Kế hoạch mang tên “Tầm nhìn Saudi 2030” là “sản phẩm” của Phó thái tử (người kế vị thứ 2 sau thái tử) Mohammed bin Salman, con trai của Quốc vương Ả Rập Xê út, đồng thời cũng là “kiến trúc sư trưởng” của chiến lược giữ thị phần dầu mỏ mà vương quốc này đang theo đuổi. Kế hoạch bao gồm các thay đổi về chính sách, quy định và ngân sách sẽ được thực hiện trong 15 năm tới, với hy vọng giúp quốc gia vùng Vịnh này giảm bớt sự phụ thuộc vào dầu thô, cũng như xây dựng một tương lai kinh tế bền vững và thịnh vượng hơn.
Phát biểu trong buổi họp báo công bố kế hoạch trên, Phó thái tử Mohammed bin Salman cho biết, tham vọng của Ả Rập Xê út là tạo dựng ba trụ cột chính cho một “xã hội mạnh mẽ”, “nền kinh tế hứng khởi” và “quốc gia tham vọng”. Bên cạnh đó, Ả Rập Xê út sẽ gia tăng thị phần đóng góp của xuất khẩu phi dầu mỏ trong GDP từ 16% lên 50%.
Điểm đáng chú ý là kế hoạch bán tối đa 5% cổ phần của Tập đoàn Dầu khí quốc gia Saudi Aramco thông qua hình thức niêm yết cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO); và xây dựng một quỹ đầu tư chủ quyền lớn nhất thế giới với quy mô lên tới hơn 2.000 tỷ USD, trong đó thu nhập từ quỹ này sẽ được sử dụng từng bước để thay thế nguồn thu từ dầu mỏ đang sụt giảm. Mục tiêu là tăng nguồn thu từ phi dầu mỏ lên 100 tỷ USD vào năm 2020.
“Chúng tôi sẽ làm mượt mà hơn quy trình niêm yết của các công ty tư nhân Ả Rập Xê út, cũng như các doanh nghiệp nhà nước, trong đó có Aramco. Điều này cần một nguồn thanh khoản sâu hơn trên các thị trường vốn của chúng tôi, củng cố vai trò thị trường nợ và mở đường cho thị trường phái sinh”, tuyên bố trên nêu rõ. Rộng hơn, Ả Rập Xê út hướng tới một nền kinh tế mở hơn, loại bỏ những khoản trợ cấp khổng lồ của nhà nước, đưa giá nhiên liệu, điện, nước và phí giao thông theo định hướng thị trường.
Các cải cách cũng sẽ được thực hiện trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, văn hóa, giáo dục, du lịch và quốc phòng. Ả Rập Xê út có kế hoạch nới lỏng quy định về thị thực và hy vọng sẽ tạo ra thêm 90.000 việc làm trong lĩnh vực khai thác mỏ.
Phó thái tử Mohammed cho biết, “Tầm nhìn Saudi 2030” được xây dựng dựa trên giả định giá dầu chỉ 30 USD/thùng.
“Chúng tôi có thể đạt được mục tiêu này ngay cả khi giá dầu dưới 30 USD/thùng. Kế hoạch của chúng tôi có thể được thực hiện với bất kỳ mức giá nào, 30 USD, 28 USD hay 70 USD, song trọng tâm của nó xoay quanh mức giá 30 USD/thùng”, Phó thái tử Mohammed nói.
Đối với thị trường lao động, quốc gia vốn có xu hướng bảo thủ này cũng có kế hoạch gia tăng sự tham gia của nữ giới trong lực lượng lao động từ 22% lên 30%, trong khi giảm tỷ lệ thất nghiệp từ 11,6% xuống còn 7%.
“Với hơn 50% sinh viên tốt nghiệp đại học là nữ giới, chúng tôi sẽ tiếp tục phát triển tài năng của họ, đầu tư vào năng lực sáng tạo, cho phép tăng cường sự đóng góp của phụ nữ vào sự phát triển của xã hội và nền kinh tế”, kế hoạch này khẳng định.
Theo giới phân tích, các nỗ lực cải cách kinh tế của Ả Rập Xê út trước đây trong quá khứ thường “mất nhiệt” ngay khi giá dầu mỏ phục hồi. Tuy nhiên, quyết tâm lần này có thể sẽ rất khác, bởi lẽ sự đổ vỡ của giá dầu không phải mang tính chu kỳ mà là mang tính “cấu trúc”, bắt nguồn từ cuộc cách mạng dầu đá phiến của Mỹ, tăng trưởng nhiên liệu xanh và những cam kết quốc tế về chống biến đổi khí hậu.
Hơn nữa, nguồn dự trữ ngoại tệ của Ả Rập Xê út đang “bốc hơi” ở tốc độ nhanh gấp đôi so với dự đoán. Trên cơ sở đó, Ả Rập Xê út không có nhiều lựa chọn mà buộc phải thay đổi để bắt kịp xu thế vận động không ngừng của thị trường hiện nay.
