đoạn “tàn nhẫn” bậc nhất.
Nhà đầu tư nhỏ lẻ, thiếu kinh nghiệm giống như những con cừu lạc vào vương quốc của loài sói, thường chịu rất nhiều rủi ro mà ngay bản thân họ không nhận biết được.
Có thể nhắc tới một số rủi ro chính yếu mà “người mới” thường mắc phải. Đầu tiên, luôn tham vọng làm giàu nhanh. Nhiều nhà đầu tư háo hức tham gia thị trường khi được “rỉ tai” về những khoản lợi nhuận lớn, trong thời gian ngắn, mà chưa có hiểu biết về các quy luật biến động và chỉ nhập cuộc khi thị trường đã vào giai đoạn nước rút.
Ban đầu, nhà đầu mới có thể kiếm được lợi nhuận một, hai chục phần trăm trong vài ngày. Những khoản lợi nhuận ban đầu khiến họ lầm tưởng kiếm tiền trên thị trường chứng khoán thật sự dễ dàng, tiếp tục huy động vốn lớn hơn để để đầu tư với tham vọng làm giàu nhanh. Nhưng chỉ cần một cú đảo chiều trong vài phiên đã lấy đi toàn bộ lợi nhuận và thậm chí thua lỗ.
Không hiểu quy luật thị trường, nhà đầu tư mới kiên trì ôm khoản lỗ ngày một lớn với hy vọng chỉ số sẽ sớm tăng trở lại. Cho đến khi khoản lỗ vượt quá sức chịu đựng, họ bán cổ phiếu để thu hồi vốn. Lúc này số vốn không còn bao nhiêu, thậm chí không đủ để trả số tiền họ đã vay người thân để đầu tư.
Rủi ro thứ hai người mới phải đối mặt là quá tin tưởng vào nhân viên môi giới. Cùng với sự gia tăng nhanh chóng của các nhà đầu tư mới, số nhân viên môi giới của các công ty chứng khoán cũng như nấm mọc sau mưa.
Để có thể tạo niềm tin đối với khách hàng, các công ty chứng khoán bổ nhiệm nhân viên của mình vào những vị trí với chức danh rất “hoành tráng” như “trưởng phòng tư vấn đầu tư”, “giám đốc tư vấn đầu tư” (không biết một công ty có bao nhiêu giám đốc, trưởng phòng!) khiến những nhà đầu tư mới lầm tưởng những môi giới này là chuyên gia giàu kinh nghiệm và đặt trọn niềm tin.
Thành công trên thị trường chỉ đến theo một con đường duy nhất: Làm việc chăm chỉ và khiêm nhường, những ai không có sự khiêm tốn sẽ bị đánh bại
- Mark Minervini
Tuy nhiên, có rất nhiều môi giới cũng chỉ là “tay mơ” mới tham gia thị trường, thậm chí chưa kiếm nổi lợi nhuận cho khoản đầu tư của mình.
Nhiều người còn chưa biết đến những nguyên tắc cơ bản của phân tích. Việc đặt niềm tin nhầm chỗ khiến không ít nhà đầu tư mất trắng số tiền tích cóp trong nhiều năm mà chưa kịp hiểu gì về thị trường chứng khoán.
Bên cạnh đó, không ít nhà đầu tư quá tin tưởng vào “chén thánh” thu được từ những khóa học. Sau một vài thất bại nặng nề, nhà đầu tư nhận ra rằng, kiếm tiền từ thị trường chứng khoán không dễ.
Họ tìm đến những khóa học với hy vọng tìm được bí kíp đầu tư hiệu quả. Các khóa học hiện nay được quảng cáo rầm rộ với lời hứa trong một thời gian ngắn sẽ trang bị cho học viên những công thức đầu tư “vô địch”.
Tin tưởng vào những công cụ và mô hình thành công từ các khóa học, nhà đầu tư dốc hết số tiền còn lại, thậm chí vay mượn thêm để đầu tư với hy vọng lấy lại những gì đã mất. Thế nhưng khi tham gia vào phân tích và giao dịch, họ nhận thấy tất cả đều mơ hồ.
Nhiều người không biết rằng, có những thầy giáo lấp liếm nội dung, chỉ trình bày ví dụ về giai đoạn mà phương thức đầu tư đúng, không nhắc tới thời điểm sai, thất bại.
Chưa kể, “phân tích chứng khoán là một môn nghệ thuật, thay vì ngành khoa học chính xác”. Vì vậy, cần phải sử dụng kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để đạt được kết quả tốt nhất có thể.
Thậm chí, cùng một phương pháp cũng có nhiều cách sử dụng khác nhau tùy thuộc vào bối cảnh cụ thể. Vì vậy, cần phải trải qua rèn luyện kiến thức và thực hành để tự đào tạo bản thân đạt được sự nhạy bén và chính xác mà không một phương pháp “ăn sẵn” nào có thể đạt được.
Có người đến với chứng khoán là duyên (người chơi), có người đến với chứng khoán là nghiệp (người làm chứng khoán), nhưng tựu chung, để thành công trên thị trường, ngoài mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận, nhà đầu tư cần có sự đam mê.
Thị trường chứng khoán chính là một trận chiến cân não căng thẳng giữa các bên tham gia. Có một nhà đầu tư đã nói: “Giấc mơ trứng vàng mô tả những bước đi bỡ ngỡ ban đầu mang lại cho tôi trải nghiệm về may mắn, thành công và thất bại. Lắm lúc cuộc sống tưởng như cùng cực, nhưng trên tất cả, tôi đã có được bài học về quy luật kinh tế, cách sống tích cực với ý chí sắt đá vươn lên trước những quy luật nghiệt ngã của thị trường”.
Mark Minervini, nhà đầu tư huyền thoại trong cuốn sách “Cách tư duy và giao dịch như một nhà vô địch đầu tư chứng khoán” cũng đã viết: “Thành công trên thị trường chỉ đến theo một con đường duy nhất: Làm việc chăm chỉ và khiêm nhường, những ai không có sự khiêm tốn sẽ bị đánh bại”.
