Đây là một canh bạc lớn, có thể nói là lớn hơn bất kỳ chính sách kinh tế nào mà Tổng thống Trump ban hành trong nhiệm kỳ đầu tại Nhà Trắng. Chiến lược này có khả năng đảo ngược điều mà nhiều cử tri quan tâm nhất, đó là nền kinh tế và chi phí sinh hoạt.
Nhưng thuế quan có thể phản tác dụng, làm tăng giá tiêu dùng vốn đã neo cao, làm rung chuyển thị trường chứng khoán hoặc ảnh hưởng tiêu cực tới việc làm trong một cuộc chiến thương mại toàn diện.
Mary Lovely, thành viên cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cho biết: "Đây có thể là bàn phản lưới nhà lớn nhất từ trước đến nay… Đây là một canh bạc lớn, là công thức làm chậm nền kinh tế và tăng lạm phát”.
Một thế giới rất khác
Tổng thống Trump xem thuế quan là một công cụ đàm phán gần như kỳ diệu, là một cách mạnh mẽ để giành được đòn bẩy trước các quốc gia đồng minh.
Ông lập luận rằng thuế quan là cần thiết để giải quyết những mối quan tâm chính, bao gồm thâm hụt thương mại, nhập cư bất hợp pháp và dòng chảy ma túy bất hợp pháp.
Tổng thống Trump và những người ủng hộ thường nói rằng thuế quan trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông không gây ra vấn đề lạm phát. Nhưng đó là những mức thuế quan khác nhau, được áp dụng trong một thế giới rất khác vào một thời điểm rất khác.
Tổng thống Trump đã áp dụng thuế quan đối với 1.400 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Canada, Mexico và Trung Quốc. Theo ước tính của Tax Foundation, con số này cao gấp ba lần so với 380 tỷ USD hàng hóa nước ngoài bị áp thuế trong nhiệm kỳ đầu tiên.
Nhưng trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Trump, lạm phát không thực sự là vấn đề.
Nhà Trắng lập luận rằng thuế quan của Tổng thống Trump sẽ không gây rắc rối cho nền kinh tế Mỹ, nhưng một số nhà kinh tế và chuyên gia thương mại lại rất lo ngại vì những khoản thuế này nhắm vào những nước láng giềng gần nhất của Mỹ là Canada và Mexico.
Việc áp thuế toàn diện đối với Canada và Mexico có thể gây ra tình trạng hỗn loạn chuỗi cung ứng trong nền kinh tế Bắc Mỹ vốn có mối liên hệ chặt chẽ, dẫn đến giá cả tăng cao.
"Việc áp dụng mức thuế cao tới 25% đối với các đối tác thương mại gần nhất của chúng ta có nguy cơ tàn phá nền kinh tế hùng mạnh của Bắc Mỹ - nền kinh tế mà Mỹ đang dựa vào”, Christine McDaniel, cựu quan chức thương mại trong chính quyền cựu Tổng thống George W. Bush, hiện là nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm Mercatus của Đại học George Mason cho biết.
Điều này đặc biệt đúng trong ngành công nghiệp ô tô, nơi các bộ phận thường phải vượt biên giới nhiều lần trước khi xe đến đại lý. Wolfe Research ước tính giá của một chiếc ô tô thông thường được bán tại Mỹ có thể tăng 3.000 USD do thuế quan.
Trong khi đó, ngành công nghiệp dầu mỏ đã đề nghị Nhà Trắng bảo vệ dầu thô khỏi thuế quan vì Canada là nguồn cung dầu nước ngoài lớn nhất. Các nhà phân tích đã cảnh báo rằng thuế quan có thể làm tăng giá xăng ở Great Lakes, Midwest và Rockies. Đó là lý do tại sao Nhà Trắng cắt giảm thuế đối với năng lượng của Canada xuống còn 10%, thay vì toàn bộ 25%.
Mexico cũng là nguồn cung cấp trái cây và rau quả nước ngoài lớn nhất của Mỹ, trong khi Canada đứng đầu về ngũ cốc, gia súc/thịt và đường/sản phẩm nhiệt đới.
Tuy nhiên, việc tăng giá do thuế quan sẽ không xảy ra ngay lập tức. Thay vào đó, chúng có thể diễn ra theo kiểu nhỏ giọt khi tác động chảy qua các chuỗi cung ứng phức tạp.
Vấn đề là chi phí đầu vào cao hơn, cùng với thuế quan trả đũa có thể gây tổn hại đến chi tiêu của cả doanh nghiệp và người tiêu dùng và khiến các nhà đầu tư và quan chức Cục Dự trữ Liên bang (Fed) lo ngại.
Theo ước tính của nhà kinh tế trưởng Gregory Daco của EY, thuế quan của Tổng thống Trump đối với Mexico, Canada và Trung Quốc cùng với thuế quan trả đũa của các quốc gia này có thể xóa sổ 1,5% khỏi tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Mỹ vào năm 2025 và thêm 2,1% nữa vào năm 2026.
“Việc tăng thuế quan mạnh đối với các đối tác thương mại của Mỹ có thể tạo ra cú sốc đình lạm đồng thời gây ra biến động trên thị trường tài chính”, ông cho biết.
Fed là ẩn số
Một ẩn số lớn là cách Fed sẽ phản ứng, vì thuế quan có thể buộc Fed trì hoãn thêm việc cắt giảm lãi suất.
Chìa khóa thực sự đối với các quan chức Fed sẽ là cách thuế quan thay đổi tâm lý người tiêu dùng.
"Nếu thuế quan thúc đẩy kỳ vọng lạm phát cao hơn, Fed có thể cảm thấy áp lực phải duy trì lãi suất hạn chế trong thời gian dài hơn, thắt chặt các điều kiện tài chính và gây sức ép lên đà tăng trưởng", nhà kinh tế trưởng Gregory Daco cho biết.
Nhưng hiện vẫn còn quá sớm để nói chính xác tất cả những điều này sẽ diễn ra như thế nào. Có nhiều biến số, bao gồm cả cách chuỗi cung ứng phức tạp và người tiêu dùng phản ứng. Và hoàn toàn có khả năng sẽ có một thỏa thuận đạt được vào phút chót trước khi các khoản thuế gây ra thiệt hại thực sự.
Tuy nhiên, việc tăng thuế quan đối với nhiều loại hàng hóa như vậy là một chiến lược rủi ro, một chiến lược mà ngay cả Tổng thống Trump cũng chưa từng thử trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình.
Joe Brusuelas, nhà kinh tế trưởng tại RSM cho biết: "Chính quyền đang đùa với lửa".
