Nguồn thu từ hoạt động chính… hụt hơi
BacABank chỉ đạt 77 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế trong quý III/2023, giảm 73% so với cùng kỳ năm 2022. Nguyên nhân chủ yếu là do hoạt động kinh doanh cốt lõi ghi nhận thu nhập lãi thuần giảm 33% so với cùng kỳ, xuống 426 tỷ đồng. Các mảng kinh doanh khác có tỷ trọng đóng góp nhỏ trong tổng thu nhập hoạt động.
Tương tự, PG Bank có lợi nhuận trước thuế trong quý III/2023 là 56,6 tỷ đồng, giảm 60% so với cùng kỳ. Lợi nhuận giảm phần lớn là do thu nhập lãi thuần giảm 16%, trong bối cảnh tình hình hoạt động chung của ngành ngân hàng trong quý III/2023 gặp khó khăn dẫn đến tăng trưởng tín dụng thấp. Bên cạnh đó, lãi thuần từ hoạt động dịch vụ giảm 42%. Luỹ kế 9 tháng đầu năm 2023, lợi nhuận trước thuế của PG Bank đạt 360 tỷ đồng, giảm 7% so với cùng kỳ.
Tại LPBank, trong quý III/2023 ghi nhận thu nhập lãi thuần giảm 18%, xuống gần 2.633 tỷ đồng; lãi thuần dịch vụ giảm 37%, còn hơn 164 tỷ đồng. Ngược lại, hoạt động phi tín dụng đạt kết quả khả quan như kinh doanh ngoại hối lãi hơn 205 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm ngoái thua lỗ; hoạt động khác đạt lợi nhuận gần 112 tỷ đồng, gấp 16,6 lần cùng kỳ…
Tính đến cuối tháng 9/2023, LPBank có tổng tài sản hơn 365.450 tỷ đồng, tăng 12% so với đầu năm, chủ yếu do dư nợ cho vay khách hàng tăng 12%, lên hơn 263.621 tỷ đồng.
Không chỉ ở nhà băng nhỏ, mà ngay cả ngân hàng lớn, nguồn thu chính từ tín dụng cũng giảm, hoặc chỉ tăng nhẹ trong quý III cũng như 9 tháng đầu năm nay.
Chẳng hạn, trong 9 tháng đầu năm 2023, Techcombank ghi nhận gần 20.094 tỷ đồng thu nhập lãi thuần, giảm 14%, do chi trả lãi tiền gửi lên tới 14.448 tỷ đồng, gấp 2,5 lần cùng kỳ năm 2022. Dù lãi từ hoạt động dịch vụ tăng 9%, đạt hơn 6.219 tỷ đồng, nhờ tăng thu dịch vụ thanh toán và tiền mặt tăng 52%, song lãi trước thuế giảm 19% so với cùng kỳ năm 2022, xuống 17.115 tỷ đồng.
ACB có kết quả kinh doanh tích cực hơn khi nguồn thu chính trong 9 tháng đầu năm 2023 tăng 9% so với cùng kỳ, đạt gần 18.670 tỷ đồng thu nhập lãi thuần. Trong khi đó, thu nhập ngoài lãi tăng 45%, góp phần giúp Ngân hàng ghi nhận hơn 15.024 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, tăng 11,2% so với cùng kỳ. Mua bán ngoại tệ và hoạt động đầu tư tiếp tục đóng góp lớn vào thu nhập, nâng tỷ trọng thu nhập ngoài lãi từ 18% lên 23% trong tổng doanh thu.
Sở dĩ nguồn thu nhập chính của nhiều ngân hàng giảm trong 3 quý đầu năm nay là do tín dụng tăng chậm, tăng trưởng dư nợ của toàn hệ thống ngân hàng đến ngày 11/10 mới đạt 6,29%, thấp xa so với mục tiêu cả năm là 14%.
TS. Nguyễn Hữu Huân, Trưởng bộ môn Tài chính, Trường đại học Kinh tế TP.HCM cho rằng, nguồn thu đóng góp chính vào lợi nhuận của các ngân hàng chủ yếu đến từ tín dụng, song tăng trưởng cho vay của ngành đang chậm lại, do sức hấp thu vốn của nền kinh tế yếu. Với diễn biến thị trường hiện nay, tín dụng đối với nền kinh tế cả năm 2023 nhiều khả năng chỉ đạt mức tăng 10 - 12%. Thêm vào đó, thị trường bất động sản vẫn khó khăn, ngân hàng không những khó khơi thông dòng chảy vốn, mà nợ xấu có xu hướng gia tăng, buộc các nhà băng phải tăng trích lập dự phòng. Theo đó, lợi nhuận cả năm của ngành ngân hàng dự kiến tăng trưởng thấp, khoảng hơn 10% (so với mức tăng bình quân gần 35% trong năm ngoái của 27 ngân hàng thương mại trên sàn chứng khoán).
Thậm chí, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam dự báo, với tình hình hoạt động của các tổ chức tín dụng hiện nay có nhiều khó khăn, nợ xấu và nợ rủi ro tiềm ẩn có xu hướng tăng cao, kết quả hoạt động năm 2023 - 2024 có thể giảm mạnh so với các năm trước, đặc biệt là tổ chức tín dụng quy mô nhỏ, trong khi vẫn phải triển khai các chương trình hỗ trợ lãi suất, miễn giảm phí dịch vụ cho các doanh nghiệp và người dân theo chỉ đạo của Chính phủ.
Để tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng có thêm nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp và đầu tư công nghệ chuyển đổi số, đảm bảo an ninh, an toàn trong hoạt động, VNBA đề xuất bổ sung ngân hàng vào nhóm hàng hóa, dịch vụ được giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng trong Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2023, dự toán ngân sách nhà nước năm 2024 để trình Quốc hội ra nghị quyết chung.
Nợ xấu gia tăng
Tỷ lệ nợ xấu của hệ thống ngân hàng tính đến cuối tháng 7/2023 là 3,56%, tăng mạnh so với mức 2% hồi đầu năm.
Bối cảnh kinh tế khó khăn, thị trường bất động sản trầm lắng, sức hấp thụ vốn của doanh nghiệp yếu..., dẫn tới nợ xấu ngân hàng tăng, đòi hỏi các nhà băng phải mạnh tay trích lập dự phòng, khiến lợi nhuận bị ảnh hưởng.
Trong 9 tháng đầu năm 2023, Techcombank trích lập dự phòng rủi ro tín dụng gần 2.287 tỷ đồng, tăng 84% so cùng kỳ. Riêng quý III, Ngân hàng trích lập 944 tỷ đồng, tăng 55% so với cùng kỳ. Tổng nợ xấu tính đến ngày 30/9/2023 của Techcombank là 6.467 tỷ đồng, gấp đôi so với đầu năm. Trong đó, nợ dưới tiêu chuẩn và nợ nghi ngờ tăng mạnh nhất. Kết quả, tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ vay tăng từ 0,74% lên 1,4%.
TPBank ghi nhận 1.576 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế trong quý III/2023, giảm 26%, vì Ngân hàng phải dành ra 1.293 tỷ đồng để trích lập dự phòng rủi ro tín dụng, gấp 4 lần cùng kỳ. Lũy kế 9 tháng đầu năm, chi phí dự phòng rủi ro của nhà băng này tăng 14%, lên gần 2.000 tỷ đồng. Bởi lẽ, tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ vay của TPBank tăng từ mức 0,84% hồi đầu năm lên 2,97% vào cuối tháng 9/2023.
TPBank cho biết, trong bối cảnh tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp chưa ổn định và chưa có nhiều dấu hiệu khởi sắc, cùng với việc Ngân hàng thực hiện nhiều chính sách ưu đãi về lãi suất và phí dịch vụ nhằm hỗ trợ khách hàng đã dẫn đến kết quả kinh doanh chưa đạt kỳ vọng. Năm 2023, Ngân hàng đề ra mục tiêu đạt 8.700 tỷ đồng lợi nhuận trước thuế, kết thúc tháng 9 thực hiện được 57%.
ACB cũng tăng cường trích lập dự phòng, nhưng lợi nhuận vẫn khả quan. Cụ thể, trong 9 tháng đầu năm 2023, Ngân hàng trích lập 1.483 tỷ đồng dự phòng rủi ro tín dụng, trong khi cùng kỳ năm ngoái được hoàn nhập. Mặc dù vậy, lợi nhuận trước thuế đạt hơn 15.024 tỷ đồng, tăng 11% so với cùng kỳ.
Cho vay khách hàng của ACB tính đến cuối tháng 9/2023 là 449.751 tỷ đồng, tăng 9%. Mảng bán lẻ chiếm tỷ trọng hơn 93% danh mục cho vay. Ông Từ Tiến Phát, Tổng giám đốc ACB cho biết, Ngân hàng không tập trung vào các lĩnh vực có rủi ro cao như cho vay tiêu dùng, cho vay tín chấp, cho vay kinh doanh bất động sản… Rủi ro về chất lượng tài sản đối với ACB tương đối thấp, do Ngân hàng không sở hữu trái phiếu doanh nghiệp và 98% khoản vay được đảm bảo với tỷ lệ cho vay trên giá trị tài sản chỉ là 54%. Tỷ lệ an toàn vốn riêng lẻ đạt 12,8%. Tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu đạt 24,5%. Tỷ lệ nợ xấu tăng từ dưới 1% lên 1,2%, nhưng thuộc nhóm thấp nhất ngành.
Trong khi đó, Saigonbank có nợ xấu từ nhóm 3 đến nhóm 5 tính cuối tháng 9/2023 là 435 tỷ đồng, tăng 9,4% so với đầu năm, đưa tỷ lệ nợ xấu nhích lên 2,23%.
Tương tự, tổng nợ xấu tính đến cuối tháng 9/2023 của PGBank là 796 tỷ đồng, tăng 7% so với đầu năm, đẩy tỷ lệ nợ xấu trên dư nợ vay từ 2,56% lên 2,61%.
Số liệu mới nhất vừa được Ngân hàng Nhà nước công bố cho thấy, tỷ lệ nợ xấu của hệ thống ngân hàng tăng từ 2% hồi đầu năm lên 3,56% tính đến cuối tháng 7/2023. Với tỷ lệ này, số dư nợ xấu của toàn hệ thống là hơn 440.000 tỷ đồng, đã bao gồm cả 5 nhà băng thuộc diện kiểm soát đặc biệt là SCB, Dong A Bank, CBBank, OceanBank và GPBank.
Nếu loại trừ 5 ngân hàng thuộc diện kiểm soát đặc biệt, tỷ lệ nợ xấu nội bảng của các nhà băng ở mức 1,92%. Còn nếu tính nợ xấu nội bảng cộng thêm các khoản nợ xấu bán cho VAMC chưa xử lý và nợ tiềm ẩn của hệ thống tổ chức tín dụng (gồm các khoản được giữ nguyên nhóm, trái phiếu doanh nghiệp tiềm ẩn thành nợ xấu, các khoản phải thu khó đòi, lãi dự thu phải thoái...), thì nợ xấu chiếm 6,16% tổng dư nợ tín dụng, tương đương 768.000 tỷ đồng.
Theo TS. Nguyễn Hữu Huân, trước tình hình khó khăn của kinh tế nói chung, hoạt động của ngành ngân hàng bị ảnh hưởng, khi tín dụng tăng chậm, thu ngoài lãi giảm, trong khi nợ xấu có chiều hướng tăng, dự báo đến cuối năm 2023 mới đạt đỉnh, nên cần tăng cường trích lập dự phòng rủi ro tín dụng.
