Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng ngày 4/2/2025. Ảnh: THX/TTXVN
Theo theo biên bản ghi nhớ, "kế hoạch sẽ đảm bảo sự công bằng và cân bằng toàn diện trên toàn bộ hệ thống thương mại quốc tế".
"Họ đánh thuế hoặc thuế quan đối với chúng tôi và chúng tôi đánh thuế họ", Tổng thống Trump phát biểu trong một sự kiện báo chí tại Phòng Bầu dục.
Tổng thống cho biết theo kế hoạch, Mỹ sẽ xem các chính sách phi thuế quan của các quốc gia khác là các hoạt động thương mại không công bằng, đảm bảo áp dụng thuế quan để đáp trả. Trong đó cũng bao gồm thuế giá trị gia tăng (VAT) và các hoạt động khác mà văn phòng đại diện thương mại Mỹ xem là hạn chế thương mại không công bằng.
Tổng thống Trump cho biết các quốc gia nước ngoài sẽ không được phép gửi hàng hóa hoặc các mặt hàng khác đến Mỹ thông qua một quốc gia khác.
"Chúng tôi muốn có một sân chơi bình đẳng", Tổng thống Trump cho biết.
Thuế quan sẽ không có hiệu lực ngay lập tức. Tổng thống Trump cho biết Howard Lutnick, người được ông đề cử làm Bộ trưởng Thương mại sẽ chỉ đạo các nghiên cứu để xác định mức thuế quan phù hợp cho từng quốc gia bị ảnh hưởng.
Howard Lutnick cho biết ông dự đoán cuộc điều tra sẽ hoàn tất vào ngày 1/4, sau đó, Tổng thống Trump sẽ quyết định. “chúng tôi sẽ trao cho tổng thống cơ hội để bắt đầu thực hiện chúng sớm nhất là vào ngày 2/4”, ông cho biết.
Thuế quan đối ứng là một trong những cam kết cốt lõi trong chiến dịch tranh cử của Tổng thống Trump, đây là phương pháp của ông để cân bằng tỷ số với các quốc gia nước ngoài áp thuế đối với hàng hóa của Mỹ và giải quyết những gì ông cho là các hoạt động thương mại không công bằng.
Tổng thống Trump cho biết Mỹ cần một chính sách thương mại công bằng hơn để hàng hóa của Mỹ hấp dẫn hơn trên thị trường.
"Mỹ là một trong những nền kinh tế cởi mở nhất thế giới, nhưng các đối tác thương mại của chúng ta vẫn đóng cửa thị trường của họ đối với hàng xuất khẩu của chúng ta…Sự thiếu công bằng này là không công bằng và góp phần vào thâm hụt thương mại hàng năm lớn và dai dẳng của chúng ta", Tổng thống Trump cho biết.
Tại sao Tổng thống Trump theo đuổi thuế quan đối ứng
Theo Đại diện Thương mại Mỹ (USTR), Mỹ hiện đang áp dụng mức thuế nhập khẩu trung bình có trọng số là 2% đối với hàng hóa công nghiệp.
Mức thuế trung bình có trọng số đặc biệt xem xét đến giá trị hàng nhập khẩu của một quốc gia. Điều đó có nghĩa là nếu hàng xuất khẩu của một quốc gia phải chịu thuế quan ở một quốc gia khác và chúng chiếm phần lớn trong tổng lượng hàng nhập khẩu của quốc gia đó, thì mức thuế quan trung bình có trọng số của quốc gia đó sẽ cao hơn so với quốc gia khác có lượng hàng xuất khẩu chiếm một phần nhỏ.
Hàng công nghiệp chiếm hầu như mọi hàng hoá mà Mỹ nhập khẩu ngoài hàng nông sản. Theo USTR, một nửa trong số tất cả hàng công nghiệp mà Mỹ nhập khẩu đều được miễn thuế.
“Người lao động và các ngành công nghiệp của chúng ta phải gánh chịu hậu quả của các hành vi không công bằng và khả năng tiếp cận hạn chế với các thị trường nước ngoài…Tình hình này là không thể chấp nhận được”, một quan chức Nhà Trắng cho biết, đồng thời lưu ý rằng có rất nhiều quốc gia áp dụng mức thuế quan cao hơn nhiều đối với hàng xuất khẩu của Mỹ.
Các mức thuế quan mới sẽ tiếp nối các mức thuế mà Tổng thống Trump đã áp dụng đối với Trung Quốc, Canada và Mexico, cũng như đối với thép và nhôm nhập khẩu. Thuế quan của Tổng thống Trump đối với Canada và Mexico hiện đang tạm dừng sau khi cả hai nước cam kết kiểm soát tình trạng vượt biên trái phép và buôn bán ma túy tại biên giới với Mỹ.
Thuế quan có thể gây tổn hại nặng nề
Các kế hoạch áp dụng thuế quan mới này nhắm vào các quốc gia có một số thâm hụt thương mại lớn nhất với Mỹ cũng như sự khác biệt về thuế suất áp dụng đối với hàng hóa của Mỹ được đưa vào quốc gia của họ so với mức thuế mà Mỹ áp dụng cho họ.
Thuế quan có thể ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng đến các nước đang phát triển, đặc biệt là Ấn Độ, Brazil và các nước Đông Nam Á và Châu Phi vì họ có một số chênh lệch lớn nhất về thuế suất áp dụng đối với hàng hóa của Mỹ được đưa vào quốc gia của họ so với mức thuế mà Mỹ áp dụng cho họ.
Ví dụ, theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới, vào năm 2022, thuế suất trung bình của Mỹ đối với hàng nhập khẩu từ Ấn Độ là 3%, trong khi thuế suất trung bình của Ấn Độ đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ là 9,5%
Nhưng việc tập trung vào các quốc gia có thuế VAT, trái ngược với riêng thuế quan, có nghĩa là các quốc gia Liên minh châu Âu như Đức, Ireland và Ý - một số đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ - cũng có thể phải đối mặt với mức thuế quan cao hơn.
Aaron Klein, cựu phó trợ lý bộ trưởng tại Bộ Tài chính hiện là thành viên cấp cao tại Viện Brookings cho biết việc ban hành thuế quan có đối ứng để đáp trả các quốc gia có thuế VAT "chỉ là bắt đầu của một cuộc chiến thương mại".
