Tư duy chính sách của nhà quản lý thị trường chứng khoán đã và đang vận động theo chiều hướng khích lệ tính minh bạch như thế nào, thưa ông?
Công khai, minh bạch thông tin được coi là một trong những nhân tố quan trọng nhất giúp thị trường chứng khoán phát triển cũng như bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư. Chính vì thế, từ khi thị trường chứng khoán thành lập cho đến nay, cơ quan quản lý luôn chú trọng hoàn thiện các chính sách pháp luật, giúp thị trường chứng khoán phát triển bền vững, minh bạch, từng bước trở thành kênh dẫn vốn quan trọng cho nền kinh tế.
Một trong những bước tiến pháp lý lớn là Nghị định 60/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật Chứng khoán đã thể chế hóa và đẩy nhanh công tác đăng ký giao dịch, niêm yết của các doanh nghiệp cổ phần hóa và công ty đại chúng trên thị trường chứng khoán. Việc gắn công tác cổ phần hoá với đăng ký giao dịch đã đưa thị trường chứng khoán Việt Nam tiếp cận với thông lệ quốc tế.
Tiếp đến, Bộ Tài chính ban hành Thông tư 155/2015/TT-BTC thay thế Thông tư 52/2012/TT-BTC hướng dẫn công bố thông tin trên thị trường chứng khoán, với việc mở rộng đối tượng, lĩnh vực phải công bố thông tin, khuyến khích công ty đại chúng thực hiện công bố thông tin bằng tiếng Anh; đặc biệt là bổ sung yêu cầu công ty đại chúng phải công bố thông tin liên quan đến phát triển bền vững, đề cao trách nhiệm của doanh nghiệp đối với môi trường và xã hội, tôn trọng việc khai thác lâu dài các nguồn lực.
Mới đây, ngày 6/6/2017, Chính phủ đã ban hành Nghị định 71/2017/NĐ-CP hướng dẫn về quản trị công ty áp dụng đối với công ty đại chúng, giúp nâng cao chất lượng quản trị công ty, minh bạch hóa hoạt động của doanh nghiệp, đồng thời góp phần giúp nhà đầu tư giám sát, đánh giá chất lượng quản trị công ty của công ty đại chúng.
Theo UBCK, tính minh bạch trên thị trường chứng khoán cũng như trong khối doanh nghiệp niêm yết, tổ chức kinh doanh chứng khoán đã có sự cải thiện ra sao trong những năm gần đây?
Việc ban hành các văn bản pháp luật trên thị trường chứng khoán với những cải cách đột phá đã tạo lập được khuôn khổ pháp lý đồng bộ, thống nhất, phù hợp với thông lệ quốc tế, đã và sẽ có tác động tích cực tới thị trường chứng khoán, thúc đẩy công ty đại chúng, tổ chức kinh doanh chứng khoán nâng cao ý thức, cải thiện tình hình quản trị công ty, minh bạch thông tin.
Thực tế cho thấy, việc tuân thủ nghĩa vụ báo cáo, công bố thông tin của công ty đại chúng, tổ chức kinh doanh chứng khoán có sự cải thiện rõ rệt, khi số công ty niêm yết, đăng ký giao dịch trên UPCoM chậm công bố báo cáo tài chính năm 2016 kiểm toán chỉ còn khoảng 15%. Số lượng trường hợp xử lý vi phạm hành chính năm 2016 là 133 trường hợp, giảm so với 150 trường hợp trong năm 2015.
Việc công bố thông tin bằng tiếng Anh được nhiều công ty niêm yết dần thực hiện. Nhiều doanh nghiệp đã quan tâm lập báo cáo phát triển bền vững, nhằm đánh giá những thông tin về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ở các khía cạnh môi trường và xã hội, bên cạnh các thông tin về hiệu quả hoạt động tài chính và quản trị.
Tính minh bạch được cải thiện đã mang lại những giá trị gì cho thị trường, cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, theo ông?
Đối với thị trường chứng khoán, minh bạch thông tin đảm bảo sự công bằng giữa các nhà đầu tư, giúp họ đưa ra quyết định đầu tư chính xác, từ đó tạo niềm tin của công chúng đầu tư đối với thị trường. Đây chính là động lực cơ bản cho sự phát triển của thị trường chứng khoán, bởi khi niềm tin về thị trường được xây dựng, thị trường sẽ ngày càng thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư, việc huy động vốn cho doanh nghiệp dễ dàng hơn và thị trường sẽ phát triển một cách bền vững.
Trong thời gian qua, điểm số về minh bạch của thị trường chứng khoán Việt Nam đã được cải thiện đáng kể và được nhà đầu tư nước ngoài đánh giá tích cực. Điều này sẽ góp phần quan trọng trong tiến trình nâng hạng thị trường chứng khoán, bởi minh bạch thông tin là một trong các tiêu chí quan trọng trong các tiêu chuẩn mà MSCI đặt ra.
Ông Phạm Hồng Sơn
Đối với các công ty đại chúng, việc nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật, nhận thức đầy đủ về vai trò và nguyên tắc quản trị công ty, về công bố thông tin cũng là chìa khóa cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Ngoài ra, việc công ty công bố báo cáo phát triển bền vững góp phần nâng cao trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, góp phần phát triển kinh tế gắn với phát triển cộng đồng, an sinh xã hội.
Theo đánh giá của UBCK, Cuộc bình chọn Báo cáo thường niên đã có đóng góp như thế nào trong cải thiện tính minh bạch của thị trường, khích lệ các doanh nghiệp quan tâm nhiều hơn đến minh bạch, phát triển bền vững?
Tôi đánh giá cao việc Sở Giao dịch chứng khoán TP. HCM (HOSE) phối hợp với Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), Báo Đầu tư Chứng khoán và các đơn vị liên quan tổ chức bình chọn và trao giải báo cáo thường niên định kỳ hàng năm.
Đây là hoạt động rất thiết thực, nhằm đưa ra các ý kiến đánh giá mang tính độc lập của các chuyên gia, tổ chức ngoài cơ quan nhà nước, mang tính khách quan hơn trên các lĩnh vực hoạt động, cũng như trong nâng cao chất lượng báo cáo thường niên.
Đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp khẳng định uy tín, thương hiệu, đồng thời là nơi học tập, trao đổi kinh nghiệm, tăng cường tính công khai, minh bạch trên thị trường chứng khoán.
Để tiếp tục cải thiện tính minh bạch cho thị trường và các doanh nghiệp, UBCK đang triển khai những giải pháp nào?
Thực tế, hoạt động của thị trường chứng khoán cho thấy, vấn đề quản trị doanh nghiệp trong các công ty đại chúng chưa thực sự được cải thiện; tình trạng vi phạm quy định về quản trị công ty, về công bố thông tin trên thị trường chứng khoán của một bộ phận doanh nghiệp niêm yết, đặc biệt là doanh nghiệp đăng ký giao dịch, công ty đại chúng vẫn diễn ra; việc công bố thông tin bằng tiếng Anh còn hạn chế, gây khó khăn cho nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thông tin, cũng như nâng hạng thị trường chứng khoán.
Hạn chế trên có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan như: quy định pháp luật về công bố thông tin chưa hoàn chỉnh; một số quy định còn mới, cần có thời gian triển khai vào thực tế; ý thức tuân thủ các quy định của một số tổ chức, cá nhân tham gia thị trường còn chưa đầy đủ; chế tài xử phạt chưa đủ mạnh…
Để tăng cường tính công khai, minh bạch trên thị trường chứng khoán, UBCK đang và sẽ triển khai một số nội dung trọng tâm sau:
Thứ nhất, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, trong đó tập trung xây dựng dự thảo Luật Chứng khoán (sửa đổi), tạo hành lang pháp lý cao nhất điều chỉnh các hoạt động trên thị trường chứng khoán. UBCK cũng sẽ đánh giá các quy định hiện hành về công bố thông tin để có hướng hoàn thiện song song với quá trình sửa đổi Luật Chứng khoán.
Dự kiến, các nội dung như yêu cầu một số công ty niêm yết có vốn hóa lớn bắt buộc phải công bố thông tin bằng tiếng Anh, nguyên tắc áp dụng chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) đối với các công ty đại chúng... sẽ được xem xét để đưa vào dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi, đảm bảo tính phù hợp với thị trường cũng như tiệm cận gần hơn với thông lệ quốc tế.
Thứ hai, tăng cường hoạt động thông tin tuyên truyền, đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao nhận thức, trước hết là cho lãnh đạo doanh nghiệp về tuân thủ yêu cầu minh bạch công bố thông tin, về vai trò và các nguyên tắc quản trị, làm cơ sở cho quá trình thực hành quản trị, tuân thủ, áp dụng quản trị công ty theo thông lệ tốt nhất, cải thiện quan hệ nhà đầu tư...
Thứ ba, tăng cường công tác giám sát, thanh tra và xử lý vi phạm trên thị trường chứng khoán, đảm bảo tính kỷ luật và lòng tin của thị trường.
Thứ tư, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong thực hiện báo cáo và công bố thông tin qua Hệ thống công bố thông tin điện tử của công ty đại chúng (IDS), đảm bảo công bố thông tin nhanh chóng, chính xác và kịp thời.
Thứ năm, tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế nhằm nâng cao chất lượng quản trị công ty. Khuyến khích các doanh nghiệp tham gia các cuộc bình chọn, đánh giá sự minh bạch do các tổ chức có chuyên môn thực hiện.
