Mùa Đông năm 1973-1974 thật nghiệt ngã và cũng theo những cách tương tự như ngày nay. Để đối phó với xung đột địa chính trị, giá năng lượng thời điểm đó đã tăng vọt. Trên khắp châu Âu, giá khí đốt tự nhiên đã tăng hơn gấp đôi, và ở một số nơi giá dầu sưởi ấm thậm chí còn tăng mạnh hơn. Giá dầu thô tăng hơn gấp ba lần. Điều này đã gây ra một sự gia tăng lạm phát trên toàn thế giới, cắt giảm thu nhập thực tế.
Vào đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng, Willy Brandt, Thủ tướng Tây Đức thời điểm đó đã tổng kết phản ứng chính thức ở nhiều quốc gia: “Chúng ta sẽ phải mặc ít ấm hơn một chút vào mùa Đông này và có thể là hai hoặc ba mùa Đông tới".
Nhiệm kỳ này của ông cũng giống như những lãnh đạo khác thời điểm đó đều tập trung vào nỗ lực cắt giảm tiêu thụ nhiên liệu, bằng cách áp đặt giới hạn tốc độ, yêu cầu mọi người không lái xe vào Chủ nhật và yêu cầu các nhà máy đóng cửa lò. Thụy Điển và Hà Lan đưa ra phân bổ xăng dầu; Ý áp đặt lệnh giới nghiêm tại các quán bar và nhà hàng. Rất ít chính phủ chi tiền kích thích vào thời điểm đó. Năm 1973, giá trị thực của hóa đơn phúc lợi của Anh hầu như không thay đổi.
Khác với quá khứ, các chính phủ ngày nay đã đưa ra một số biện pháp để cắt giảm tiêu dùng. Nhưng chủ yếu là họ đã bật các vòi tài chính. Cùng với ngân sách cắt giảm thuế được đưa ra vào ngày 23/9, Anh đã phân bổ khoản tài trợ trị giá 6,5% GDP trong năm tới để bảo vệ các hộ gia đình và các công ty khỏi các hóa đơn năng lượng cao hơn, nhiều hơn số tiền mà nước này chi cho chương trình tăng thêm và hỗ trợ cho những người tự kinh doanh.
Đức và Pháp đang cung cấp các khoản phân phát và trợ cấp trị giá khoảng 3% GDP. Các chính phủ châu Âu đang quốc hữu hóa một lượng lớn các công ty thuộc lĩnh vực năng lượng. Mỹ cũng đã chi các gói kích thích nhưng ở quy mô nhỏ hơn. Các thống đốc tiểu bang đang loại bỏ "thẻ xăng" và đình chỉ thuế nhiên liệu để giúp người dân mua thêm năng lượng.
Sự thay đổi trong chính sách năng lượng cho thấy một sự thay đổi sâu sắc hơn trong cách các chính phủ điều hành. Các chính trị gia từ lâu đã tìm cách cung cấp mạng lưới an toàn hoặc kích thích trong thời điểm tồi tệ. Nhưng trong 15 năm qua, họ đã trở nên sẵn sàng hơn rất nhiều trong việc xây dựng những vùng rộng lớn của nền kinh tế.
Khi các ngành công nghiệp, công ty hoặc mọi người gặp khó khăn, các gói hỗ trợ tài chính không bao giờ là xa vời. Lợi nhuận được tư nhân hóa, nhưng tỷ lệ lỗ ngày càng tăng hoặc thậm chí các khoản lỗ tiềm năng được xã hội hóa. Để đánh giá cao vai trò này của chính phủ, hãy loại bỏ phần lớn sự khôn ngoan thông thường cho rằng trong thời đại của “chủ nghĩa tân tự do” mà chính thị trường mới là nơi điều tiết xã hội tốt nhất và chính phủ phải để thị trường tự điều tiết. Thay vào đó, chúng ta đã bước vào kỷ nguyên “cứu trợ cho tất cả mọi người”.
Ba sự kiện khác biệt đã định hình kỷ nguyên mới. Đầu tiên là cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2009. Trong giai đoạn này, theo một bài báo của Deborah Lucas thuộc Viện Công nghệ Massachusetts, Mỹ đã chi 3,5% GDP cho các khoản cứu trợ liên quan đến khủng hoảng, bao gồm cả việc rót vốn cho các ngân hàng và người cho vay thế chấp. Sự biện minh cho các biện pháp can thiệp là không làm gì sẽ gây tốn kém hơn nhiều. Nếu hệ thống ngân hàng sụp đổ, phần còn lại của nền kinh tế cũng vậy.
Khi đại dịch Covid-19 ập đến, các gói cứu trợ chuyển từ nền kinh tế tài chính sang nền kinh tế thực. Lần này sẽ khác. Trong các cuộc đóng cửa sau đó, các chính phủ đã cung cấp hàng nghìn tỷ đô la hỗ trợ, đảm bảo cho một lượng lớn các khoản cho vay của doanh nghiệp, và cấm việc đuổi người thuê nhà và phá sản. Không giống như các cuộc khủng hoảng trước đây, tỷ lệ đói nghèo, đói kém không tăng, mà thậm chí ở một số nơi đã giảm xuống. Trên khắp thế giới, thu nhập khả dụng đã tăng lên. Hầu hết các công ty đóng cửa sau đó đã mở cửa trở lại.
Sự kiện thứ ba là sự gia tăng giá năng lượng sau khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra. Quy mô của thách thức mà châu Âu phải đối mặt với giá năng lượng cho người tiêu dùng tăng 45% so với năm trước, đã thuyết phục nhiều chính trị gia rằng một lần nữa không có lựa chọn nào khác ngoài sự can thiệp lớn của chính phủ. Theo phân tích của Ngân hàng Goldman Sachs, hóa đơn năng lượng của châu Âu sẽ tăng khoảng 2 triệu euro so với năm 2021. Nhờ các biện pháp được chắp vá vội vàng cùng nhau, các chính phủ sẽ trợ cấp phần lớn khoản này.
Tác động tích lũy của ba cuộc khủng hoảng lớn trong một thế hệ diễn ra liên tiếp nhanh chóng là một sự thay đổi trong các điều khoản tranh luận chính trị. Các chính trị gia đã đặt ra những kỳ vọng mới về những gì chính phủ có thể và nên làm. Điều này có thể nhìn thấy trong các gói cứu trợ, bảo lãnh và cứu hộ nhỏ hơn đã mọc lên như nấm kể từ đầu những năm 2010.
Nhưng gần đây mọi thứ đã trở nên quá đà. Vào tháng 8/2022, Tổng thống Mỹ, Joe Biden tuyên bố rằng, ông sẽ chi hàng trăm tỷ đô la để bảo lãnh cho những người Mỹ đang nợ tiền vay sinh viên. Đồng thời, ông đã mở rộng bảo lãnh cho vay đối với năng lượng sạch. Úc và New Zealand đã cung cấp cho công dân các khoản thanh toán chi phí sinh hoạt để đối phó với lạm phát cao. Ba Lan đã đưa ra lệnh tạm hoãn đối với các khoản thanh toán nợ thế chấp. Romania đang làm điều gì đó tương tự.
Việc can thiệp tiếp theo chỉ còn là vấn đề thời gian. Điều gì sẽ xảy ra nếu Intel bắt đầu gặp khó khăn? Điều gì sẽ xảy ra nếu trong một năm, giá năng lượng của châu Âu vẫn ở mức cao ngất trời? Điều gì sẽ xảy ra nếu một cuộc tấn công mạng dẫn đến việc tiền gửi ngân hàng của mọi người biến mất?
Khó có thể tính toán được quy mô thực của trạng thái cứu trợ, một phần là do thiết kế của các gói cứu trợ đó. Các chính phủ thường không bao gồm "nợ tiềm năng", chẳng hạn như các khoản vay được đảm bảo và các khoản hỗ trợ ngầm trong số liệu tài chính. Điều này cho phép các chính phủ có thể hỗ trợ nền kinh tế trong khi vẫn giảm nợ công.
Các dữ liệu khác cũng chỉ ra trạng thái cứu trợ ngày càng tăng. Chi tiêu của các chính phủ dành cho các khoản trợ cấp và chuyển nhượng, chẳng hạn như trợ cấp phúc lợi đã tăng đáng kể khi các chính trị gia giúp đỡ các công ty đang gặp khó khăn và đền bù cho các hộ gia đình mà họ cho là đã có một thỏa thuận thô.
Ở Anh, chi tiêu này không quá cao kể từ khi dữ liệu bắt đầu vào năm 1948. Mỹ được biết đến là một nơi có tình trạng phúc lợi ít ỏi nhưng nhận thức đó không còn phù hợp với thực tế. Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội của Mỹ, vào năm 1979, 20% người Mỹ có thu nhập thấp nhất đã nhận được các khoản chuyển khoản có giá trị tương ứng với 32% thu nhập trước thuế của họ. Đến năm 2018, con số này là 68%.
Các chính phủ ngày càng nhanh chóng phản ứng với các trường hợp khẩn cấp hơn so với trước đây. Dữ liệu từ Deutsche Bank cho thấy, quy mô của các gói cứu trợ trong lĩnh vực tài chính đã tăng lên. Tờ Economist cho biết, đã kiểm tra dữ liệu chi tiêu công từ Anh, xem liệu chi tiêu thực tế của các cơ quan chính phủ cao hơn hay thấp hơn so với ngân sách ban đầu. Điều này cho thấy mức độ thường xuyên và mức độ dứt khoát của chính phủ đối với các trường hợp khẩn cấp.
Một bài báo gần đây của Dan Gabriel Anghel thuộc Đại học Nghiên cứu Kinh tế Bucharest cho thấy rằng, các khoản nợ tiềm năng của các chính phủ đang kết tinh thành các khoản thanh toán thực tế thường xuyên hơn so với trước đây. Trong những năm 1990, các chính phủ châu Âu đã phát động khoảng 2 hoạt động cứu hộ mỗi năm. Vào năm 2019, họ đã tung ra 10 hoạt động cứu trợ.
Không ai thích nhìn thấy một doanh nghiệp bị phá sản hoặc ai đó rơi vào cảnh túng quẫn. Thực tế là điều này xảy ra ít thường xuyên hơn. Một lợi ích khác của việc chính phủ cứu trợ là người dân và doanh nghiệp không còn cần phải chi tiêu nhiều cho bảo hiểm nữa, vì họ biết rằng nhà nước sẽ tham gia.
Tuy nhiên, có những nhược điểm khác ngoài các chi phí tài chính lớn tiềm tàng. Nhà kinh tế học Friedrich Hayek đã chỉ ra rằng, trong khi một sự can thiệp nhất định - một ngân hàng cứu trợ, hoặc các gói kích thích trong một đại dịch - có thể là chính đáng theo đúng nghĩa của nó, nhưng nếu rất nhiều sự can thiệp cùng nhau có thể bóp nghẹt một nền kinh tế.
Hiện tại, các chính phủ khó có thể thay đổi hướng đi. Có thể ngoại trừ Anh, các nhà đầu tư dường như vẫn chưa hiểu hết những rủi ro tài khóa tiềm ẩn trong chiến lược mới này. Khi cuộc suy thoái tiếp theo xảy ra và có thể sớm xảy ra, người dân lại mong đợi các lợi ích bổ sung và các gói kích thích. Khi ngành tiếp theo thất bại, lại mong đợi một gói giải cứu lớn.
