Thời gian qua, nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán trong nước phải đối mặt với tình trạng nhiễu loạn thông tin khi nhiều thông tin chưa được kiểm chứng, thậm chí là sai sự thật được lan đi với tốc độ chóng mặt. Trong bối cảnh đó, những thông tin kịp thời, chính xác từ phía doanh nghiệp, cơ quan quản lý có tác dụng ổn định tâm lý và tạo niềm tin cho các nhà đầu tư.
Quá nhiều thông tin “nhiễu”
Thông tin là căn cứ quan trọng để các nhà đầu tư đưa ra quyết định. Thị trường chứng khoán đặc biệt nhạy cảm với thông tin, người có lợi thế về thông tin sẽ có cơ hội giành chiến thắng trong đầu tư. Vấn đề quan trọng nằm ở sự chính xác, kịp thời và đầy đủ của thông tin.
Trên thị trường chứng khoán Việt Nam, nhà đầu tư cá nhân chiếm tỷ trọng chủ yếu (tại thời điểm cuối tháng 5/2023, tỷ lệ nhà đầu tư cá nhân chiếm đến 99,7% về số lượng và chiếm 70 - 80% giá trị giao dịch). Phần lớn trong số này là các nhà đầu tư đầu tư “tay ngang”, với sự hạn chế về kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm thị trường.
Trong khi đầu tư chứng khoán chưa bao giờ là công việc dễ dàng với đại bộ phận nhà đầu tư, việc phải đưa ra quyết định giữa “ma trận” thông tin, các thông tin thậm chí có xu hướng trái ngược nhau về tác động đến giá cổ phiếu đã khó, việc lọc để tìm thông tin chính xác, đầy đủ còn khó khăn hơn rất nhiều.
Thời gian qua, với sự minh bạch của thị trường còn chưa cao, việc một số nhà lãnh đạo doanh nghiệp bị bắt đã mở ra môi trường thuận lợi cho các tin đồn, tin giả tràn lan trên thị trường và thông qua các mạng xã hội, các tin đồn thất thiệt này lan đi với tốc độ chóng mặt. Một số vụ việc đã bị phát hiện, xử lý như: lợi dụng mạng xã hội đưa tin sai sự thật về thị trường chứng khoán, hàm ý một số cá nhân là đại diện của các công ty đang niêm yết trên sàn chứng khoán sắp bị bắt.
Thông tin “nhiễu” còn nằm ở dạng thông tin về kết quả hoạt động của doanh nghiệp có sự chênh lệch lớn giữa báo cáo tài chính tự lập và báo cáo kiểm toán, báo cáo soát xét. Thậm chí, có doanh nghiệp lợi nhuận giảm hàng ngàn tỷ đồng sau khi báo cáo của kiểm toán được công bố. Hay hiện tượng một số lãnh đạo doanh nghiệp thông báo mua vào cổ phiếu nhưng không thực hiện, hoặc chỉ mua vào với lượng rất nhỏ so với đăng ký. Các sự việc này khiến các nhà đầu tư hoang mang, không biết đâu là thông tin có thể tin cậy để trở thành “đầu vào” cho quyết định của mình.
Bên cạnh đó, các nhà đầu tư còn dễ bị cuốn theo những lời tư vấn trên các hội, nhóm với những thông tin chưa được kiểm chứng, thậm chí là những thông tin sai sự thật. Các lời hô hào, mời chào, lôi kéo nhà đầu tư vào việc giao dịch mua/bán cổ phiếu trong ngày (T0) hoặc đầu tư vào một số mã cổ phiếu sẽ đem lại tỷ suất sinh lời rất cao. Thậm chí, một số chủ nhóm còn yêu cầu các nhà đầu tư chuyển tiền vào tài khoản của họ để họ đầu tư với những cam kết lợi nhuận cao.
Nhu cầu thông tin với các nhà đầu tư là chính đáng và cần thiết, tuy nhiên với thực trạng thông tin đang bị “nhiễu” như hiện nay, các nhà đầu tư sẽ rất cần nguồn thông tin chính thống, chính xác, kịp thời để đưa ra quyết định đầu tư, hay ít nhất cũng trở thành “mỏ neo” níu giữ niềm tin của họ vào thị trường.
Thông tin chính thống, “mỏ neo” cho nhà đầu tư
Tâm lý của các nhà đầu tư cá nhân thường dao động mạnh, đặc biệt là khi xảy ra những biến cố lớn trên thị trường.
Sự sụt giảm hay tăng lên đột biến của thị trường, của một mã chứng khoán; việc một tổ chức, cá nhân bị xử lý vi phạm cũng khiến các nhà đầu tư cảm thấy khá hoang mang. Đây là thực tế không phải chỉ ở Việt Nam, ngay cả tại Mỹ, có tới 25% số người tham gia một cuộc khảo sát tin rằng, cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 được dàn dựng một cách bí mật bởi một nhóm ngân hàng Phố Wall nhằm mở rộng quyền lực của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed), xa hơn nữa là sự kiểm soát của họ đối với kinh tế thế giới.
Có một thực tế là nhiều khi thông tin chính xác lại bị dư luận nghi hoặc, lại có thông tin sai được cộng đồng dễ dàng tiếp nhận, đồng thuận. Do vậy, các cơ quan quản lý cần phải có những phát ngôn chủ động, kịp thời, đầy đủ và minh bạch.
Tại những thời điểm như vậy, vai trò của các thông tin chính thống từ phía các cơ quan quản lý nhà nước là vô cùng quan trọng trong việc giúp nhà đầu tư giải tỏa được các nghi ngờ, trả lời chính xác được cho họ về nguyên nhân, thực tế của vấn đề đang xảy ra.
Giai đoạn năm 2021 - 2022 chứng kiến sự biến động mạnh của thị trường chứng khoán Việt Nam, đồng thời đây cũng là giai đoạn xuất hiện nhiều hành vi vi phạm bị phát hiện và xử lý như: bán “chui” cổ phiếu và thao túng thị trường của Chủ tịch Tập đoàn FLC (tháng 1/2022); thao túng thị trường chứng khoán tại Công ty cổ phần Chứng khoán Trí Việt, Công ty cổ phần Louis Holdings (4/2022)…
Các vụ việc này xảy ra đã làm xói mòn lòng tin của nhà đầu tư vào thị trường và được coi là một trong các nguyên nhân dẫn đến sự lao dốc của thị trường trong năm 2022.
Trong bối cảnh đó, các thông tin chính thống từ phía các cơ quan nhà nước đã góp phần quan trọng vào sự ổn định của thị trường thông qua việc đưa ra các cảnh báo trước những rủi ro cũng như giúp các nhà đầu tư hiểu hơn về thị trường. Khi thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phát triển quá nóng, Bộ Tài chính đã 5 lần thông cáo báo chí, 4 cuộc trao đổi trên truyền hình và diễn đàn để cảnh báo các nhà đầu tư. Mức độ thiệt hại của các nhà đầu tư sẽ giảm thiểu nếu những thông tin trên được các nhà đầu tư xem xét nghiêm túc.
Ngay sau khi xảy ra các hành vi vi phạm, cơ quan quản lý (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước) đều đưa ra quan điểm nhằm trấn an các nhà đầu tư và thị trường.
Mới đây nhất, sau vụ vi phạm tại Công ty An Đông (tháng 10/2022), Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đưa ra quan điểm cho rằng đây vụ việc liên quan trực tiếp tới một số cá nhân tại một số doanh nghiệp cụ thể và được xử lý theo pháp luật hình sự và khẳng định thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn được vận hành và hoạt động bình thường.
Đồng thời, cơ quan này cho biết, cả Chính phủ, Bộ Tài chính và các cơ quan quản lý đã, đang chỉ đạo sát sao để tập trung các giải pháp hỗ trợ thị trường chứng khoán phát triển ổn định, lành mạnh, bền vững.
Cuối năm 2022, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã có thông báo lý giải về việc thị trường chứng khoán Việt Nam sụt giảm mạnh trong thời gian qua, việc này giúp ổn định tâm lý thị trường và các nhà đầu tư.
Có một thực tế là nhiều khi thông tin chính xác lại bị dư luận nghi hoặc, lại có thông tin sai được cộng đồng dễ dàng tiếp nhận, đồng thuận. Do vậy, các cơ quan quản lý cần phải có những phát ngôn chủ động, kịp thời, đầy đủ và minh bạch.
Miễn là thông tin chính thống, đúng sự thật thì dù tác động tiêu cực trước mắt vẫn sẽ được đón nhận, tạo được niềm tin đối với các nhà đầu tư. Các thông tin chính thống cũng cần phát huy được vai trò định hướng, đạt được mục tiêu dẫn dắt cho nhận thức và hành động của các chủ thể thị trường, một điều kiện quan trọng hướng tới sự ổn định, bền vững.
