Thị trường trái phiếu doanh nghiệp “khát” tay chơi lớn

Trái phiếu doanh nghiệp là một kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng với doanh nghiệp. Ảnh: Đức Thanh

Nhà đầu tư tổ chức phi ngân hàng mới nắm 10-15% trái phiếu doanh nghiệp

Ông Lê Hồng Khang, Giám đốc Phân tích tại FiinRatings cho biết, năm 2025, nhu cầu huy động vốn của doanh nghiệp và nền kinh tế là rất lớn. Trái phiếu doanh nghiệp là một kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng với doanh nghiệp, song chưa thu hút được đa dạng các nhà đầu tư tổ chức.

“Hiện nay, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu dựa vào các ngân hàng thương mại, trong khi thiếu vắng sự tham gia của các quỹ hưu trí, công ty bảo hiểm và quỹ tương hỗ - những nhóm nhà đầu tư quan trọng trong các thị trường phát triển”, ông Khang nhận định.

Thực tế cho thấy, từ năm ngoái đến nay, ngân hàng thương mại gần như áp đảo toàn bộ thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong cả “vai” người bán lẫn “vai” người mua. Sự tham gia tích cực của ngân hàng khiến quy mô thị trường này tăng, song việc ngân hàng “một mình một chợ” cho thấy chiều sâu của thị trường cần phải cải thiện thêm.

Theo FiinRatings, ở các quốc gia phát triển, mức độ tham gia của các nhà đầu tư tổ chức không phải là định chế tài chính rất lớn, chiếm 40-50% quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp, song ở Việt Nam, con số này mới là 10-15%. Dù các quỹ bảo hiểm nhân thọ, phi nhân thọ, các quỹ hưu trí… ở nước ta đang nắm giữ tới 90 tỷ USD tổng tài sản, nhưng lượng vốn tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp còn thấp.

Nhiều quỹ đầu tư trong và ngoài nước cũng cho rằng, chiều sâu của thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam chỉ được cải thiện khi có cơ chế thu hút dòng vốn này.

“Hiện nay, số lượng nhà đầu tư cá nhân nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp chiếm tỷ lệ lớn, nhà đầu tư tổ chức nắm giữ tỷ lệ nhỏ, tạo sự mất cân bằng. Đặc biệt, phân khúc rất quan trọng của thị trường là các quỹ bảo hiểm chưa được phát huy. Ngay cả quỹ đầu tư của Công ty Chứng khoán TCBS cũng đang gặp khó khăn khi đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp vì thiếu nguồn hàng, chúng tôi chỉ được đầu tư vào trái phiếu niêm yết”, ông Nguyễn Tuấn Cường, Phó tổng giám đốc Công ty TCBS cho biết.

Thị trường sẽ đa dạng hơn về loại hình trái phiếu và nhà đầu tư

Về đa dạng hàng hóa cũng như cơ sở nhà đầu tư trên thị trường trái phiếu, đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, các tổ chức phát hành cần có thêm nhiều sản phẩm mới để thu hút nhà đầu tư, đặc biệt là trái phiếu xanh, trái phiếu niêm yết. Ngoài ra, các quỹ đầu tư trong nước cũng cần hợp tác nhiều hơn với các quỹ đầu tư nước ngoài để tham gia thị trường trái phiếu.

Thời gian qua, cơ quan quản lý đã đưa ra nhiều giải pháp nhằm tăng tính minh bạch trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, loại bỏ bớt rào cản tham gia thị trường với các quỹ đầu tư, nghiên cứu những chính sách cho các mô hình quỹ đầu tư mới…

Phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong tháng 2/2025 gần như đóng băng do không có đợt phát hành nào. Song các chuyên gia cho rằng, có 3 nguyên nhân khiến phát hành trái phiếu doanh nghiệp năm 2025 vẫn tăng trưởng khả quan.

Thứ nhất, các tổ chức tín dụng tăng phát hành trái phiếu để tăng vốn trung, dài hạn nhằm đáp ứng nhu cầu tăng trưởng tín dụng cao trong năm 2025 - dự kiến ở mức 16%, đồng thời tuân thủ các tỷ lệ an toàn của Ngân hàng Nhà nước. Bất động sản phục hồi và Chính phủ đẩy mạnh các chính sách triển khai Quy hoạch Điện VIII khiến phát hành trái phiếu bất động sản và trái phiếu năng lượng tái tạo sôi động trở lại.

Thứ hai, thị trường gần đây ghi nhận một số doanh nghiệp đa ngành phát hành trái phiếu kỳ hạn dài, trái phiếu được xếp hạng tín nhiệm độc lập, được bảo lãnh thanh toán bởi các tổ chức quốc tế. Điều này cho thấy, niềm tin nhà đầu tư sẽ quay trở lại nếu trái phiếu có sự minh bạch hơn.

Thứ ba, phát hành trái phiếu ra công chúng sẽ cải thiện nhờ quy định mới về điều kiện phát hành và yêu cầu xếp hạng tín nhiệm.

Ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch FiinRatings cho rằng, những quy định mới với phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và phát hành ra công chúng đi vào hiệu lực tới đây sẽ giúp nâng cao chất lượng và chiều sâu của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, biến trái phiếu doanh nghiệp thành kênh huy động vốn trung, dài hạn của doanh nghiệp.