Đạ Huoai là một huyện giáp với tỉnh Đồng Nai, cách TP. Đà Lạt khoảng 3-4 giờ lái xe. Ở đây, sầu riêng trồng tại nhiều nhà vườn khác nhau. Mỗi nhà vườn lại lựa chọn một số giống sầu riêng biệt.
Tuy nhiên, như tất cả mọi người đều biết, một trong những giống sầu đắt nhất và chất lượng tốt nhất của Việt Nam là sầu Ri6. Bạn thậm chí không thể mua những trái ngon nhất của giống sầu này tại chợ địa phương, ngay giữa thủ phủ sầu riêng. Vì hầu hết chúng đã được bán trước khi mùa vụ mùa bắt đầu.
Qua một vài mối quan hệ, Kathy đã liên lạc với một trang trại trồng sầu riêng hoàn toàn hữu cơ của Đạ Huoai trong nhiều tháng. Cuối cùng cô ấy cũng nhận được cái gật đầu của chủ vườn đúng dịp sầu tại đây bắt đầu thu hoạch.
Đó là một khu vườn nằm bên sườn đồi, có tầm nhìn ra những dãy núi mờ sương của cao nguyên Lâm Đồng. Vườn rộng khoảng 2 ha, trồng thưa và không xen canh sầu riêng với các loại cây trồng khác.
Điều thú vị nhất tôi học được trong cuộc phiêu lưu này chính là cơ hội tìm hiểu phương pháp trồng sầu riêng độc đáo chỉ có ở Đạ Huoai. Chủ vườn là một người đàn ông 32 tuổi, hiền lành, chân chất đúng kiểu nông dân Việt. Anh luôn vui vẻ khi chia sẻ những câu chuyện và kiến thức canh tác sầu riêng hữu cơ với chúng tôi.
Anh tâm sự rằng, thực ra huyện Đạ Huoai lâu nay vốn là một vùng cao nguyên hữu tình với nhiều vườn cây ăn trái bạt ngàn. Nhưng thiên nhiên đã ưu ái ban tặng vùng đất này những điều kiện vô cùng lý tưởng để phát triển giống sầu Ri6: Độ cao trung bình 180 - 800m so với mặt nước biển, nhiệt độ 22 - 32 độ C, khí hậu nhiệt đới gió mùa gần giống các tỉnh miền Đông Nam Bộ.
Cũng là một quả sầu riêng Ri6, nhưng được trồng ở Đạ Huoai hoàn toàn hữu cơ thì hương vị lại khác. Độ ngon của sầu phụ thuộc vào mấy yếu tố chính: Thời điểm hái, quy trình canh tác, dinh dưỡng cho cây và quá trình vận chuyển, bảo quản sầu đến tay khách hàng.
“Cho đến thời điểm hiện tại, khi chưa có loại sầu riêng nào được cấp chứng nhận hữu cơ tại Việt Nam, thì sầu Ri6 Đạ Huoai của vườn anh là loại sầu riêng mà anh thấy ngon và yên tâm nhất về độ sạch. Không phải vì vườn của nhà nên tâng bốc đâu nhé. Các em phải thấy quy trình canh tác sầu riêng theo hướng hữu cơ mới thấy hiếm vườn sầu nào ở Việt Nam hiện nay đạt được”, chủ vườn cho biết.
Theo anh, vườn hoàn toàn không sử dụng thuốc hóa học trừ sâu, không thuốc kích thích, không thuốc ép chín, không thuốc diệt cỏ. Phân bón sử dụng là phân bò, phân gà, đỗ tương ủ cùng nhau. Phân bón cho cây từ sau khi thu hoạch xong cho tới lúc cây ra trái non. Sau đó, vườn bón cho mỗi gốc cây 3 lạng đạm kali để trái không bị rụng. Vì vậy, 1 vụ chỉ 1 lần bón phân hóa học.
Sầu riêng không trồng xen canh với cafe và trồng thưa để đạt chất lượng trái tốt nhất. 2 ha chỉ 300 gốc, trong khi các vườn khác hiện nay 1 ha đã có 300 - 400 gốc.
Tiếp theo đó là khâu thu hoạch. Trình tự thu hoạch sầu riêng cũng có thể tạo ra sự khác biệt trong hương vị khi thưởng thức. Để 1 trái sầu riêng Đạ Huoai thơm ngon, béo ngậy thực sự đến được tay với khách hàng không hề đơn giản chút nào. Đó là công đoạn cầu kỳ, đòi hỏi sự cẩn thận và kiên nhẫn.
Đầu tiên, vườn phải chọn đúng những quả sầu đạt chỉ số trưởng thành. Có một đặc điểm nơi Đạ Huoai, người nông dân chấp nhận hy sinh lợi nhuận, không bán sầu riêng chỉ đạt 6 - 8 tuổi (sắp già) như thị trường, mà để trái chín tự nhiên, đạt chỉ số trưởng thành 9 tuổi (già) mới thu hái. Điều này đảm bảo trái có thể hấp thụ tất cả các chất dinh dưỡng từ cây mẹ trước khi dây rốn bị cắt đi.
Tiếp theo, chủ vườn phải quan sát màu vỏ sầu đủ chuẩn mới cắt. Việc cắt trái đúng thời điểm chín rất quan trọng. Điều này lại phụ thuộc hoàn toàn vào kinh nghiệm của người thu hái. Cùng vườn này, mà chỉ thay đổi người hái thôi là chất lượng sầu riêng đến tay khách hàng có khi khác hẳn.
Người thợ muốn chọn những trái sầu riêng Ri6 hữu cơ đủ tuổi trước tiên phải ngửi nó. Sầu riêng chín tạo ra mùi sunfuric rất đặc trưng. Ngoài ra, họ sẽ lắc quả đó để nghe xem thịt sầu có bị dính vào hạt hay không. Nếu có âm thanh bụp bụp, thì họ biết thịt sầu đã chín và khô. Còn có tiếng bong bong thì quả đó có thể bị sượng.
Đôi khi thọ thu hái có thể dựa vào hình dạng quả. Một quả sầu riêng tốt phải có eo phình to, lộ rõ múi, cân nặng 2,5 - 6 kg. Gai sầu riêng nở to, cứng, đầu gai hơi tròn. Thu hái theo hình thức này làm tăng chi phí nhân công, nhưng đảm bảo sầu đạt đủ độ ngọt và béo tự nhiên.
Sau khi cắt, sầu riêng cần được phân loại và chuyển về kho. Quả được sắp xếp theo kích thước, hình dạng, những quả không đạt tiêu chuẩn sẽ bị hủy bỏ. Những quả đạt tiêu chuẩn sẽ được vận chuyển bằng xe mát đến nơi tiêu thụ, chứ không vận chuyển bằng xe thường.
Quả sầu riêng Ri6 9 tuổi, chín tự nhiên cần được ăn ngay trong vòng 2 - 3 ngày, tối đa 5 ngày sau khi thu hoạch và bảo quản trong môi trường nhiệt độ 25 - 30°C. Sau thời gian này, quả sầu riêng nhanh chóng lên men và hỏng. Một phần là vì quả hoàn toàn không nhúng thuốc, không có chất bảo quản.
Với cái tâm của người sống với sầu riêng, yêu sầu, chăm sầu hơn chăm con, cùng với việc kiểm soát tốt chất lượng từ khâu canh tác, thu hoạch, bảo quản nên chủ vườn rất tự tin về chất lượng và độ ngon của sầu riêng Đạ Huoai khi đến tay của người dùng.
Nói rồi, anh trèo lên cây lựa một trái sầu Ri6 đã đủ 9 tuổi cho chúng tôi thưởng thức. Thời gian tốt nhất để ăn sầu chính là ngay sau khi mở nó.
Vỏ ngoài của một quả sầu riêng rất nhọn và đáng sợ, nhưng bên trong thật sự ấm áp và mời gọi. Bạn dễ dàng tìm thấy sầu riêng trên khắp Đông Nam Á, và rải rác khắp Việt Nam, nhưng ăn sầu riêng tại trang trại, trong một khu vườn yên bình như thế này đem lại cảm giác thật sự khác biệt.
Sầu riêng 9 tuổi múi vàng như Mặt Trời. Hạt nhỏ như ngọc trai. Vị ngọt béo như bơ sữa. Trông giống như một cái bánh mì nhỏ nép vào vỏ. Đây có lẽ là trái sầu riêng ngon nhất mà tôi và Kathy từng thưởng thức. Thêm vào đó, sầu riêng Ri6 Đạ Huoai mặc dù rất chín, nhưng hầu như không có mùi nồng như bạn thấy ở sầu riêng trên đường phố. Thay vào đó, chúng có mùi mật ong ngọt ngào.
Vừa ăn, chủ vườn vừa chia sẻ thêm, nếu các em ăn quả sầu riêng có thịt màu trắng, đó là dấu hiệu của việc cây thiếu chất dinh dưỡng hoặc mất cân bằng dinh dưỡng. Nếu thịt sầu riêng màu vàng với một chút màu xanh lá cây, nó sẽ đắng. Và nếu sầu riêng bị chua, có nghĩa là cây bị bệnh nên quả không khỏe.
Sầu riêng là một loại trái cây nóng, nên các em có thể cảm thấy hơi ấm sau khi ăn. Nếu cảm thấy đầy hơi thì đây là một mẹo bí mật từ những người trồng sầu: Hãy đổ đầy các phần vỏ trắng rỗng bằng nước uống và uống nó. Hoặc uống nước dừa để trung hòa chứng ợ nóng của sầu riêng.
Bây giờ đã là tháng 5, mùa sầu riêng đang bước vào tháng cao điểm. Trên thị trường có sự tham gia của nhiều giống sầu riêng như Monthong, khổ qua xanh, cơm vàng sữa hạt lép, chuồng bò... Ngon có, dở có, hột lép có, hột to có, nhưng sầu riêng Ri6 vẫn được ưa chuộng hơn cả.
Tôi thực sự rất thích chuyến phiêu lưu sầu riêng này cùng Kathy. Chủ trang trại thật tốt bụng. Tôi có thể cảm nhận được niềm đam mê, niềm tự hào và sự cống hiến của anh trong khi nuôi dưỡng sầu riêng Ri6 hữu cơ Đạ Huoai ngon nhất.
Tìm kiếm thực phẩm an toàn và sạch sẽ là mối quan tâm hàng đầu của khách hàng trong bối cảnh thực phẩm bẩn tràn lan. Do đó, nguồn thực phẩm được sản xuất theo hướng hữu cơ như vườn đang tạo niềm tin trong giai đoạn hiện tại. Với giá bán dao động từ 100.000 - 150.000 đồng/kg, thu nhập từ những trái sầu riêng đang đem lại một cuộc sống ổn định cho những người nông dân Đạ Huoai bình yên.
