Trụ sở Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn.
Trả lại toàn bộ số tiền “móc ngoặc” đấu thầu
Động thái trên diễn ra sau khi Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Quảng Nam khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với ông Dương Tấn Bình, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong thi hành công vụ” theo khoản 3, Điều 356, Bộ luật Hình sự.
Kết quả điều tra ban đầu xác định, từ tháng 10/2019 đến tháng 12/2022, ông Bình với tư cách là Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn để ký hợp thức hồ sơ mời thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu đối với Công ty TDT do Dương Hiển Hội làm Giám đốc, gồm 52 hợp đồng với số tiền hơn 2,2 tỷ đồng. Qua đó, Công ty TDT hưởng lợi 30% số tiền trên, Ban Quản lý dự án hưởng lợi số tiền tương ứng 70%.
Liên quan đến vụ án trên, ông Hội cũng bị khởi tố với cùng tội danh. Do ông Bình đã khắc phục hậu quả, nộp lại số tiền đã nhận được, nên cơ quan điều tra đã áp dụng biện pháp tại ngoại.
Sau khi ông Bình bị khởi tố, ông Trần Úc, Chủ tịch UBND thị xã Điện Bàn đã ký Quyết định tạm đình chỉ chức vụ Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn đối với ông Bình trong thời gian 90 ngày.
Từ tháng 10/2019 đến tháng 12/2022, ông Bình với tư cách là Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn để ký hợp thức hồ sơ mời thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu đối với Công ty TDT do Dương Hiển Hội làm Giám đốc, gồm 52 hợp đồng với số tiền hơn 2,2 tỷ đồng. Qua đó, Công ty TDT hưởng lợi 30% số tiền trên, Ban Quản lý dự án hưởng lợi số tiền tương ứng 70%.
Tại văn bản đề nghị xem xét miễn truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các cá nhân có liên quan tại Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn do ông Hà ký, UBND thị xã Điện Bàn cho biết, trong giai đoạn 2019 - 2021, thị xã Điện Bàn quản lý tổng 218 dự án, trong đó Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn đảm nhận 180 dự án, chiếm 82,5% số lượng dự án trên toàn thị xã.
Qua đánh giá, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn đã thực hiện tốt nhiệm vụ chủ đầu tư các dự án do UBND thị xã giao, việc thi công cơ bản đáp ứng về tiến độ và chất lượng công trình khi đưa vào sử dụng; công tác giải ngân đạt tỷ lệ khá cao, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, đơn vị đã không tránh khỏi những hạn chế, sai sót, để xảy ra những vi phạm trong công tác đấu thầu.
Những sai sót trong quá trình thực hiện đấu thầu do nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân khách quan là khối lượng công việc trong công tác đấu thầu giai đoạn 2019-2021 quá lớn do UBND thị xã Điện Bàn giao Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn số lượng lớn dự án, áp lực phải giải ngân tốt nguồn vốn bố trí, đồng thời quy định trên 1 tỷ đồng gói xây lắp và trên 500 triệu gói tư vấn phải tổ chức đấu thầu (giai đoạn 2019-2021 có gần 100 gói thầu tổ chức đấu thầu), trong khi số lượng tư vấn có chứng chỉ hoạt động đấu thầu trên địa bàn thị xã cũng như tỉnh Quảng Nam quá ít.
Cùng với đó, một số quy định điều kiện cấp chứng chỉ hành nghề hoạt động đấu thầu rất khó trong việc lựa chọn đơn vị tư vấn lập hồ sơ mời thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu để thực hiện, đồng thời các chi phí lập hồ sơ mời thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu rất thấp (quy định tại Điều 9, Nghị định số 63/2014/NĐ-CP), trong khi công tác lập, đánh giá mất nhiều thời gian thực hiện.
Nguyên nhân chủ quan là do nhận thức hạn chế của đơn vị. Để rút ngắn thời gian công tác lựa chọn nhà thầu và đẩy nhanh tỷ lệ giải ngân theo chỉ đạo chung của Trung ương và của tỉnh; nhằm cải thiện tăng thu nhập cho cán bộ tại đơn vị bằng chính công sức thực chất của đội ngũ nhân viên, ổn định đời sống yên tâm công tác (Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn được thành lập và quy định tự chủ về chi thường xuyên); tận dụng nguồn nhân lực kỹ sư có năng lực, kinh nghiệm sẵn có tại đơn vị; nâng cao trách nhiệm của đơn vị là bên mời thầu nhằm kiểm soát chất lượng hồ sơ mời thầu, báo cáo đánh giá hồ sơ dự thầu, tránh việc khiếu nại các nhà thầu về các tiêu chí hạn chế trong hồ sơ mời thầu, cũng như tình trạng cố tình đánh giá sai lệch kết quả đấu thầu để chọn các nhà thầu có năng lực thực hiện các công trình bảo đảm tiến độ, chất lượng..., dẫn đến việc mượn pháp nhân để thực hiện công tác lập hồ sơ mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu tại Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn chưa đảm bảo quy định của Nhà nước.
“Nhận thấy việc chọn và phối hợp với Công ty TDT để thực hiện công tác lập hồ sơ mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu mà các cá nhân tham gia lập và đánh giá không có chứng chỉ hành nghề trong khoảng thời gian từ năm 2019 đến năm 2021 là không đúng theo quy định tại Công văn số 2638/BKHĐT-QLĐT ngày 26/4/2018 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn đã khắc phục nộp trả toàn bộ số tiền sai phạm mà tập thể và cá nhân đã nhận”, UBND thị xã Điện Bàn cho hay.
Theo UBND thị xã Điện Bàn, theo Quyết định 1481/QĐ-BKHĐT ngày 30/8/2022 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư thông qua phương án đơn giản hóa thủ tục hành chính lĩnh vực đấu thầu, lĩnh vực thành lập và hoạt động của liên hiệp hợp tác xã và hợp tác xã thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Kế hoạch và Đầu tư thì tại khoản 2, phần I, mục A, Phụ lục đính kèm theo Quyết định ghi rõ: “Bãi bỏ quy định đối với cá nhân tham gia hoạt động đấu thầu thuộc tổ chức đấu thầu chuyên nghiệp, đơn vị hoạt động tư vấn đấu thầu phải có chứng chỉ hành nghề”.
Bên cạnh đó, tại Quyết định số 1505/QĐ-TTg ngày 1/12/2022 của Thủ tướng Chính phủ cũng thống nhất bỏ quy định đối với cá nhân tham gia hoạt động đấu thầu thuộc tổ chức đấu thầu chuyên nghiệp, đơn vị hoạt động tư vấn đấu thầu phải có chứng chỉ hành nghề được quy định tại Phần I của Phương án kèm theo quyết định.
Hơn 100 nhà thầu, nhưng chỉ vài nhà thầu có chứng chỉ hành nghề đấu thầu
Theo hồ sơ của phóng viên Báo Đầu tư, từ năm 2017 trở về trước, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn tự thực hiện công tác hồ sơ mời thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu và các chi phí này được đưa vào nguồn thu chỉ để cho các hoạt động của đơn vị. Đồng thời, nội dung được thể hiện trong quy chế chi tiêu nội bộ của đơn vị.
Cụ thể, mức chi phụ cấp cho cán bộ tiền lựa chọn nhà đầu quy định đối với giá trị xây lắp từ 5 tỷ đồng trở lên, chi trực tiếp hồ sơ mời thầu, phân tích đánh giá hồ sơ dự thầu được nhận 40% tổng chi phí quyết toán phê duyệt; đối với giá trị xây lắp dưới 5 tỷ đồng, chi trực tiếp lập hồ sơ mời thầu, phân tích đánh giá hồ sơ dự thầu được nhận 50% tổng chi phí quyết toán phê duyệt. Kết quả đã được các đoàn thanh tra, Kiểm toán Nhà nước kiểm tra, không xuất toán theo giá trị được quyết toán.
“Sau khi Cơ quan Cảnh sát điều tra khởi tố vụ án, tâm lý cán bộ, viên chức, người lao động của Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn rất lo lắng, ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện nhiệm vụ của đơn vị. Do đó, để sớm ổn định tình hình, UBND thị xã Điện Bàn kính đề nghị Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Quảng Nam và Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Quảng Nam xem xét miễn truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các cá nhân có liên quan trong sự việc nêu trên”, UBND thị xã Điện Bàn kiến nghị.
Tuy nhiên, từ ngày 1/1/2018, theo Công văn số 2638/BKHĐT-QLĐT ngày 26/4/2018 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đối với cá nhân tham gia hoạt động đấu thầu phải có chứng chỉ hành nghề đấu thầu. Điều kiện cấp chứng chỉ hành nghề hoạt động đấu thầu theo quy định tại Điều 12, Thông tư 04/2019/BKHĐT ngày 25/1/2019 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư.
Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn giải trình, kể từ khi có quy định nêu trên, cơ quan này không tự thực hiện và không đưa các chi phí công tác lập hồ sơ mời thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu vào quy chế chi tiêu nội bộ như trước đây.
Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn cho rằng, thực tế, việc đáp ứng điều kiện cấp chứng chỉ hành nghề đấu thầu theo quy định tại Điều 12, Thông tư 04/2019/BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư là rất khó. Đồng thời, theo quy định tại Điều 9, Nghị định số 63/2014/NĐ-CP, chủ đầu tư hay bên mời thầu hay Ban Quản lý trực tiếp lập hồ sơ mời thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu có tỷ lệ rất thấp. Theo đó, chi phí lập hồ sơ mời thầu được tính 0,1% giá gói thầu, nhưng tối thiểu là 1 triệu đồng và tối đa 50 triệu đồng; chi phí đánh giá hồ sơ dự thầu được tính 0,1% giá gói thầu, nhưng tối thiểu giá 1 triệu đồng và tối đa 50 triệu đồng.
Mặt khác, theo thống kê các nhà đầu tư đang làm việc với Ban Quản lý, trong số hơn 100 nhà thầu thì chỉ có vài nhà thầu có đủ chứng chỉ hoạt động đấu thầu và riêng trên địa bàn thị xã Điện Bàn, chỉ có Công ty TDT được cấp chứng chỉ hành nghề và năng lực đảm bảo đáp ứng quy định theo Công văn số 2538/BKHĐT-QLĐT ngày 26/4/2018 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. “Do đó, không có nhiều lựa chọn đơn vị tư vấn lập hồ sơ mời thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu để thực hiện công việc tư vấn. Vì vậy, Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn đã lựa chọn Công ty TDT để thực hiện tư vấn lập hồ sơ mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu để thực hiện tư vấn nêu trên”, một lãnh đạo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn giải trình.
Lấy lý do vì áp lực về giải ngân vốn và đẩy nhanh phát triển hạ tầng đạt đô thị của thị xã trong giai đoạn 2019 - 2021 vừa qua, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thị xã Điện Bàn xin Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Quảng Nam “tạo điều kiện giúp đỡ đối với các sai sót của các cá nhân, tập thể cơ quan này”.
