"Thị trường trái phiếu có một cuộc khủng hoảng nhẹ về niềm tin"

Biết để chọn trái phiếu an toàn

Tại Talkshow Chọn Danh mục do Báo Đầu tư, Đầu tư Chứng khoán tổ chức sáng ngày 28/10 với chủ đề: “Hiểu đúng về trái phiếu”, ông Bùi Văn Huy, Giám đốc Chi nhánh TP. HCM Công ty Chứng khoán DSC nhận định, thị trường trái phiếu doanh nghiệp là kênh huy động vốn vô cùng quan trọng cho nền kinh tế, song song với thị trường cổ phiếu và kênh tín dụng.

Trong thời qua, trái phiếu doanh nghiệp đã có những bước phát triển vượt bậc đáng ghi nhận, nhưng so với quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp trên GDP thì thị trường trái phiếu còn tương đối non trẻ. Quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp trên GDP thấp hơn khá nhiều so với các nước trong khu vực, như: Malaysia khoảng 50 - 60%, Singapore gần 40%, Thái Lan ở mức 30%, còn Việt Nam chỉ khoảng 15% GDP.

Đến năm 2025, Việt Nam đặt mục tiêu phát triển quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt 20% GDP. Do đó, thị trường còn rất nhiều tiềm năng để phát triển, song Việt Nam cần xây dựng như thế nào, đi như thế nào sau cú vấp, sau những biến cố, sau thời gian vừa qua bị khủng hoảng niềm tin, điều này cần phải xem xét lại, đặc biệt là trên khía cạnh pháp lý.

Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật Anvi (phải) tại talkshow "Chọn danh mục"

Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật Anvi đánh giá, thị trường trái phiếu có sự phát triển mạnh trong 2 năm gần đây. Dù sôi động như vậy, nhưng rủi ro không thể nói được vì không có tiêu chí, cơ sở đánh giá, mà dựa trên những quy định chặt chẽ, đòi hỏi nhiều thứ, nhà đầu tư nhìn vào không biết trông chờ vào đâu.

Ông Đức cho rằng: "Chưa ai mất trên thị trường trái phiếu, nhưng thị trường đang sôi sục vì nhà đầu tư nghĩ mình bị lừa, thông tin chưa chính xác và chưa hiểu vấn đề. Đó là nguy cơ mà không chỉ là niềm tin từ thị trường mà còn do pháp lý không ổn, chưa có lộ trình bài bản, nên đến bây giờ Việt Nam phải chấp nhận xử lý rủi ro và tìm cách tháo gỡ".

Các chuyên gia đánh giá, thị trường cổ phiếu rủi ro nhiều hơn thị trường trái phiếu, bởi thị trường trái phiếu có sự minh bạch, rõ ràng hơn, cam kết cao hơn về hồ sơ, thủ tục…, tất nhiên cuối cùng nó vẫn phụ thuộc vào sức khỏe doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong 100 mã trái phiếu an toàn, thì có 5 - 7 mã chưa đạt, nhưng không nên vì rủi ro nhỏ mà ảnh hưởng niềm tin lớn, nguy cơ sập đổ cả thị trường. Do đó, nhà đầu tư phải biết phân biệt, sàng lọc, xem xét và lựa chọn trái phiếu.

Ông Bùi Văn Huy cho rằng, nhà đầu tư cần đi sâu vào tình hình hoạt động, phân tích tình hình dòng tiền của doanh nghiệp, xem khả năng chi trả trái phiếu của doanh nghiệp, rủi ro về pháp lý của các dự án.

“Tôi nhận ra rằng, thị trường có phát triển hay không, việc “biết” của nhà đầu tư là cực kỳ quan trọng”, ông Huy nói.

Ông Bùi Văn Huy, Giám đốc Chi nhánh TP. HCM Công ty Chứng khoán DSC.

Ông Trương Thanh Đức cũng cho rằng, doanh nghiệp đang hoạt động một cách bình thường, có uy tín nhiều năm nay, dẫn dắt thị trường, có rất nhiều dự án, hiệu quả kinh doanh tốt, thì dù thua lỗ, doanh nghiệp vẫn cam kết cố gắng hoàn thành nghĩa vụ với nhà đầu tư, vì đó là sống còn của doanh nghiệp.

Nếu doanh nghiệp không hoàn thành nghĩa vụ, không trả nợ đúng hạn thì sau này khó huy động vốn, thậm chí bán hàng cũng không được. Quan trọng hàng đầu của doanh nghiệp vẫn là chữ tín với khách hàng, bằng mọi cách doanh nghiệp phải chấp nhận thanh toán đúng gốc lẫn lãi.

“Chỉ một vài công ty từ trước đến nay có phương án, dự án không rõ ràng, huy động nhiều, song hiệu quả không thấy, tiếng tăm không thấy nhưng dính dáng đến hình sự thì rõ ràng là có vấn đề”, ông Đức nhấn mạnh.

Trong các đại án vừa qua, có những công ty phát hành trái phiếu nhưng tài sản rất lớn mà không cầm cố, thế chấp vào đâu, nếu không chủ động xử lý, cơ quan chức năng sẽ xử lý. Việc này sẽ mất nhiều thời gian hơn, nhưng về cơ bản, nhà đầu tư sẽ không mất hết, song có thể không có lãi, sẽ lâu hoặc mất một phần.

Còn theo đánh giá của ông Bùi Văn Huy, hiện thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn an toàn, chưa có rủi ro hệ thống. Khảo sát của ông Huy cùng cộng sự với nhóm cổ phiếu do doanh nghiệp bất động sản phát hành đang, số lượng trái phiếu "cần theo dõi thêm" rất ít chỉ khoảng 2-3% số trái phiếu đã phát hành.

Thiếu vắng các tổ chức xếp hạng tín nhiệm

Ông Huy chia sẻ, nếu xét về thị trường ông khá tâm đắc với câu nói “thị trường chứng khoán là vấn đề của dòng tiền, còn thị trường trái phiếu là vấn đề của niềm tin”.

Trong thời gian qua có một cuộc khủng hoảng nhẹ về niềm tin trên thị trường trái phiếu. Với tư cách của 1 người làm nghề, ông Huy cho rằng, một trong những nguyên nhân rất lớn của việc thiếu niềm tin là do chúng ta rất thiếu thông tin đến nhà đầu tư.

“Tôi hay nói, nếu chúng ta biết chúng ta sợ gì thì chúng ta sẽ bớt sợ, nhưng nỗi sợ rất lớn với thị trường lúc này là chúng ta bị mờ thông tin, đặc biệt là với nhà đầu tư cá nhân”, ông Huy nói.

Hiện tại, Việt Nam chưa có vụ vỡ trái phiếu nào, nhưng nỗi sợ vô hình rất lớn. Thị trường vẫn có trái phiếu tốt, trái phiếu xấu, nhưng nỗi sợ của thị trường là nỗi sợ chung. Do đó, nhóm nghiên cứu của Chứng khoán DSC đã đặt lại tất cả những trái phiếu đang có trên thị trường xem trái phiếu nào rủi ro, trái phiếu nào không có rủi ro, sau đó đưa ra những trái phiếu cần lưu ý để làm rõ những điểm cần lưu ý, như lo ngại thì lo ngại cụ thể.

Sau quá trình phân tích, ông Huy cho biết, có nhà đầu tư phản ứng tích cực, có nhà đầu tư phản ứng tiêu cực. Điều này khiến DSC nhận ra, nhà đầu tư khá mù mờ về mặt thông tin và thấy thị trường đang thiếu đi một tổ chức xếp hạng tín nhiệm uy tín.

Ở các thị trường phát triển, quan điểm trái phiếu này có rủi ro hay không, phần nào rủi ro sẽ được phân loại rất rõ ràng. Còn ở Việt Nam, khủng hoảng niềm tin vì nhà đầu tư thiếu thông tin, hoặc phần nào đấy là thiếu minh bạch trong triển khai thị trường trái phiếu.