Thị trường trái phiếu năm 2022 vẫn sôi động
Theo thống kê của FiinRatings, năm 2021, trái phiếu trở thành kênh đầu tư đại chúng với quy mô phát hành đạt 659.000 tỷ đồng, tốc độ tăng trưởng kép bình quân 5 năm qua (2017 - 2021) đạt xấp xỉ 55,4%/năm.
Trong đó, nhóm ngân hàng chiếm khoảng 35% khối lượng phát hành; 65% còn lại là nhóm phi tài chính, riêng trái phiếu doanh nghiệp bất động sản chiếm 61%. Trái phiếu ngân hàng dù chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu phát hành, song lãi suất vẫn thấp, thậm chí thấp hơn lãi suất tiền gửi 12 tháng. Vậy nên, mức độ tiếp cận của nhà đầu cá nhân chủ yếu vẫn là trái phiếu doanh nghiệp bất động sản và lưu hành trên thị trường.
Tại hội thảo “Triển vọng đầu tư năm 2022 - FiinGroup Invest Summit” mới đây, ông Lê Hồng Khang, Trưởng phòng Xếp hạng Tín nhiệm, FiinRatings đánh giá, trái phiếu đã trở thành kênh dẫn vốn chính của nền kinh tế bên cạnh các kênh truyền thống như chứng khoán, vay trung - dài hạn từ các ngân hàng thương mại.
Nhìn rộng hơn, quy mô thị trường trái phiếu Việt Nam chỉ tương đương khoảng 15% GDP, trong khi một số nước trong khu vực như Malaysia là hơn 50%; Singapore là 40%. Như vậy, dư địa tăng trưởng của thị trường trái phiếu trong nước còn rất lớn. Năm 2022, FiinRatings cho rằng, thị trường trái phiếu vẫn sẽ diễn ra rất sôi động dựa trên hai yếu tố chính.
Thứ nhất, khoảng 60% giá trị trái phiếu đang lưu hành trên thị trường sẽ đáo hạn trong 2 năm tới. Ở giai đoạn trước, khi dịch bệnh diễn biến phức tạp, hoạt động kinh doanh của rất nhiều doanh nghiệp bị ảnh hưởng do giãn cách kéo dài. Thậm chí, một số doanh nghiệp bị đóng băng đã tác động tiêu cực đến dòng tiền và cân đối tài chính. Vậy nên, áp lực phát hành trái phiếu mới để tái tài trợ cho các khoản nợ đến hạn là rất lớn.
Thứ hai, sau quá trình khảo sát các doanh nghiệp trên sàn, FiinRatings cho biết, chi tiêu đầu tư tài sản trong 2 năm vừa qua thấp hơn bình quân 5 năm, đặc biệt là nhóm ngành bất động sản. Khi nền kinh tế được khôi phục trở lại, giãn cách được nới lỏng, các doanh nghiệp sẽ có nhu cầu huy động vốn để tài trợ cho hoạt động xây mới, cũng như hoàn thiện cho các dự án đã chi rất nhiều tiền xây dựng.
“Do đó, hoạt động phát hành trái phiếu sẽ diễn ra mạnh mẽ trong năm 2022”, ông Lê Hồng Khang khẳng định.
 |
| Ông Lê Hồng Khang, Trưởng phòng Xếp hạng Tín nhiệm, FiinRatings. |
Nhận xét về mức nền lãi suất trái phiếu doanh nghiệp năm 2022, ông Khang phân tích, lãi suất của tiền gửi tiết kiệm rục rịch tăng trở lại vì nhiều yếu tố vĩ mô, kết hợp với hai lực dẫn phía trước và các thay đổi về hành lang pháp lý, sẽ thắt chặt các tiêu chuẩn cho vay của ngân hàng thương mại về điều kiện tham gia mua bán trái phiếu doanh nghiệp.
Ngoài ra, sau khi Bộ Tài chính lấy ý cho dự thảo Nghị định liên quan đến phát hành trái phiếu riêng lẻ, điều kiện và hồ sơ phát hành sẽ trở nên khó khăn hơn. Điều này cũng sẽ ảnh hưởng nhất định đến các doanh nghiệp có năng lực tín dụng, cũng như hồ sơ không được hoàn chỉnh và đầy đủ.
Từ những yếu tố này, nếu doanh nghiệp muốn phát hành thành công trái phiếu doanh nghiệp thì cần nâng lãi suất lên một mức cao hơn để hoạt động phát hành diễn ra suôn sẻ.
“Chúng tôi đưa ra quan điểm nền lãi suất của trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2022 sẽ nhỉnh hơn so với năm 2021”, ông Lê Hồng Khang nhận định.
Từ góc độ nhà đầu tư, chuyên gia tài chính Đào Phúc Tường cho rằng, thị trường trái phiếu năm 2022 sẽ rất sôi động. Khi các cơ quan quản lý có những biệp pháp nâng cao chất lượng thị trường thì tính rủi ro với nhà đầu tư sẽ thấp hơn. Như vậy, trái phiếu sẽ giải quyết hai vấn đề: tăng lợi tức và duy trì tính thanh khoản của danh mục đầu tư.
Những lưu ý khi đầu tư trái phiếu doanh nghiệp
Theo số lượng từ Bộ Tài chính, hiện có khoảng 300.000 nhà đầu tư tham gia thị trường trái phiếu và con số này vẫn đang tăng trưởng mạnh mẽ. Để hạn chế rủi ro cho nhà đầu tư, FiinRatings đã đưa ra 5 vấn đề cần quan tâm trước khi mua trái phiếu doanh nghiệp.
Thứ nhất là đơn vị phát hành trái phiếu, nhà đầu tư cần tìm hiểu lịch sử thành lập; lĩnh vực kinh doanh; quy mô hoạt động kinh doanh; kết quả kinh doanh 02 năm gần nhất; một số chỉ tiêu tài chính cơ bản; thông tin xếp hạng tín nhiệm của doanh nghiệp.
Thứ hai là thông tin trái phiếu phát hành, người mua cần nắm rõ thông tin mục đích phát hành là tái cấu trúc dự án hay tăng quy mô vốn hoạt động; thông tin dự án đầu tư; thời gian đầu tư dự kiến và phương án trả gốc lãi trái phiếu; thời gian đáo hạn và lãi suất của trái phiếu.
Thứ ba là tài sản bảo đảm, cần quan tâm đến hình thức bảo đảm là cổ phiếu hay bất động sản,..; đại lý quản lý tài sản bảo đảm; đơn vị định giá tài sản bảo đảm.
Thứ tư là trái phiếu có đơn vị bảo lãnh thanh toán hoặc cam kết mua lại của tổ chức phát hành hoặc đơn vị phân phối trái phiếu.
Thứ năm là những điều kiện, điều khoản khác như thông tin điều kiện mua lại trước thời hạn của tổ chức phát hành.
Trong đó, chuyên gia nhấn mạnh vấn đề tài sản bảo đảm của doanh nghiệp. Theo thống kê của FiinRatings, xấp xỉ 50% khối lượng trái phiếu phát hành trong năm 2021 không có tài sản đảm bảo, phần còn lại đảm bảo chủ yếu bằng cổ phiếu và bất động sản.
Theo thống kê của FiinRatings, xấp xỉ 50% khối lượng trái phiếu phát hành trong năm 2021 không có tài sản đảm bảo, phần còn lại đảm bảo chủ yếu bằng cổ phiếu và bất động sản.
Đối với trái phiếu có tài sản bảo đảm là cổ phiếu hoặc vốn vay, nhà đầu tư cần nắm rõ đơn vị định giá. Cổ phiếu là tài sản có mức độ dao động lớn và phụ thuộc rất nhiều vào năng lực tín dụng của tổ chức phát hành. Do đó, khi xảy ra sự kiện vi phạm, giá trị bảo đảm bằng cổ phiếu sẽ sụt giảm nhanh chóng.
Đối với trái phiếu được bảo đảm bằng dự án bất động sản và tài sản hình thành từ vốn vay, nếu các tài sản này không hoàn thành đúng kế hoạch, giá trị tài sản sẽ bị ảnh hưởng đáng kể và tạo ra nhiều rủi ro. Ngoài ra, thời gian xử lý tài sản bảo đảm kéo dài cũng sẽ ảnh hưởng đến khả năng thu hồi vốn đầu tư của nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu.
Chuyên gia Phạm Anh Khôi, Tổng giám đốc Công ty Dịch vụ Tài chính Bất động sản (FINA) lưu ý thêm, bên cạnh chỉ số đánh giá xếp hạng tín dụng, nhà đầu tư nên khảo sát thực địa về dự án bất động sản được dùng làm tài sản bảo đảm, nhằm đánh giá tính thanh khoản của dự án, cũng như tình hình sức khỏe doanh nghiệp.
