Kể từ khi các rào cản thương mại được đưa ra vào năm 2016 và 2018 khiến hầu hết thép Trung Quốc không được xuất khẩu vào Mỹ, các nhà máy ở các quốc gia có quyền tiếp cận tương đối tự do hơn đã mua thép giá rẻ của Trung Quốc và bán lại cho Mỹ sau nhiều mức độ xử lý khác nhau.
Theo 4 công ty tư vấn thép hàng đầu của Trung Quốc, mức thuế thép 25% có hiệu lực vào ngày 12/3 của Tổng thống Donald Trump sẽ cản trở hoạt động thương mại này, và ước tính sẽ ảnh hưởng đến gần 10% tổng lượng thép xuất khẩu của Trung Quốc vào năm ngoái, trị giá khoảng 7 tỷ USD.
Thị trường trung chuyển phức tạp
Viễn cảnh số lượng thép này sẽ tràn vào thị trường toàn cầu vốn đã tràn ngập thép Trung Quốc đang gây ra một làn sóng bảo hộ khác, phần lớn nhằm vào Trung Quốc trong một đòn giáng nữa vào hoạt động xuất khẩu của nước này.
"Những căng thẳng thương mại gia tăng sẽ gây thêm áp lực lên hoạt động xuất khẩu thép của Trung Quốc… Xuất khẩu và lợi nhuận thấp hơn có thể dẫn đến lợi nhuận của một số công ty tiếp tục giảm", Viện nghiên cứu và lập kế hoạch công nghiệp luyện kim Trung Quốc cho biết.
Nhiều rào cản thương mại và cạnh tranh khốc liệt hơn đối với một chiếc bánh xuất khẩu nhỏ hơn là vấn đề đối với tất cả các nước xuất khẩu thép, nhưng đặc biệt khó khăn đối với ngành thép của Trung Quốc.
Kịch bản như vậy có thể làm suy yếu thêm sự phục hồi kinh tế của Trung Quốc, vì nước này đã sử dụng doanh số bán ra ở nước ngoài để bù đắp nhu cầu suy yếu trong nước do cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài.
Reuters cho biết, một công ty thép Trung Quốc nói rằng các đơn đặt hàng vào khoảng quý đầu năm thường bận rộn nhưng lại thấp đáng kể trong năm nay ngay cả trước khi Tổng thống Trump ký thành luật thuế quan để chuẩn bị cho quyết định này. "Các đơn đặt hàng xuất khẩu mà chúng tôi nhận được cho các lô hàng trong tháng 3 và tháng 4 đã giảm 20%-30% so với cùng kỳ năm 2024", người này cho biết.
Cạnh tranh cho các thị trường khác bao gồm Trung Đông có thể sẽ nóng hơn nữa khi ngày càng nhiều thép Trung Quốc tràn vào khu vực này, đây là một trong những khu vực cuối cùng không có rào cản lớn đối với thép Trung Quốc. Giá thấp hơn ở đó có thể tạo ra một tâm chấn mới cho hoạt động trung chuyển.
Năm ngoái, Trung Quốc đã xuất khẩu một lượng thép nhỏ sang Mỹ ngay cả khi tổng kim ngạch xuất khẩu của nước này đạt mức cao nhất trong 9 năm.
Nhà Trắng đã nêu ra những kỷ lục xuất khẩu này trong lý do cho mức thuế mới. Thép giá rẻ của Trung Quốc đã thay thế sản xuất ở các quốc gia khác vào Mỹ hoặc đang được trung chuyển vào quốc gia này, với tuyên bố nêu rõ Mexico là một trường hợp trung chuyển tiềm năng.
Mặc dù định nghĩa chính xác và do đó quy mô của thị trường trung chuyển vẫn chưa rõ ràng, Reuters ước tính thị trường này vào khoảng 8,6 triệu tấn, hoặc 8% tổng kim ngạch xuất khẩu thép của Trung Quốc vào năm ngoái.
Điều rõ ràng là các nước xuất khẩu thép lớn vào Mỹ như Mexico, Việt Nam và Brazil cũng đã nhập khẩu một lượng thép Trung Quốc ngày càng tăng.
"Việc trung chuyển qua Việt Nam rất có lợi vì thuế quan của Mỹ đối với thép Trung Quốc cao gấp 10 lần so với Việt Nam", các nhà phân tích tại công ty tư vấn thép Trung Quốc Mysteel cho biết.
Ngoài ra, Hiệp hội Thép hàng đầu của Trung Quốc cho biết, mức thuế quan mới của Mỹ có thể khiến các nước khác làm theo, điều này sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh của thép xuất khẩu của Trung Quốc.
Cuộc chiến thương mại về thép
Trong tuần qua, Việt Nam và Hàn Quốc đã công bố mức thuế mới đối với một số sản phẩm thép của Trung Quốc. Ấn Độ và Liên minh châu Âu cũng cho biết có thể cân nhắc mức thuế quan và biện pháp bảo vệ mới.
Cụ thể, Việt Nam công bố sẽ áp dụng mức thuế chống bán phá giá tạm thời lên tới 27,83% đối với một số sản phẩm thép từ Trung Quốc, có hiệu lực từ ngày 7/3.
Bộ Công nghiệp Hàn Quốc cho biết tuần trước rằng, họ đã quyết định tạm thời áp thuế lên tới 38% đối với thép tấm nhập khẩu từ Trung Quốc sau cuộc điều tra về cáo buộc bán phá giá sản phẩm thép được sử dụng trong đóng tàu và xây dựng.
Vào đầu tháng này, Bộ trưởng Thép Ấn Độ cho biết, nước này có thể áp thuế tạm thời 15%-25% đối với thép từ Trung Quốc trong vòng sáu tháng tới do thách thức nghiêm trọng đối với các nhà sản xuất trong nước từ hàng nhập khẩu giá rẻ.
Ủy ban Châu Âu cũng đang điều tra xem có nên thắt chặt hệ thống hạn ngạch nhập khẩu thép hiện tại để bảo vệ các nhà sản xuất EU khỏi mức thuế mới của Tổng thống Trump hay không.
"Nhiều quốc gia có thể sẽ tăng cường các biện pháp bảo hộ sau động thái của Mỹ, gây khó khăn hơn cho các nước xuất khẩu thép như Việt Nam", ông Đỗ Ngọc Hưng, Trưởng cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Mỹ cho biết.
