Chỉ trong tuần trước, Mỹ và Anh đều ghi nhận lạm phát tăng cao nhất kể từ đầu những năm 1980 và các ngân hàng trung ương Canada và New Zealand đã có quyết định tăng lãi suất thêm 0,5% lần đầu tiên trong 22 năm.
Trong khi đó, Sri Lanka và Pakistan đã rơi vào khủng hoảng kinh tế sâu hơn, trong khi Liên Hợp quốc cảnh báo về một “cơn bão hoàn hảo” đối với các nước đang phát triển khi giá hàng hóa tăng cao.
Trong bối cảnh đó, các nhà hoạch định chính sách sẽ tới Washington trong tuần này để tham dự các cuộc họp của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB). IMF cho biết sẽ hạ dự báo tăng trưởng đối với 143 nền kinh tế, chiếm 86% tổng sản phẩm quốc nội toàn cầu trong năm nay.
Giám đốc điều hành IMF Kristalina Georgieva cho biết: “Chúng ta đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng trên đỉnh một cuộc khủng hoảng”.
“Đối với nền kinh tế toàn cầu, tác động tổng hợp của khủng hoảng địa chính trị và Covid-19 sẽ là một năm tăng trưởng thấp hơn, lạm phát cao hơn và bất ổn gia tăng. Để tiến tới suy thoái, chúng ta cần phải chứng kiến những cú sốc khác. Nga cắt nguồn cung cấp khí đốt của châu Âu hoặc việc Trung Quốc mở rộng quy mô từ Thượng Hải đến các thành phố lớn khác là những chất xúc tác có thể có”, Tom Orlik, nhà kinh tế trưởng Bloomberg Economics cho biết.
Nhưng cũng có những lý do để cho rằng kinh tế toàn cầu có khả năng phục hồi, mặc dù có liên quan đến hiện tượng kinh tế tăng trưởng chậm đi kèm với lạm phát tăng cao hơn là suy thoái toàn cầu, ít nhất là đối với các quốc gia giàu có.
Theo một phân tích của JPMorgan Chase gửi cho khách hàng vào tuần trước, nhờ các biện pháp kích thích thời đại dịch, các hộ gia đình ở các thị trường phát triển vẫn có từ 11% đến 14% thu nhập để tiết kiệm.
Đòn bẩy đang ở mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ và thu nhập đang tăng với tốc độ hàng năm khoảng 7% trong bối cảnh thị trường lao động thắt chặt, những yếu tố này là chất xúc tác cho khả năng phục hồi trong nửa cuối năm nay. Tại Mỹ, các báo cáo tuần trước về doanh số bán lẻ và tâm lý người tiêu dùng đưa ra hy vọng rằng tất cả người tiêu dùng sẽ vượt qua bất chấp những cú sốc về giá.
Stephen Jen, người điều hành công ty tư vấn Eurizon SLJ Capital cho biết: “Tôi thấy nhiều lý do khiến nền kinh tế toàn cầu chậm lại hơn là để tăng tốc trở lại. Tuy nhiên, liệu nó có rơi vào suy thoái hay không lại là một câu chuyện hoàn toàn khác, đơn giản vì sự suy giảm của nguồn cung trên toàn thế giới sẽ giải phóng nhu cầu khổng lồ bị dồn nén, giúp bù đắp một phần những khó khăn.”
Tuy nhiên, lạm phát nhanh nhất trong nhiều thập kỷ trên khắp thế giới đã bắt đầu khiến nhiều người tiêu dùng khó chịu, đặc biệt là những người chứng kiến hóa đơn thực phẩm và nhiên liệu cao hơn. Theo khảo sát của Bloomberg, khoảng 84% người Mỹ có kế hoạch cắt giảm chi tiêu vì giá cả cao hơn.
Các ngân hàng trung ương cũng đang đẩy nhanh việc tăng lãi suất và Fed hiện có nhiều khả năng sẽ tăng lãi suất thêm 0,5% lần đầu tiên kể từ tháng 5/2000 vào tháng tới và bắt đầu giảm danh mục trái phiếu.
Một điều nguy hiểm là các nhà hoạch định chính sách chuyển từ việc phản ứng quá muộn với lạm phát gia tăng sang việc thắt chặt quá mức khi nền kinh tế của họ suy yếu hoặc nếu lạm phát hóa ra chỉ là do những rắc rối của chuỗi cung ứng mà chính sách tiền tệ không thể giải quyết. Các nhà quản lý quỹ được BofA khảo sát nhận thấy có 83% rủi ro là do lỗi chính sách.
Karen Dynan, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson cho biết: “Lý do chúng tôi đang xem xét tốc độ tăng trưởng chậm hơn nhiều là các ngân hàng trung ương cần phải đáp ứng bằng cách thắt chặt chính sách từ trạng thái hiện đang rất dễ dàng sang các điều kiện tài chính sẽ thắt chặt và điều đó sẽ kìm hãm nhu cầu”.
Dự báo về triển vọng kinh tế mới của IMF sẽ được công bố vào thứ Ba, bà Karen Dynan ước tính tăng trưởng toàn cầu sẽ chậm lại còn 3,3% trong năm nay và năm tới, so với mức tăng trưởng 5,8% vào năm 2021.
Bà cho biết, các nền kinh tế tiên tiến lớn sẽ chỉ mở rộng vừa phải trong năm nay và suy yếu hơn nữa vào năm 2023. Các thị trường mới nổi lớn phải đối mặt với triển vọng “khác biệt” với việc Ấn Độ cải thiện và Trung Quốc đang vật lộn với tình trạng đóng cửa và suy thoái tài sản.
Cố vấn kinh tế hàng đầu của Nhà Trắng Brian Deese tuần trước cho biết rằng, Mỹ đang phải đối mặt với rất nhiều bất ổn. Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cho biết, cần có sự kích thích khẩn cấp của chính phủ.
Căng thẳng Nga-Ukraine đã làm lu mờ sự suy thoái ngày càng sâu sắc ở Trung Quốc khi Bắc Kinh tiếp tục với cách tiếp cận Zero Covid để kiểm soát Covid-19, một chính sách đã làm đình trệ hoạt động sản xuất ở các trung tâm tài chính và sản xuất Thâm Quyến và Thượng Hải. Cách tiếp cận này có khả năng đẩy tăng trưởng GDP của Trung Quốc xuống 5% trong năm nay, thấp hơn mục tiêu chính thức khoảng 5,5%.
Các nguồn cung cấp toàn cầu vẫn đang phục hồi sau đại dịch cũng có thể bị thụt lùi thêm nếu Trung Quốc không sớm kiểm soát được virus.
