Trong Talkshow Chọn danh mục số 4 với chủ đề: “Phái sinh - Cơ sở: Hiểu và hành động”, do Báo Đầu tư Chứng khoán tổ chức, khách mời của chương trình là nhà đầu tư chuyên nghiệp Nguyễn Xuân Hòa, người có 4 năm gắn bó với thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam, cũng là quán quân của đấu trường “Đầu tư Ảo - Nhận tiền thật” năm 2020 chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tế.
Xét về điểm vượt trội của chứng khoán phái sinh so với chứng khoán cơ sở, ông Hòa đánh giá cao việc nhà đầu tư có thể giao dịch T0 và bán khống. Nếu nhà đầu tư cơ sở mong muốn thị trường vận hành theo cơ chế hoàn hảo với đầy đủ chức năng như thị trường của Mỹ, thì phái sinh hiện tại đang đáp ứng được những yếu tố đó.
Tuy nhiên, thị trường phái sinh theo góc độ của trader chuyên nghiệp cũng có rất nhiều rủi ro, đến từ việc nhà đầu tư chưa tìm hiểu kỹ và hiểu bản chất thực sự của phái sinh.
Ví như cách tính giá trị hợp đồng 100.000 đồng là 1 điểm, tại thời điểm phái sinh ở mức 1.500 điểm, một hợp đồng phái sinh sẽ tương ứng là 150 triệu. Còn việc nhà đầu tư nộp 20 triệu vào giao dịch hợp đồng là đang sử dụng đòn bẩy 1:7.
Bên cạnh đó, trước và trong phiên đáo hạn phái sinh, thị trường thường không tránh khỏi sự xuất hiện của những biến động mạnh, VN30 diễn biến khó lường. Lý giải vấn đề này, ông Hòa cho biết, vào đầu kỳ của hợp đồng, phái sinh chỉ bị tác động bởi kỳ vọng của nhà đầu tư vào chỉ số VN30.
Nhưng đến gần phiên đáo hạn, phái sinh sẽ bị tác động thêm bởi một số yếu tố như sự vào cuộc của các nhà đầu tư lớn để đạt được lợi nhuận kỳ vọng và nhu cầu chốt lời của trader đánh theo trend dài hạn. Nếu nhà đầu tư nắm vị thế dài hạn trước đáo hạn sẽ chốt bớt một phần vị thế để đảm bảo tính an toàn.
“Anh em trader thường đùa rằng, đáo hạn là cuộc chơi của “Big boys”, còn nhỏ lẻ thì tốt hơn là không nên tham gia mà chỉ nên đứng ngoài quan sát”, anh Hòa nói vui.
Nhớ lại phiên đáo hạn lịch sử vào tháng 5/2020, ở phiên ATC, giá phái sinh bất ngờ kéo lên giá trần, so với phiên ATC trước chênh đến 60 điểm, là phiên thương đau với rất nhiều nhà đầu tư tham gia giao dịch, bởi nhiều người bị cháy tài khoản, các diễn đàn xôn xao bàn luận.
Ông Hòa chỉ ra nguyên nhân là sự tác động của nhà đầu tư lớn vào chỉ số VN30 vào phút cuối làm các nhà đầu tư F0 phái sinh hoảng loạn đóng bằng lệnh ATC. Việc này đã khiến nhóm nhà đầu tư có kinh nghiệm không kịp cân lệnh, đẩy giá khớp ở ATC lên đến mức cao nhất và gây thiệt hại.
“Nếu nhà đầu tư không hoảng loạn đóng vị thế, giá trị hợp đồng sẽ chốt theo chỉ số VN30 và mức chênh lệch với trước ATC chỉ vài điểm. Nhưng do nhà đầu tư không hiểu quy chế tính giá đáo hạn nên đã hoảng loạn đóng bằng lệnh ATC và bị tính theo giá cao nhất là giá trần, chênh nhau đến 60 điểm”, ông Hòa nói.
Khi thị trường còn nhiều điều khó đoán, việc chọn thời điểm short phái sinh sẽ quyết định đến hiệu quả của nhà đầu tư.
Ông Hòa cho biết, nhà đầu tư tổ chức có đội ngũ phân tích để biết khi nào có thể short, nhưng với nhà đầu tư cá nhân không thường xuyên giao dịch mà chỉ tìm đến phái sinh khi thị trường cơ sở giảm sẽ không hiểu cách thức hoạt động của thị trường, không biết khi nào thì short nên khả năng lỗ kép càng cao.
Thị trường phái sinh là thị trường tốc độ cao, phần lớn nhà đầu tư tìm đến phái sinh là những người thua lỗ nặng nề, tâm lý tổn thương, vị thế sẽ khác, để trading tốc độ cao sẽ rất khó để thành công.
Do đó, trader chuyên nghiệp khuyên rằng, nhà đầu tư cần đặt mục tiêu giai đoạn đầu không phải kiếm lợi nhuận, mà cần phải học cách tồn tại, tích lũy kiến thức, kinh nghiệm, chỉ giao dịch với quy mô nhỏ. Việc tích lũy kinh nghiệm có thể mất đến 1-2 năm, nhưng nếu đủ kiên trì, hãy cứ theo đuổi.
