Lãi suất giảm sâu, tiền gửi vẫn cao kỷ lục
Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, đến cuối tháng 8/2023, lượng tiền gửi của người dân vào hệ thống ngân hàng vẫn cao kỷ lục. Trong đó, tiền gửi tiết kiệm của dân cư đạt mức cao nhất từ trước đến nay, với 6,43 triệu tỷ đồng. Tháng 8 là tháng thứ 13 liên tiếp ghi nhận lượng tiền gửi của người dân vào ngân hàng tăng.
Đáng chú ý, các doanh nghiệp cũng tăng gửi tiền vào ngân hàng, khi có thêm 103.501 tỷ đồng tiền gửi trong tháng 8. Hồi tháng 7, lượng tiền gửi của các tổ chức kinh tế vào hệ thống ngân hàng giảm hơn 74.000 tỷ đồng so với tháng 6. Tính đến hết tháng 8/2023, tiền gửi của các tổ chức kinh tế đạt 6.013 triệu tỷ đồng.
Người dân, doanh nghiệp gia tăng gửi tiết kiệm, dù lãi suất liên tục giảm, là bởi tính chất ổn định và an toàn của kênh này, trong khi các kênh đầu tư khác dù hấp dẫn nhưng có nhiều rủi ro.
Thời điểm giữa tháng 8/2023, có khoảng chục nhà băng niêm yết lãi suất cao nhất cho khoản tiền gửi dưới 1 tỷ đồng là trên 7%/năm. Hơn 20 nhà băng còn lại niêm yết lãi suất cao nhất (thường rơi vào kỳ hạn 1 năm) từ 6%/năm đến dưới 6,5%/năm. Nhưng hiện tại, chỉ còn một số nhà băng như PVcomBank, NCB, Sacombank áp dụng lãi suất tiết kiệm 6,2%/năm, các nhà băng còn lại đã đưa về dưới 6%/năm.
Vietcombank vừa giảm lãi suất huy động thêm 0,2%/năm, còn 5,1%/năm áp dụng với kỳ hạn từ 12 tháng trở lên; 3 ngân hàng có vốn cổ phần Nhà nước chi phối còn lại là Agribank, VietinBank, BIDV áp dụng lãi suất huy động cao nhất là 5,3%/năm cho kỳ hạn trên 12 tháng. Với các kỳ hạn 6 tháng đến dưới 12 tháng, lãi suất tiền gửi tại các nhà băng này là 4,3%/năm, kỳ hạn 1 tháng đến dưới 6 tháng là 3 - 3,3%/năm.
Lãi suất huy động liên tục giảm vài tháng qua trong bối cảnh hệ thống ngân hàng “thừa tiền” vì tăng trưởng tín dụng ảm đạm. Theo Ngân hàng Nhà nước, tín dụng đối với nền kinh tế tính đến 24/10/2023 tăng 6,81% so với cuối năm 2022, trong khi tín dụng tính đến cuối tháng 9/2023 đạt 6,92%. Như vậy, tín dụng trong tháng 10 giảm 0,11%. Tín dụng đối với doanh nghiệp đạt gần 6,5 triệu tỷ đồng, chiếm trên 50% dư nợ toàn nền kinh tế.
TS. Nguyễn Hữu Huân, Trưởng bộ môn Tài chính, Trường đại học Kinh tế TP.HCM cho rằng, ngân hàng đang thừa vốn nên gần đây tung ra nhiều gói tín dụng ưu đãi. Bởi nếu ngân hàng không cho vay sẽ rơi vào tình trạng bị lỗ, do phải trả lãi người gửi tiền.
Theo TS. Huân, trong bối cảnh cho vay chưa tăng trưởng được, ngân hàng buộc phải áp dụng lãi suất cho vay thấp. Với nhà băng lớn, việc cho vay với lãi suất 6 - 7%/năm vẫn có lợi nhuận, vì những ngân hàng này có nguồn tiền gửi không kỳ hạn rất lớn, nên chi phí vốn quân bình chỉ ở mức 3 - 4%/năm. Và nếu tín dụng vẫn tiếp tục tăng chậm, lãi suất huy động và cho vay tiếp tục giảm.
Phó thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú cho biết, thực tế, lãi suất cho vay vẫn cao vì những món cho vay cũ chưa giảm. Việc quyết định lãi suất cho vay là quyền của ngân hàng thương mại, nhưng tinh thần chỉ đạo của Chính phủ là ngân hàng phải giảm lãi suất ở hầu hết các loại hình cho vay. Ông Tú yêu cầu các ngân hàng thương mại rà soát lại các món vay cũ để hạ lãi suất nhằm chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp.
“Ngân hàng Nhà nước sẽ xem xét giảm lãi suất khi có điều kiện để hỗ trợ khách hàng”, ông Tú nhấn mạnh.
PGS. TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế cũng đánh giá, khả năng hạ lãi suất vẫn còn, nhưng dư địa đã thu hẹp đáng kể. Ngân hàng Nhà nước có thể xem xét giữ vững lãi suất điều hành như hiện nay hoặc giảm thêm 0,25%/năm. Còn tại các ngân hàng thương mại, lãi suất huy động có thể giảm thêm trong những tháng cuối năm 2023, nhưng chậm hơn so với tốc độ hạ lãi suất cho vay.
Bí kênh đầu tư
Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, tại thời điểm cuối tháng 8/2023, lượng tiền gửi tiết kiệm của dân cư đạt 6,43 triệu tỷ đồng.
Nhận định được giới chuyên gia đưa ra, trong ngắn hạn, dòng tiền nhàn rỗi khó chuyển hướng, bởi các kênh đầu tư còn ảm đạm và rủi ro.
TS. Đinh Thế Hiển, chuyên gia tài chính phân tích, dù lãi suất thấp nhưng người dân vẫn gửi tiền vào ngân hàng, bởi các kênh đầu tư chứng khoán, bất động sản đang kém hấp dẫn. Trong đó, với bất động sản, dù thị trường trầm lắng, nhưng giá bất động sản khó giảm và đòi hỏi phải có nguồn tiền lớn, nên trong bối cảnh hiện nay khó thu hút được nhà đầu tư. Còn thị trường chứng khoán biến động khó lường và rủi ro cao, đòi hỏi nhà đầu tư mạo hiểm.
Trong khi đó, theo đánh giá của ông Huỳnh Trung Khánh, Cố vấn cấp cao Hội đồng vàng thế giới tại Singapore, Indonesia, Thái Lan, Việt Nam, tình hình địa chính trị trên thế giới đang diễn biến phức tạp và khả năng Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) dừng tăng lãi suất USD trong năm tới sẽ là cơ hội tạo “sóng” cho thị trường vàng. Tuy nhiên, do nguồn cung vàng SJC trong nước khan hiếm nên giá vàng trong nước cao hơn nhiều so với thế giới, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người mua vàng. Vì thế, dòng tiền hiện nay đang "nằm chờ" là chính. Từ giờ đến cuối năm, dù lãi suất gửi tiết kiệm tiếp tục giảm, người dân vẫn chọn gửi tiền vào ngân hàng.
TS. Nguyễn Hữu Huân cho rằng, với lạm phát hiện nay, người gửi tiền vẫn được hưởng lãi suất thực dương. Dòng tiền nhàn rỗi chậm chảy, kể cả khi mặt bằng lãi suất tiết kiệm hiện đã giảm đến 3 - 4% so với thời điểm đỉnh cao trong quý III và IV/2022, bởi thị trường chứng khoán và thị trường bất động sản chưa có dấu hiệu hồi phục rõ nét.
Theo TS. Huân, chỉ khi nào thị trường chứng khoán hồi phục và dòng tiền từ thị trường này chảy sang thì thị trường bất động sản mới sôi động. Tuy vậy, việc hồi phục của thị trường bất động sản còn tùy thuộc vào từng phân khúc, trong đó có những phân khúc phải mất 4 - 5 năm mới hồi phục được, chứ không thể trong một sớm một chiều, chẳng hạn như các dự án nằm ở ngoại thành, mang tính chất đầu cơ, bất động sản nghỉ dưỡng cao cấp... Còn với phân khúc nhà phố hoặc căn hộ chung cư ở trung tâm TP.HCM, có tính thanh khoản cao thì khả năng sẽ hồi phục nhanh hơn.
Ông Huân nhận định, lượng tiền nhàn rỗi chảy qua chứng khoán và bất động sản hiện chưa nhiều, mà vẫn nằm trong ngân hàng để đảm bảo an toàn trước bối cảnh kinh tế khó khăn, các kênh đầu tư chưa hồi phục thực sự.
