Bức tranh chi lãi ngoài của Ngân hàng TMCP Đại Dương (Oceanbank) dưới thời ông Hà Văn Thắm đã được làm rõ trong các bản án trước đây. Vụ án lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt xảy ra tại Công ty cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) đang được Tòa án nhân dân TP. Hà Nội đưa ra xét xử từ ngày 21-22/1/2019 là kết quả điều tra mở rộng từ vụ án Hà Văn Thắm.
Dòng tiền chi lãi ngoài của Oceanbank được thực hiện từ năm 2010. Do nguồn vốn Oceanbank phụ thuộc phần lớn vào số dư tiền gửi của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), các tổng công ty và công ty con của PVN, Hà Văn Thắm đã đồng ý với Nguyễn Xuân Sơn (nguyên Phó tổng giám đốc PVN) ban hành chủ trương chi lãi suất ngoài hợp đồng cho các khách hàng trên toàn hệ thống Oceanbank.
Nguồn tiền chi rất lớn, nhưng số tiền cơ quan làm rõ đã đến tay khách hàng thì khá “nhỏ giọt”.
1.576 tỷ đồng là số tiền Oceanbank đã chi lãi ngoài cho các khách hàng gửi tiền. Việc chi thông qua các đầu mối lãnh đạo của Oceanbank như Nguyễn Xuân Sơn, Nguyễn Minh Thu, Lê Thị Thu Thủy, Nguyễn Thị Minh Phương…
Tại phiên tòa BSR, cựu lãnh đạo Oceanbank, bị án Hà Văn Thắm thừa nhận, từ năm 2008, Công ty Lọc hóa dầu Bình Sơn bắt đầu gửi tiền tại Oceanbank. Oceanbank chi lãi ngoài cho rất nhiều khách hàng, ông Thắm không nhớ hết được. Có một số khoản ông Thắm ký duyệt, nhưng nhiều khách hàng nên không kiểm soát hết, cũng không có căn cứ chứng minh thất thoát.
Ông Hà Văn Thắm trình bày chỉ nắm được số tiền đã chi hàng trăm tỷ đồng cho ông Nguyễn Xuân Sơn. Nếu tòa có cho đối chất thì cũng không làm rõ được vì nhiều dữ liệu.
Chỉ riêng trong vụ án này có thể thấy, nguồn tiền chi rất lớn, nhưng số tiền cơ quan làm rõ đã đến tay khách hàng thì khá “nhỏ giọt”.
Theo lời khai của bị cáo Nguyễn Minh Thu (nguyên Tổng giám đốc Oceanbank), bà Thu được giao nhiệm vụ trực tiếp chi các khoản tiền ngoài lãi suất tiền gửi theo hợp đồng (còn gọi là chi chăm sóc khách hàng); trong đó, có các cá nhân tại Công ty BSR. Nguyễn Minh Thu được Nguyễn Xuân Sơn giới thiệu với các lãnh đạo BSR và đề nghị họ tiếp tục ủng hộ Oceanbank.
Mức độ chăm sóc khách hàng và nguồn tiền chi là do Hà Văn Thắm phê duyệt và quyết định. Đến kỳ chi lãi ngoài, Thu căn cứ vào số dư tiền gửi của Công ty BSR để lập bảng kê theo mức lãi suất đã được duyệt và báo cáo Hà Văn Thắm phê duyệt số tiền cụ thể.
Sau đó, Thu thông báo lại cho Lê Thị Thu Thủy - Phó tổng giám đốc phụ trách tài chính biết để chuẩn bị tiền. Trước khi lấy tiền, Thu sẽ thông báo cho Lê Thị Thu Thủy biết số lượng tiền, loại tiền và nơi nhận để Thủy chuẩn bị thu xếp nguồn tiền và chuyển tiền theo yêu cầu của Thu.
Từ năm 2013 - 2014, bà Thu có 5 lần nhận tiền từ tài khoản của các cá nhân tại Chi nhánh Đà Nẵng và Quảng Ngãi do Hội sở Oceanbank chuyển vào để chi tiền ngoài hợp đồng cho 4 cựu lãnh đạo BSR, gồm Nguyễn Hoài Giang (nguyên Chủ tịch Hội đồng thành viên BSR), Đinh Văn Ngọc (nguyên Tổng giám đốc BSR), Vũ Mạnh Tùng (nguyên Phó tổng giám đốc phụ trách Tài chính kế toán), Phạm Xuân Quang (nguyên Kế toán trưởng kiêm Trưởng phòng Tài chính kế toán BSR) số tiền 11,4 tỷ đồng.
Bà Thu đã khai cụ thể những lần đưa tiền cho các bị cáo. Tuy nhiên, tài liệu xác minh thể hiện, có khoản tiền 40.000 USD chi cho Nguyễn Hoài Giang vào tháng 7/2013 - trùng thời điểm bị cáo Giang đi công tác Hà Nội và Pháp. Sau đó, bà Thu thay đổi lời khai và xác định không chi số tiền 40.000 USD cho Giang vào ngày 9/7/2013 mà chi vào ngày khác, nhưng không nhớ vào ngày nào.
Do đó, cơ quan điều tra xác định số tiền các bị cáo đã nhận tiền chi lãi ngoài từ Thu là 10,3 tỷ đồng. Cụ thể, bị cáo Giang nhận tiền 3 lần số tiền 2,9 tỷ đồng; bị cáo Tùng nhận 3,7 tỷ đồng; bị cáo Quang nhận 2,2 tỷ đồng; bị cáo Ngọc nhận 1,5 tỷ đồng. Các bị cáo đã tích cực khắc phục phần lớn số tiền chiếm đoạt. Số tiền này bị án Hà Văn Thắm đề nghị được khấu trừ vào phần trách nhiệm của ông trong phiên tòa trước.
Hiện ông Hà Văn Thắm đang chấp hành hình phạt tù chung thân. Riêng hành vi chi lãi ngoài, các ông Hà Văn Thắm, Nguyễn Xuân Sơn phải liên đới bồi thường trách nhiệm cho Oceanbank số tiền 990,9 tỷ đồng. Theo đó, phần ông Thắm là 790 tỷ đồng (cộng số tiền bồi thường thay cho Nguyễn Minh Thu 50 tỷ đồng) và Nguyễn Xuân Sơn (bị tuyên án tử hình) là 200 tỷ đồng.
Theo luật sư Vũ Ngọc Chi, khoản tiền chiếm đoạt là căn cứ để cơ quan điều tra buộc tội đối với người phạm tội. Tiền chi lãi ngoài, chi hoa hồng thường là những khoản tiền bất hợp pháp, không được lưu trữ trong sổ sách kế toán doanh nghiệp. Do đó, việc làm rõ những khoản tiền bất minh này phụ thuộc vào sổ sách ghi chép (nếu có), lời khai nhận của nhiều bên như người đưa, người nhận, nhân chứng….
