ĐTCK đã có cuộc trao đổi với ông Bùi Văn Mai, Phó chủ tịch thường trực kiêm Tổng Thư ký, Trưởng Ban kiểm tra của VACPA xung quanh kết quả cuộc kiểm tra.
Xin ông cho biết kết quả kiểm tra chất lượng dịch vụ kiểm toán thường niên 2011 có vấn đề gì đáng chú ý? Mức độ tuân thủ 2 nội dung kiểm tra là tuân thủ pháp luật và tuân thủ chuẩn mực nghề nghiệp của các CTKT như thế nào?
VACPA vừa kết thúc đợt kiểm tra chất lượng dịch vụ kiểm toán thường niên năm 2011. Do có yêu cầu mới nên việc kết thúc kiểm tra, ký biên bản kiểm tra tại một vài công ty năm nay bị chậm trễ. Kết quả cuộc kiểm tra năm 2011 tốt hơn hẳn các cuộc kiểm tra các năm trước, số lượng đơn vị được kiểm tra tăng 50% so với năm 2010. Tiêu chí kiểm tra được bổ sung đầy đủ, chi tiết hơn, cách thức tổ chức đoàn kiểm tra và đặc biệt, Bảng chấm điểm kiểm tra đã được hoàn chỉnh hơn hẳn năm 2010.
Qua đợt kiểm tra, có thể thấy, hoạt động kiểm toán năm 2011 đã phát triển với chất lượng hơn hẳn so với các năm trước. Tuy nhiên, yêu cầu tuân thủ pháp luật, chất lượng dịch vụ cũng như đòi hỏi của khách hàng kiểm toán, cơ quan quản lý nhà nước và của xã hội ngày càng cao, bởi vậy, hoạt động kiểm toán thực sự vẫn chưa đáp ứng, chưa thỏa mãn yêu cầu của xã hội.
Thông qua kiểm tra, ông nhận thấy chất lượng dịch vụ của các CTKT có sự thay đổi như thế nào? Sai sót nào thường hay gặp phải?
Kiểm toán là dịch vụ tư vấn có giá trị pháp lý cao, chất lượng của dịch vụ là vô hình, không lượng hóa được và khó đánh giá ngay tại thời điểm hoàn thành. Việc đánh giá chất lượng dịch vụ phải dùng đến nhiều chỉ tiêu gián tiếp, chúng tôi đã xây dựng bảng chỉ tiêu kiểm tra và chấm điểm mức độ tuân thủ pháp luật và chuẩn mực.
Năm 2011, điểm bình quân của 30 công ty được kiểm tra là 66/100 điểm, tăng 5 điểm so với năm 2010. Số lượng công ty đạt điểm tốt giảm 8%, trong khi số lượng công ty đạt yêu cầu tăng 10%; công ty chưa đạt yêu cầu và yếu kém giảm đi 2%.
So với các năm trước, các CTKT đã quan tâm hơn đến việc lập kế hoạch kiểm toán, thực hiện thủ tục đánh giá rủi ro trọng yếu và tuân thủ các biện pháp kiểm tra khâu đánh giá có rủi ro…
Một số sai sót vẫn còn lặp lại, như kiểm toán viên (KTV) không tham gia kiểm kê hàng tồn kho, không gửi hoặc gửi không đủ thư xác nhận nợ phải thu, phải trả, vay ngân hàng, các điểm ngoại trừ không ước tính ảnh hưởng đến BCTC…
Trong các nguyên nhân dẫn đến sai sót lặp lại nhiều năm, có phần do đơn vị được kiểm toán ký hợp đồng kiểm toán chậm, sau ngày khóa sổ lập BCTC nên KTV không tham gia kiểm kê được… và có nguyên nhân phí kiểm toán thấp, không đủ chi phí để CTKT thực hiện hết các thủ tục cần thiết và cả do sai sót nhiều năm mà vẫn không bị xử lý nên vẫn tồn tại.
Đối với những công ty chưa đạt yêu cầu, VACPA có khuyến cáo, hỗ trợ gì để nâng cao chất lượng dịch vụ?
Để nâng cao chất lượng kiểm toán, cần triển khai nhiều biện pháp từ nhiều phía. VACPA đã và sẽ hỗ trợ bằng dịch vụ tư vấn chuyên môn, biên soạn tài liệu hướng dẫn, đào tạo. VACPA sẽ tiếp tục kiểm tra thường xuyên, đột xuất và xử lý chặt chẽ các sai phạm. Với các CTKT kém chất lượng, phải được kiểm tra liên tục vài năm liền.
Theo tôi, cơ quan quản lý nhà nước cũng cần phải kiểm tra sát sao, xử lý triệt để các sai phạm của các CTKT.
Về phía đơn vị được kiểm toán, cần phải lập báo cáo tài chính trung thực, đúng thời hạn; phải ký hợp đồng kiểm toán từ 2 - 3 năm để CTKT chủ động triển khai hoạt động kiểm toán… Bên cạnh đó, cần nâng cao mặt bằng giá phí kiểm toán, đủ để CTKT trang trải chi phí cho đầy đủ các thủ tục kiểm toán, bảo đảm chất lượng dịch vụ kiểm toán.
Liên quan đến 2 công ty đã kiểm toán DVD, xin ông cho biết kết quả kiểm tra 2 công ty này? Liệu họ có sai sót gì trong kiểm toán DVD hay không? Nếu có thì trách nhiệm ở mức độ nào?
Hai CTKT đã kiểm toán BCTC của DVD vẫn đạt điểm kiểm tra loại tốt. Do đây là cuộc kiểm tra thường niên của VACPA nên không có chủ định xác định sai sót trong kiểm toán DVD. Tuy nhiên, điểm số cao cũng không hoàn toàn khẳng định là không có sai sót, trừ khi thực hiện một cuộc kiểm tra chuyên đề hoặc thực hiện lại cuộc kiểm toán tại DVD. Bảng chấm điểm chỉ là các thủ tục tối thiểu cho các CTKT đang hoạt động tại Việt Nam.
