Theo chương trình sửa đổi các luật thuế trong năm 2024, dự thảo Luật thuế GTGT sửa đổi sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 7 đang diễn ra và dự kiến thông qua tại kỳ họp thứ 8 (diễn ra vào tháng 10/2024).
Một nội dung được quan tâm đặc biệt trong Dự thảo Luật là chuyển mặt hàng phân bón sang áp dụng 5% thuế GTGT, thay vì thuộc nhóm đối tượng “không chịu thuế” như hiện nay.
Sáng 14/6, tại Tọa đàm “Sửa thuế để thúc đẩy hoạt động doanh nghiệp" do Báo Đầu tư tổ chức, ông Nguyễn Hoàng Trung, Phó tổng giám đốc CTCP DAP-Vinachem cho biết, nếu như Luật Thuế GTGT sửa đổi theo hướng đưa phân bón vào danh mục hàng chịu thuế thì sẽ có rất nhiều tác động tích cực đối với doanh nghiệp và ngành sản xuất phân bón trong nước.
“Qua thực tiễn 10 năm, chúng ta đã có đủ trải nghiệm, số liệu, căn cứ để đánh giá được kết quả như thế nào khi thực hiện không áp thuế GTGT với phân bón. Do không chịu áp thuế GTGT, toàn bộ chi phí đầu vào phải tính vào giá thành sản xuất, hàng năm khoảng 7-8% chi phí sản xuất tăng thêm vì quy định này, ước tính mỗi năm mất khoảng 100 tỷ đồng, 10 năm nay luỹ kế lên tới con số hàng nghìn tỷ đồng.
Giá thành sản xuất tăng, mà giá bán trên thị trường không điều chỉnh được, vì có sự cạnh tranh bất bình đẳng giữa hàng sản xuất trong nước và nhập khẩu. Phân bón nhập khẩu không phải chịu thuế. Người nhập khẩu phân bón về không phải chịu thuế GTGT, có điều kiện để giảm giá bán, trong khi hàng sản xuất nội địa lại bị tăng giá thành, nên ngành sản xuất phân bón trong nước thời gian qua không làm chủ được thị trường, không chi phối được thị trường, phải theo luật chơi của phân bón nhập khẩu.
“Phân bón nhập khẩu hình thành mặt bằng chung cho giá trên thị trường, chúng tôi bắt buộc phải chấp nhận theo. Giá thành tăng lên nhưng giá bán không thể điều chỉnh theo. Đó là khó khăn lớn nhất cho Công ty, cũng là nguyên nhân khiến sản xuất – kinh doanh sụt giảm”, ông Trung cho biết.
Đồng thời, trong 10 năm qua, do hiệu quả sản xuất như vậy và tác động của Luật sửa đổi các Luật về thuế 2014 số 71/2014/QH13 (Luật Thuế 71) dẫn tới tất cả chi phí đầu tư nâng cấp nhà máy, nâng cao chất lượng sản phẩm thì không được hoàn thuế. Tất cả các khoản chi phí đầu vào của chi phí đầu tư cộng vào tổng mức đầu tư, dẫn tới hạn chế tính hiệu quả của dự án. Trong bối cảnh này, cả doanh nghiệp hay các cơ quan quản lý đều rất khó khăn trong việc quyết định lựa chọn phương án đầu tư.
“Trong 10 năm qua, Việt Nam không có nhiều doanh nghiệp phân bón có quy mô đầu tư lớn. Điều này cũng hạn chế sự phát triển, không thúc đẩy sản xuất, làm cho doanh nghiệp không có động lực để tăng đầu tư, tái đầu tư, nâng cao quy mô sản xuất và chất lượng sản phẩm. Dẫn tới bà con nông dân cũng thiệt hại khi không được sử dụng sản phẩm tốt hơn.
Nếu chúng tôi tăng quy mô sản xuất thì giá thành chắc chắn giảm, vì sản xuất phân bón thì giá thành tác động rất nhiều bởi quy mô sản xuất. Bà con nông dân sẽ được hưởng lợi từ việc này”, ông Trung cho biết.
Trong bối cảnh này, nếu quy định thuế GTGT với phân bón được sửa đổi theo hướng sẽ áp thuế 5%, ông Trung đánh giá sẽ có nhiều lợi ích.
Thứ nhất là giảm được chi phí thuế đầu vào, dẫn tới giảm giá thành, tăng sức cạnh tranh trên thị trường. Ngành sản xuất phân bón trong nước hiện nay cũng đã tương đối đầy đủ các mặt hàng phục vụ cho ngành nông nghiệp rồi. Từ cơ hội này, ngành sản xuất phân bón trong nước sẽ có sự cạnh tranh với phân bón nhập khẩu tốt hơn và mong muốn chiếm lĩnh được thị trường, gia tăng được thị phần. Gia tăng thị phần thì doanh nghiệp sẽ điều chỉnh được giá bán, tăng hậu mãi cho người nông dân.
Yếu tố thứ hai là các doanh nghiệp sẽ có nguồn lực, động lực để gia tăng đầu tư, tái đầu tư, nâng cấp, sửa chữa máy móc thiết bị, mở rộng quy mô sản xuất. Đây là tiền đề rất quan trọng đối với ngành sản xuất phân bón trong nước.
"Chúng ta đã qua rất nhiều năm không đổi mới được công nghệ, do vướng các thủ tục về luật thuế, dẫn tới hiệu quả kinh tế không có nên không đổi mới được. Cơ hội này sẽ tạo thêm động lực để đổi mới công nghệ của ngành sản xuất trong nước. Làm sao để chúng ta vừa tăng được quy mô, vừa tăng được chất lượng sản phẩm. Khi tăng được quy mô thì giá thành sản xuất sẽ giảm, giá bán cho người nông dân sẽ giảm và sẽ bình ổn giá được trên thị trường, giúp người nông dân yên tâm được trong việc sản xuất. Không phải là đến đầu vụ thì giá phân bón vừa phải, đến lúc cần phân bón thì giá tăng đột biến, người nông dân cũng không ổn định được việc sản xuất. Nếu ngành sản xuất phân bón trong nước mà ổn định, giữ được thị trường thì chúng ta sẽ giúp người nông dân yên tâm hơn", ông Trung nói.
Cũng theo ông Trung, nếu tăng cường đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm thì cũng là tạo tiền đề, tạo điều kiện cho người nông dân được sử dụng phân bón chất lượng hơn.
"Với ngành DAP, chúng tôi tinh chế sản phẩm từ quặng apatit. Công ty đang hướng đến kinh tế tuần hoàn, bắt đầu từ nguồn quặng apatit trong nước khai thác về, chúng tôi sản xuất ra phân bón DAP và nguồn phát thải thì chúng tôi sử dụng để làm vật liệu san lấp trong xây dựng. Và với điều này thì chúng ta sẽ sử dụng được toàn bộ nguồn khoáng sản, không bị mất đi cái gì. Việc thay đổi quy định về thuế GTGT cũng sẽ tạo cơ hội, tiền đề để chúng tôi thực hiện được kinh tế tuần hoàn”, ông Trung cho biết.
