Nhà kinh tế trưởng Paul Bloxham của HSBC cho biết: “Trong một thời gian, chúng tôi đã mô tả các thị trường hàng hóa toàn cầu đang ở trong tình trạng siêu thắt chặt”.
Trong đó, tình trạng siêu thắt chặt hàng hóa được biểu thị bằng giá cao hơn do hạn chế về nguồn cung hơn là do nhu cầu tăng trưởng mạnh mẽ.
“Nếu hạn chế về nguồn cung đang thúc đẩy giá hàng hóa tăng cao thì đó lại là một câu chuyện rất khác đối với tăng trưởng toàn cầu… Chúng tôi đang nhận thấy các yếu tố siêu thắt chặt sâu hơn ở phía cung vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc giữ giá hàng hóa tăng cao”, ông cho biết.
Rủi ro địa chính trị bao gồm xung đột Israel-Hamas và Nga-Ukraine, vốn đã cản trở thương mại toàn cầu, như đã thấy trong sự gián đoạn vận chuyển do các cuộc căng thẳng gần đây ở Biển Đỏ.
Một lý do khác là biến đổi khí hậu làm gián đoạn chuỗi cung ứng cũng như nguồn cung hàng hóa, đặc biệt là trong lĩnh vực nông nghiệp.
“Sự thắt chặt có thể sâu hơn hoặc kéo dài hơn nếu sự gián đoạn nguồn cung liên quan đến địa chính trị, biến đổi khí hậu hoặc chuyển đổi năng lượng lớn hơn dự kiến”, ông cho biết.
Thiếu đầu tư
Việc thế giới theo đuổi một tương lai không có carbon đang thúc đẩy nhu cầu về các kim loại chuyển đổi năng lượng như đồng và niken.
Tuy nhiên, nhà kinh tế trưởng Paul Bloxham cho biết không có đủ khoản đầu tư được phân bổ để thu mua các khoáng sản quan trọng này, dẫn đến nguồn cung đối với các kim loại chuyển tiếp năng lượng bị thắt chặt hơn - đặc biệt là đồng, nhôm và niken.
Ủy ban Chuyển đổi Năng lượng (ETC) cho biết, khi quá trình chuyển đổi năng lượng tăng tốc, các thị trường có thể phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt một loạt kim loại như than chì, coban, đồng, niken và lithium trong thập kỷ tới.
Tại hội nghị về biến đổi khí hậu COP28 gần đây, hơn 60 quốc gia đã ủng hộ kế hoạch tăng gấp ba lần công suất năng lượng tái tạo toàn cầu vào năm 2030, đây được xem là một bước tiến cho quá trình chuyển đổi năng lượng và tăng thêm nhu cầu về kim loại cần thiết cho quá trình chuyển đổi đó.
Báo cáo cho biết: “Các dự án khai thác quy mô lớn có thể mất 15-20 năm và thập kỷ qua đã chứng kiến sự thiếu đầu tư vào thăm dò và sản xuất các vật liệu chuyển đổi năng lượng quan trọng”.
Theo báo cáo của ETC, đầu tư vốn hàng năm vào các kim loại này đạt trung bình 45 tỷ USD trong hai thập kỷ qua và phải tăng lên khoảng 70 tỷ USD mỗi năm cho đến năm 2030 để đảm bảo nguồn cung dồi dào.
Nhà kinh tế trưởng Paul Bloxham cho biết, nếu không đầu tư thêm vào năng lực mới, nguồn cung sẽ bị hạn chế, đồng thời “với bất kỳ lượng cầu nhất định nào”, giá hàng hóa sẽ vẫn cao hơn so với trước đây.
Ngoài ra, công nghệ cũng có thể là yếu tố thay đổi cuộc chơi nếu có sự phát triển và giúp việc khai thác kim loại được sử dụng trong không gian pin trở nên dễ dàng hơn nhiều.
Brian Luke, Giám đốc cấp cao kiêm người đứng đầu bộ phận hàng hóa tại S&P Dow Jones Indices cho biết: “Hàng hóa nổi tiếng là loại tài sản dễ biến động, có lịch sử lâu dài, dễ bị thắt chặt trong thời gian ngắn và bối cảnh hiện tại cho thấy nhiều điều tương tự”.
Ông nhấn mạnh rằng, các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt và địa chính trị cũng đã tác động đến giỏ hàng hóa nông nghiệp và năng lượng.
Kim loại bị ảnh hưởng nhiều nhất
Các nhà phân tích cho rằng kim loại có thể sẽ có mức tăng giá cao nhất.
Nhà kinh tế trưởng Paul Bloxham lưu ý rằng ngoài kim loại năng lượng sạch, quặng sắt cũng nằm trong danh sách tăng giá do tồn kho giảm và thiếu đầu tư vào mở rộng công suất.
Theo dữ liệu từ FactSet, giá quặng sắt đã tăng hơn 24% trong năm ngoái. Quặng sắt loại 62% Fe hiện đang giao dịch khoảng 135 USD/tấn.
Matty Zhao, người đứng đầu bộ phận vật liệu cơ bản châu Á - Thái Bình Dương của Bank of America Securities cho biết: “Lý do khiến quặng sắt đột ngột tăng giá là do lượng hàng tồn kho rất thấp”.
Bất chấp cuộc khủng hoảng bất động sản ở Trung Quốc, việc sản xuất thép vẫn tiếp tục, thúc đẩy nhu cầu về quặng sắt và than luyện cốc, những nguyên liệu không thể thiếu trong sản xuất thép.
Trung Quốc - quốc gia sản xuất khoảng 55% lượng thép của thế giới - đã sản xuất 874,7 triệu tấn thép trong 10 tháng đầu năm 2023, tăng 1,4% so với cùng kỳ năm 2022.
Trong khi rủi ro vẫn còn, một nhà phân tích cho rằng phần lớn thị trường hàng hóa vẫn “được cung cấp đầy đủ”.
“Thị trường hàng hóa hiện đang tập trung vào nhu cầu sụt giảm do nền kinh tế toàn cầu trì trệ. Do đó, không có quá nhiều lo ngại về nguồn cung”, Arlan Suderman, chuyên gia kinh tế hàng hóa trưởng tại công ty dịch vụ tài chính StoneX nói.
Trong khi đó, một số nhà phân tích vẫn hy vọng rằng sự phục hồi nhu cầu của Trung Quốc sẽ giúp ích.
Ông Brian Luke cho biết: “Sự trỗi dậy từ châu Á sẽ còn phải mất một chặng đường dài để xác định liệu hàng hóa có có một năm đột phá hay không”, đồng thời năm 2023 đã chứng kiến một năm nhu cầu chưa được đáp ứng từ Trung Quốc, điều này đè nặng lên thị trường hàng hóa.
