“Thiệt kép” với cổ phiếu lẻ

Lẻ nhưng giá trị lớn

Kể từ đầu năm 2021 tới nay, lô giao dịch trên cả 3 sàn HOSE, HNX, UPCoM được đồng bộ là 100 đơn vị. Giao dịch số cổ phiếu từ 1 đến 99 đơn vị được xếp vào diện giao dịch lô lẻ. Lô lẻ thường phát sinh do việc trả cổ tức bằng cổ phiếu, phát hành cổ phiếu thưởng, tách cổ phiếu hoặc thực hiện quyền mua cổ phiếu.

Tuy nói rằng lẻ, nhưng chỉ cần mỗi tài khoản có vài chục cổ phiếu, chưa nói tới chuyện có 99 cổ phiếu, thì toàn thị trường đã có hàng trăm triệu cổ phiếu nằm ở dạng lô lẻ, giá trị có thể lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng. Tính tới cuối tháng 7/2022, thị trường chứng khoán Việt Nam có hơn 6,4 triệu tài khoản, tương ứng với khoảng 6,4% dân số.

Trong khi đó, hàng loạt doanh nghiệp đang tiến hành các thủ tục để trả cổ tức bằng cổ phiếu trong những tháng cuối năm. Chỉ riêng nhóm ngân hàng đã chuẩn bị phát hành hàng tỷ cổ phiếu để trả cổ tức. Chẳng hạn, VPBank dự kiến phát hành hơn 2,23 tỷ cổ phiếu theo tỷ lệ 50%, MB phát hành thêm 755,6 triệu cổ phiếu, SHB phát hành hơn 400 triệu cổ phiếu để trả cổ tức năm 2021 cho cổ đông; HDBank sẽ phát hành hơn 503 triệu cổ phiếu trả cổ tức năm 2021 theo tỷ lệ 25%; Vietcombank đã thông qua phương án phát hành 856 triệu cổ phiếu để trả cổ tức…

Bán không dễ, dù phí cao

Điều đáng nói là số lượng cổ phiếu lô lẻ gây ra những phiền toái với nhà đầu tư, bởi việc muốn bán cho “rảnh nợ” không dễ dàng. Nhà đầu tư muốn giao dịch lô lẻ phải phụ thuộc vào chính sách thu mua của công ty chứng khoán. Giá bán cổ phiếu lô lẻ bằng 90% giá tham chiếu tại ngày ký hợp đồng hoặc là giá sàn ngày giao dịch, tuỳ thuộc quy định của từng công ty chứng khoán.

Chẳng hạn, với Công ty Chứng khoán MB (MBS), giá giao dịch là giá sàn của cổ phiếu tại ngày hoàn tất giao dịch trên hệ thống MBS. Phí áp dụng là 0,45% giá trị chứng khoán lô lẻ thực hiện giao dịch.

MBS mua lại các cổ phiếu lô lẻ theo danh mục thu mua từng giai đoạn, có thể mua lại một phần hoặc toàn bộ khối lượng chứng khoán lô lẻ mà khách hàng đặt bán, tùy theo số lượng giao dịch từng giai đoạn. Trường hợp lệnh bán chưa đủ điều kiện ưu tiên khối lượng tròn lô theo quy định của MBS, lệnh sẽ tiếp tục được treo để chờ thực hiện tại các đợt thu mua tiếp theo.

Trong khi đó, Công ty Chứng khoán Bản Việt chỉ thực hiện tiếp nhận lệnh bán chứng khoán lô lẻ của khách hàng trong 2 ngày làm việc đầu tiên của mỗi tháng. Thời gian thanh toán: khi có xác nhận của Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (có thể kéo dài từ 7 - 15 ngày làm việc).

Với Công ty Chứng khoán TP.HCM (HSC), nhà đầu tư có thể bán cổ phiếu lô lẻ trên sàn HNX qua ứng dụng. Tuy nhiên, với cổ phiếu lẻ trên sàn HOSE, khách hàng cần mang giấy tờ bản gốc tới Trung tâm dịch vụ để ký hợp đồng mua bán lô lẻ. Thời gian hoàn tất bán cổ phiếu lẻ từ 5 - 7 ngày làm việc, kể từ ngày HSC nhận được hợp đồng hợp lệ.

Có thể nói, việc bán được cổ phiếu lô lẻ với nhà đầu tư hoàn toàn phụ thuộc vào công ty chứng khoán và “hên xui”, không được quyết định giá bán, cũng như thời điểm bán. Nhà đầu tư Nguyễn Mai (quận Hoàng Mai, Hà Nội) chia sẻ, công ty chứng khoán mà chị đang sử dụng không thu mua cổ phiếu lô lẻ liên tục và nếu có thông báo mua thì thường trong giai đoạn giá cổ phiếu đang giảm.

... Và rắc rối

Đáng chú ý, trong thời gian qua, khi thị trường đi xuống, không ít nhà đầu tư chán nản muốn đóng tài khoản, hoặc chuyển tài khoản sang công ty chứng khoán khác. Tuy nhiên, nếu còn vướng vài lô lẻ của các cổ phiếu khác nhau, thì việc đóng được tài khoản tốn khá nhiều thời gian, thậm chí không biết chính xác phải chờ tới khi nào.

Tháng 7/2021, Bộ Tài chính đã chỉ đạo Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước và HOSE nghiên cứu đưa lô giao dịch về 10 cổ phiếu/lô sau khi tình trạng nghẽn lệnh được cơ bản giải quyết. Sau gần nửa năm xem xét, đầu năm 2022, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, lô giao dịch có thể không hạ về 10 đơn vị, nhưng sẽ có cơ chế để nhà đầu tư bán được lô lẻ cổ phiếu đang nắm giữ.