Thời gian qua, UBND cũng như các tổ chức hiệp hội tại TP.HCM đã tổ chức nhiều buổi gặp gỡ, lắng nghe ý kiến doanh nghiệp về vấn đề cải thiện môi trường kinh doanh cho cộng đồng doanh nghiệp trên địa bàn thành phố.
Vấn đề nổi cộm trong đó là doanh nghiệp đang đối mặt với nhiều khó khăn do thủ tục hành chính phức tạp, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường kinh doanh. Mặc dù thành phố đã nỗ lực cải cách, cắt giảm thủ tục, nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn gặp rào cản trong việc thực hiện các quy định, dẫn đến tốn kém thời gian và chi phí.
Tại chương trình Café Doanh nhân HUBA do Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) tổ chức cuối tuần qua, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội nhấn mạnh, trong mọi hoạt động của cộng đồng doanh nghiệp hiện nay, nhu cầu giải quyết các thủ tục hành chính vẫn là một bài toán ảnh hưởng đến hoạt động của cộng đồng doanh nghiệp.
Về phía doanh nghiệp, bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP.HCM khẳng định, doanh nghiệp đang vướng rất nhiều về thủ tục hành chính, các điểm nghẽn còn tồn tại. Riêng với ngành lương thực thực phẩm, vừa qua, Bộ Y tế đưa ra dự thảo sửa đổi Nghị định 15 Luật An toàn thực phẩm đã làm tăng thêm thủ tục hành chính, khiến chi phí của doanh nghiệp tăng lên thêm khoảng 7.000 tỷ đồng.
Bà Dương Thanh Thủy, Phó chủ tịch Tập đoàn Trung Thủy cũng phân trần, hiện nay thủ tục hành chính, lãi vay... khiến doanh nghiệp Việt thua trên sân nhà. Bên cạnh tạo điều kiện thuận lợi, nhà nước cần thay đổi tư duy, bảo vệ những người thừa hành pháp luật đồng hành cùng doanh nghiệp phát triển.
Chia sẻ với báo chí sau sự kiện, PGS.TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam đánh giá, thực tế, TP.HCM đã nhiều lần nỗ lực để cắt bỏ các thủ tục hành chính, nhưng mỗi lần thực hiện lại thấy vấn đề càng phức tạp hơn và khó thành công. Các thủ tục vẫn chồng chéo lên nhau, gây xung đột và làm gia tăng chi phí, kéo theo những thủ tục phiền hà mới.
“Mặc dù trước đây thành phố cũng đã có những nỗ lực, nhưng có lẽ phương pháp luận chưa thực sự hiệu quả. Tuy nhiên, lần này, thành phố cố gắng thực hiện theo một cách tiếp cận khác, cách đặt vấn đề quyết liệt hơn, làm thật sự và tạo ra sự khác biệt”, ông Thiên nói.
Ông Thiên lấy ví dụ, nguyên tắc "làm một luật thay nhiều luật" là một trong những phương pháp để thực hiện, và điều này có thể giảm khó khăn cho người dân và doanh nghiệp. Vì vậy, một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất lần này là phải cắt bỏ, cắt bỏ toàn bộ những thủ tục không cần thiết, và cần rà soát một cách cẩn thận, đặc biệt là đối với những thủ tục liên quan đến lợi ích nhóm. Bởi vì lợi ích nhóm sẽ tạo ra xung đột lợi ích, gây trở ngại cho sự phát triển chung.
 |
PGS.TS. Trần Đình Thiên chia sẻ tại Café Doanh nhân HUBA |
“Chúng ta không thể chỉ cắt bỏ thủ tục mà không cải thiện thời gian và hiệu quả xử lý. Nếu cắt bỏ thủ tục mà thời gian xử lý lại kéo dài thì doanh nghiệp vẫn phải chịu gánh nặng chi phí giao dịch. Cách đặt vấn đề của Chính phủ, nhà nước là phải quyết tâm thực hiện những biện pháp giảm gánh nặng chi phí hiện nay đang đè nặng lên doanh nghiệp”, PGS.TS. Trần Đình Thiên nêu.
Một trong những cách tiếp cận để giải quyết vấn đề này, theo ông Thiên, là trao quyền cho địa phương tự quyết, địa phương tự làm và tự chịu trách nhiệm.
"Rõ ràng, có những vấn đề có thể giải quyết nhanh chóng ở cấp địa phương, nhưng khi xin phép lên trung ương thì phải mất rất nhiều thời gian, đôi khi cả năm mới có kết quả", vị chuyên gia nói và khẳng định, cần phải thay đổi cấu trúc chức năng và trách nhiệm của những người làm luật và quyết định các thủ tục này. Việt Nam không thể mãi dồn mọi việc lên trung ương và mãi theo cơ chế xin cho.
Một cách tiếp cận khác là ngoài việc sửa đổi những luật cũ, Việt Nam phải xây dựng những luật mới thích ứng với thời đại số và sự thay đổi của xã hội. Bên cạnh đó, hệ thống cơ chế trong thời đại công nghệ cao, những đòi hỏi về đối tượng cũng phải thay đổi, đất nước không thể tiếp tục áp dụng những luật cũ, như là áp dụng luật lao động chân tay cho lao động trí óc.
“Những vấn đề mới này không thể chỉ được sửa chữa qua các điều chỉnh nhỏ, mà cần phải xây dựng một hệ thống thể chế mới đáp ứng được những đòi hỏi của thời đại”, ông Thiên nhấn mạnh.
Đối với vấn đề lo ngại bổ sung các dự thảo luật mới khiến chi phí bị đội lên nhiều hơn so với trước khi cắt giảm các thủ tục hành chính, như trường hợp của Hội Lương thực Thực phẩm TP.HCM, ông Thiên lưu ý, cần phân biệt rõ ràng giữa việc tăng chi phí do thay đổi thị trường và việc tăng chi phí do thủ tục hành chính. Ví dụ, những thay đổi về giá cả, đất đai hay chi phí vật liệu không phải là do thủ tục gây ra, mà là do yếu tố thị trường thay đổi. Tuy nhiên, có những thủ tục hành chính mới không giải quyết được vấn đề và không làm giảm chi phí, mấu chốt là từ lợi ích nhóm.
Để đạt được mục tiêu giảm ít nhất 30% thủ tục hành chính như Chính phủ đã chỉ đạo, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, Việt Nam cần thay đổi hệ thống trách nhiệm, phân cấp chức năng một cách rõ ràng hơn. Khi đó, mỗi cá nhân sẽ biết rõ mình phải làm gì và sẽ chịu trách nhiệm về công việc của mình. Đây là cách để xây dựng một hệ thống thể chế có thể đánh giá được hiệu quả công việc một cách chính xác.
Đặc biệt, vấn đề về KPI (chỉ số đánh giá hiệu quả công việc) cần được đặt ra rõ ràng, nhất là đối với các bộ phận liên quan đến soạn thảo cơ chế chính sách. Nếu một bộ phận không giúp giảm thời gian hay chi phí, thì sẽ phải có một cơ chế đánh giá và xử lý hợp lý. Nếu bộ máy chỉ làm việc mà không đem lại hiệu quả thực sự, dẫn đến tình trạng doanh nghiệp gặp khó khăn, thì điều này rất nguy hiểm.
