Thông tin trong buổi họp báo thường kỳ ngày 27/6, bà Lê Thiện Quỳnh Như, Chánh Văn phòng Sở Y tế TP.HCM cho biết kinh doanh dược là ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Cơ sở kinh doanh phải đáp ứng các điều kiện về cơ sở vật chất, kỹ thuật và nhân sự thì mới được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dược và phải thực hiện đúng phạm vi kinh doanh được cấp phép.
Hiện nay, việc kinh doanh dược thuốc theo phương thức thương mại điện tử vẫn chưa được pháp luật công nhận. Việc kinh doanh thuốc qua mạng xã hội hoặc livestream cũng là hành vi vi phạm pháp luật do không đảm bảo các yêu cầu về điều kiện cơ sở vật chất của cơ sở kinh doanh nhằm đảm bảo chất lượng thuốc.
Ngoài ra, việc quảng cáo thuốc phải thực hiện theo đúng nội dung quảng cáo đã được Bộ Y tế xác nhận và chỉ được quảng cáo các thuốc: Thuộc Danh mục thuốc không kê đơn; Không thuộc trường hợp hạn chế sử dụng hoặc sử dụng dưới sự giám sát của thầy thuốc theo khuyến cáo của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; Giấy đăng ký lưu hành thuốc còn thời hạn hiệu lực tại Việt Nam.
Theo bà Như, hiện nay quảng cáo thuốc qua mạng xã hội là một hiện tượng xuất hiện khi các phương tiện thông tin, trang mạng xã hội ngày càng phổ biến, được sử dụng như một công cụ bán hàng hoặc quảng cáo sản phẩm.
Thanh tra Sở Y tế tiến hành kiểm tra độc lập khi có đơn thư phản ánh việc quảng cáo hoặc bán thuốc qua mạng xã hội hoặc lồng ghép kiểm tra quảng cáo trong các chuyên đề như chuyên đề thuốc kiểm soát đặc biệt, thuốc dược liệu và nguồn gốc thuốc.
“Năm 2023, Thanh tra Sở Y tế đã kiểm tra và xử phạt 2 cơ sở có vi phạm trong việc bán thuốc trên sàn thương mại điện tử và mạng xã hội, trong đó 1 vụ việc chuyển Công an”, bà Như thông tin.
Tuy nhiên, theo bà Như, quá trình thanh tra, kiểm tra gặp một số khó khăn khi xử lý việc kinh doanh, quảng cáo thuốc qua mạng xã hội. Chẳng hạn như việc xác định chủ thể thực hiện hành vi vi phạm liên quan đến việc quảng cáo: công ty sở hữu sản phẩm; nhà phân phối; người sở hữu website; chủ tài khoản; cá nhân người thực hiện quảng cáo sản phẩm trong các video quảng cáo.
Địa chỉ kinh doanh là địa điểm ảo, không có thật; hình thức giao dịch mua bán qua điện thoại, địa điểm giao nhận không cố định, không phải là cơ sở kinh doanh thuốc được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép.
Cơ quan quản lý cũng chưa có đủ phương tiện, công cụ để lưu trữ chứng cứ trong việc thực hiện xử lý vi phạm quảng cáo.
Đối với các đối tượng vi phạm, khi được mời lên làm việc về việc quảng cáo sản phẩm, các cá nhân, tổ chức đã tháo gỡ sản phẩm, chặn truy cập trang thông tin điện tử trước khi lên làm việc hoặc không hợp tác, không lên làm việc theo giấy mời.
“Lợi dụng nhu cầu dùng thuốc chữa bệnh của người dân, nhiều đối tượng quảng cáo dược phẩm, thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng trên các trang mạng xã hội, trang điện tử có tên miền từ nước ngoài làm cho cơ quan quản lý không quản lý được nội dung quảng cáo nên không xác định được chủ thể quảng cáo và không có cơ sở để xử lý vi phạm”, bà Như nói.
Để quản lý việc kinh doanh thuốc qua mạng, Sở Y tế đã thành lập Tổ Công tác đặc biệt để theo dõi, kiểm soát việc quảng cáo trong lĩnh vực y tế trên các kênh thông tin điện tử.
