Rào cản thị trường trái phiếu

Rào cản thị trường trái phiếu

(ĐTCK-online) Sở GDCK Hà Nội vừa tổ chức đấu thầu thành công trái phiếu chính phủ (TPCP) đợt 39, 40/2011 với tổng giá trị 2.000 tỷ đồng. Khối lượng dự thầu hợp lệ vượt xa khối lượng gọi thầu tới 5 lần cho thấy sự thuận lợi trong phát hành TPCP thời điểm hiện nay, khác nhiều so với cách đây khoảng 2 năm. Lý do chính dẫn đến sự thay đổi này là lãi suất trái phiếu đã được thiết kế hợp lý hơn, hấp dẫn hơn.

Tuy nhiên, sự cải thiện trong phân khúc TPCP như nói trên vẫn còn cách xa nhu cầu tiềm năng của phân khúc này, càng chưa thấm vào đâu so với nhu cầu của thị trường trái phiếu (TTTP) nói chung. Hiện thị trường TPCP vẫn còn khá nhiều rào cản, đòi hỏi các bên liên quan nỗ lực tháo gỡ.

Nhóm công tác thị trường vốn trong khuôn khổ Diễn đàn doanh nghiệp 2011 đã chỉ rõ những rào cản hiện nay của TTTP Việt Nam, đồng thời kiến nghị hướng giải quyết.

Trước hết, cần nhanh chóng xây dựng đường cong lãi suất chuẩn để tăng cường tính thanh khoản cho thị trường. Một đường cong lãi suất chuẩn được hình thành thông qua các trái phiếu chuẩn có giá trị lưu hành lớn và tính thanh khoản cao. Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện có khoảng 500 trái phiếu lô nhỏ nên khó hình thành đường cong lãi suất chuẩn.

Cũng theo Nhóm công tác, trừ khi lãi suất trần trong đấu thầu trái phiếu đáp ứng được kỳ vọng của thị trường, không điều gì có thể giúp cải thiện được tính thanh khoản trên TTCP ngay cả hệ thống các nhà tạo lập thị trường sơ cấp, hệ thống mua lại trái phiếu hay hệ thống theo dõi giao dịch hoạt động tốt. Vai trò của lãi suất trần hiện nay đang trở nên ít cấp thiết, do đó, Bộ Tài chính có thể cân nhắc dỡ bỏ khi thích hợp. Khi thị trường không thuận lợi, Bộ Tài chính nên chỉ sử dụng phương pháp bảo lãnh phát hành.

Thiếu quy định trong hoạt động repo là cản trở không nhỏ đối với sự phát triển của thị trường TPCP. Ở hầu hết các nước, thị trường repo đóng vai trò xương sống của thị trường tiền tệ và cung cấp cho ngân hàng khả năng quản lý tiền mặt. Về bản chất, hoạt động repo không đơn thuần được xem là hai giao dịch mua và bán riêng lẻ. Ở Việt Nam hiện nay, một giao dịch repo được thực hiện thông qua 2 giao dịch giao ngay. Các nhà đầu tư nước ngoài còn bị đánh thuế giao dịch trên từng giao dịch mua/bán riêng lẻ, điều này rất bất lợi và tốn kém, tạo nên nhiều hạn chế trong việc quản lý tiền mặt tại Việt Nam . Bộ Tài chính đang soạn thảo thông tư về hoạt động repo nhưng chỉ đề cập đến các CTCK, trong khi hầu hết hoạt động repo trên TTTP là giữa một nhà đầu tư và một ngân hàng thương mại. Do đó, cơ sở pháp lý cho hoạt động repo cần được hoàn thiện hơn.

Bất cập về thuế đối với hoạt động đầu tư trái phiếu của nhà đầu tư nước ngoài đã diễn ra từ lâu nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết. Hiện nay, các nhà đầu tư nước ngoài đang phải chịu 10% thuế thu nhập trái phiếu, một mức được xem là rất cao.