Đẩy mạnh phát triển…
Tại Việt Nam, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 16/CT-TTg về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công nghệ 4.0. Đây chính là nền tảng để các bộ, ban, ngành xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin và công nghệ số để bảo đảm an toàn, an ninh mạng, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp dễ dàng, bình đẳng trong tiếp cận các cơ hội phát triển nội dung số.
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng đang dần hoàn thiện các khung pháp lý để quản lý hoạt động số hóa ngân hàng theo tinh thần của Chỉ thị số 16/CT-TTg. Thống đốc NHNN cũng đã thành lập Ban Chỉ đạo về lĩnh vực Fintech theo Quyết định số 328/QĐ-NHNN ngày 16/3/2017. Theo đó, nghiên cứu, xây dựng việc kết nối, chia sẻ dữ liệu thông qua giao diện chương trình ứng dụng mở (Open API) là một trong số nhiệm vụ trọng tâm của Ban.
Ngân hàng mở cho phép bên thứ ba phát triển các ứng dụng quản lý tài chính cá nhân (PFM) tốt hơn. Do đó, mô hình này thúc đẩy sự cạnh tranh trong ngành ngân hàng, gây áp lực và buộc các ngân hàng truyền thống phải tăng cường các dịch vụ tài chính của họ hoặc hợp tác với các công ty Fintech. Trước những lợi ích đó, nhiều ngân hàng đã và đang thiết lập ban đầu mô hình ngân hàng mở của mình theo mô hình bán kèm.
Trong đó, OCB là đơn vị tiên phong triển khai mô hình này với nền tảng API và đã triển khai thành công vào cuối năm 2019. Theo ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc OCB, Open Banking là một phần quan trọng trong chiến lược chuyển đổi số của OCB. Nền tảng API cung cấp hơn 30 API của ngân hàng để các đối tác có thể kết nối hệ thống OCB vào hệ sinh thái. Hiện OCB đã đầu tư vào nền tảng API cấp doanh nghiệp có tiêu chuẩn bảo mật cấp cao nhất.
Nam A Bank cũng mang đến cho người dùng, khách hàng Open Banking phiên bản 2.0 với giao diện hiện đại, khác biệt. Các ngân hàng khác như Vietcombank, BIDV… cũng đã bước đầu xây dựng và triển khai cung cấp Open API.
Ông Trần Ngọc Tâm, Tổng giám đốc Nam A Bank cho rằng, số hóa được xác định là chiến lược mũi nhọn trong mọi hoạt động. Open Banking thuộc hệ sinh thái công nghệ, luôn được Ngân hàng chú trọng hoàn thiện và nâng cấp để mang đến những trải nghiệm mới mẻ, tối ưu nhất cho khách hàng.
Dự báo trong giai đoạn 2021 - 2025, lĩnh vực ngân hàng tiếp tục có sự tăng trưởng mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng sản phẩm dịch vụ.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng (VNBA) cho rằng, các ngân hàng thương mại đang vướng mắc trong việc cung cấp đa dạng các loại hình sản phẩm, dịch vụ ngân hàng số, dịch vụ thanh toán số và trải nghiệm khách hàng do hành lang pháp lý cho việc ứng dụng các nền tảng công nghệ mới như eKYC, ngân hàng đại lý (Agent Banking), cho vay online còn chưa ổn định.
Do đó, VNBA kiến nghị các cơ quan quản lý cần hoàn thiện cơ sở dữ liệu thông tin quốc gia thống nhất, cho phép ngân hàng thương mại được khai thác, phục vụ quá trình cung cấp sản phẩm dịch vụ cho khách hàng. Đồng thời, cần đẩy nhanh việc hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến áp dụng công nghệ số trong hoạt động ngân hàng và ban hành, hướng dẫn triển khai cơ chế thí điểm đối với sản phẩm tài chính mới.
... Và an ninh, bảo mật
Khi được chia sẻ thông qua Open API, dữ liệu có thể được sử dụng để các công ty Fintech tạo thêm nhiều ứng dụng mới, cung cấp thêm tiện ích cho khách hàng, hỗ trợ khách hàng kiểm soát thông tin, cũng như ra quyết định tốt hơn.
Trong mô hình này, ngân hàng sẽ là người cung cấp các dịch vụ thông qua Open API và cùng các đối tác của mình xây dựng một hệ sinh thái nhằm thỏa mãn các yêu cầu của người dùng.
Bằng cách khuyến khích các ngân hàng và bên thứ ba kết nối với nhau thông qua các Open API của ngân hàng, trải nghiệm tài chính của khách hàng có thể được cải thiện mạnh mẽ.
Ngân hàng mở chính là việc ứng dụng giao diện lập trình (API), công nghệ cho phép các bên thứ ba truy cập vào dữ liệu mở, hay truy cập bảo mật đến các dữ liệu đóng của một tổ chức khi được sự đồng ý của chủ sở hữu dữ liệu và tuân thủ các quy định pháp luật có liên quan.
Open Banking giúp các ngân hàng tiếp cận đa dạng đối tượng khách hàng với chi phí hợp lý thông qua các ứng dụng khác của đối tác, rút ngắn quá trình xử lý giao dịch, giảm thiểu các tác vụ thủ công, xây dựng các giải pháp kinh doanh tối ưu và cung cấp được dịch vụ toàn diện, tiện lợi nhất cho khách hàng. Điển hình, các ngân hàng thương mại hiện đại hóa công nghệ đa tiện ích như mobile banking, internet banking, contactless payment, QR code…
Ngoài ra, nền tảng Open Banking còn góp phần kết nối và lồng ghép các dịch vụ ngân hàng vào các lĩnh vực của cuộc sống, như thanh toán hóa đơn điện, nước, viễn thông, y tế, giáo dục, dịch vụ công trực tuyến…
Ngân hàng cũng có thể tạo ra các sản phẩm dịch vụ mang tính cá nhân hóa, từ đó giữ chân khách hàng và tăng lượng khách hàng thân thiết. Quyền truy cập vào dữ liệu khách hàng còn hỗ trợ cho việc các ngân hàng chấm điểm tín dụng khách hàng một cách chính xác.
Tuy nhiên, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia tài chính - ngân hàng cho rằng, vẫn còn nhiều vấn đề đặt ra đối với Open Banking. Chẳng hạn, lợi ích mang đến cho nền kinh tế, khung pháp lý, cũng như lộ trình hoàn thiện nên như thế nào, đặc biệt là sự chung tay của các bộ, ngành liên quan, của bản thân các trung gian tài chính, khách hàng…, bởi sự cởi mở của mô hình này khiến nó tồn tại những rủi ro nhất định.
Cụ thể, các đối tác cung cấp các kịch bản hợp tác, nhưng có rất ít đầu ra về khả năng cốt lõi để kiểm soát. Vì thế, cần thiết phải xây dựng các cơ chế phát hành và cách ly bảo đảm tính bền vững của API đã được đặt ra.
Các ngân hàng đang xem xét và chuẩn bị tốt việc ứng phó với các rủi ro đầu vào, hiệu ứng cộng hưởng và các vấn đề khó đoán định khác, trong khi NHNN cũng đang dần hoàn thiện khung pháp lý để quản lý hoạt động số hóa. Tuy nhiên, thực trạng cho thấy, hành lang pháp lý cho việc ứng dụng các nền tảng công nghệ mới còn chưa ổn định.
Cụ thể, thông tin dữ liệu khách hàng cấp vĩ mô đang chuẩn hóa, nhưng còn thiếu; tỷ lệ giao dịch offline, giao dịch tiền mặt còn cao, đặc biệt ở các khu vực nông thôn ở mức rất cao; nhiều hệ sinh thái được phát triển một cách tự phát và chưa có sự liên thông...
Để khắc phục những khó khăn và vướng mắc trên, ông Nguyễn Quốc Hùng cho rằng, việc đẩy nhanh hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến áp dụng công nghệ số, hoàn thiện cơ sở dữ liệu thông tin quốc gia thống nhất, cho phép ngân hàng thương mại được khai thác, phục vụ quá trình cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho khách hàng là hết sức cần thiết.
Chính sự dịch chuyển mô hình kinh doanh ngân hàng từ hệ sinh thái đóng sang hệ sinh thái mở sẽ là bước đột phá quan trọng, mang lại nhiều lợi ích hơn cho nền kinh tế, nhưng những rủi ro, thách thức vẫn đi cùng.
“Thách thức là điều chắc chắn, nhưng đây là xu hướng tất yếu của hoạt động kinh doanh ngân hàng trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0. Vì vậy, các ngân hàng Việt Nam cần chủ động, tích cực trong quá trình chuyển đổi để bảo đảm lợi thế cạnh tranh và đáp ứng yêu cầu của lộ trình xây dựng hệ thống ngân hàng số quốc gia. Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý cũng cần đẩy nhanh việc hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến áp dụng công nghệ số trong hoạt động ngân hàng”, ông Hùng lưu ý.
Về phía cơ quan quản lý, ông Phạm Tiến Dũng, Phó thống đốc khẳng định, Ngân hàng Nhà nước cam kết đồng hành cùng với VNBA, Tiểu ban Chính sách công nghệ, các ngân hàng để nghiên cứu cơ chế chính sách cho hoạt động Open Banking, cơ chế chia sẻ dữ liệu… nhằm tạo điều kiện cho Open Banking phát triển thuận lợi.
Thực tế, ngân hàng mở đang dần trở thành hệ thống không thể thiếu đối với các ngân hàng thương mại hiện nay. Theo dự báo của Financial Brand, Open Banking là một trong 8 xu hướng Fintech sẽ làm thay đổi ngành ngân hàng.
Đây cũng là xu hướng toàn cầu quan trọng nhất trong hệ sinh thái ngân hàng trên thế giới nói chung và tại Việt Nam nói riêng. Nhờ có Open Banking, khách hàng sử dụng được các sản phẩm của ngân hàng từ nhiều ứng dụng khác nhau ngoài ứng dụng ngân hàng số. Người dùng có thể nhìn thấy bức tranh tổng thể tình hình tài chính của mình từ các ngân hàng trong hệ thống hiện tại.
