Trong một nỗ lực để kiểm soát giá nội địa, chính phủ Ấn Độ đã cấm xuất khẩu gạo tấm và đánh thuế xuất khẩu 20% đối với một số loại gạo bắt đầu từ ngày 9/9.
Nomura cho biết tác động của lệnh cấm này đến châu Á sẽ không đồng đều, trong đó Philippines và Indonesia là những quốc gia sẽ dễ bị ảnh hưởng nhất bởi lệnh cấm.
Ấn Độ chiếm khoảng 40% lượng gạo xuất khẩu toàn cầu khi xuất khẩu sang hơn 150 quốc gia. Xuất khẩu gạo của Ấn Độ đạt 21,5 triệu tấn vào năm 2021, con số này nhiều hơn tổng số lô hàng từ bốn nhà xuất khẩu gạo lớn nhất tiếp theo là Thái Lan, Việt Nam, Pakistan và Mỹ.
Nomura cho biết, sản lượng gạo của Ấn Độ kể từ ngày 2/9 đã giảm 5,6% so với cùng kỳ năm trước do lượng mưa dưới mức trung bình làm ảnh hưởng đến thu hoạch.
Sonal Varma, nhà kinh tế trưởng của Nomura cho biết, tháng 7 và tháng 8 đối với Ấn Độ là những tháng "quan trọng nhất" đối với lượng mưa, vì chúng xác định lượng lúa được gieo. Năm nay, các đợt mưa gió mùa không đều trong những tháng đó đã làm giảm sản lượng.
Các bang sản xuất gạo lớn của Ấn Độ như Tây Bengal, Bihar và Uttar Pradesh đang có được lượng mưa ít hơn từ 30% đến 40%. Mặc dù lượng mưa tăng lên vào cuối tháng 8 nhưng "việc gieo sạ lúa càng bị trì hoãn thì nguy cơ năng suất sẽ thấp hơn".
Đầu năm nay, Ấn Độ cũng đã hạn chế xuất khẩu lúa mì và đường để kiểm soát giá nội địa tăng do xung đột Nga-Ukraine khiến thị trường lương thực toàn cầu rơi vào tình trạng hỗn loạn.
Các quốc gia bị ảnh hưởng nhiều nhất
Chính phủ Ấn Độ gần đây đã thông báo rằng sản lượng gạo vào thời điểm gió mùa Tây Nam từ tháng 6 đến tháng 10 có thể giảm sản lượng từ 10 đến 12 triệu tấn, điều này ngụ ý rằng năng suất cây trồng có thể giảm tới 7,7% so với cùng kỳ năm ngoái.
"Tác động của lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ sẽ được cảm nhận trực tiếp bởi các quốc gia nhập khẩu từ Ấn Độ và gián tiếp bởi tất cả các nhà nhập khẩu gạo, vì tác động của lệnh cấm này sẽ ảnh hưởng tới giá gạo toàn cầu", theo một báo cáo của Nomura được công bố gần đây.
Báo cáo từ Nomura cho thấy giá gạo vẫn ở mức cao trong năm nay, với mức tăng giá trên các thị trường bán lẻ vào tháng 7 đạt khoảng 9,3% so với cùng kỳ năm ngoái, so với mức 6,6% vào năm 2022.
Nomura cho biết, Philippines - quốc gia nhập khẩu hơn 20% nhu cầu tiêu thụ gạo từ Ấn Độ - là quốc gia ở châu Á ảnh hưởng đáng kể nhất bởi lệnh cấm.
Philippines là nhà nhập khẩu ròng hàng hóa lớn nhất châu Á, gạo và các sản phẩm từ gạo chiếm 25% thị phần trong rổ lương thực CPI của cả nước, đây là tỷ trọng cao nhất trong khu vực.
Dữ liệu từ Cơ quan thống kê Philippines cho thấy lạm phát ở nước này ở mức 6,3% vào tháng 8 - cao hơn phạm vi mục tiêu của ngân hàng trung ương là 2% đến 4%. Do đó, lệnh cấm xuất khẩu của Ấn Độ sẽ là một đòn giáng mạnh vào quốc gia này.
Tương tự, lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ cũng sẽ gây bất lợi cho Indonesia. Indonesia có thể là quốc gia bị ảnh hưởng nặng thứ hai ở châu Á.
Nomura cho biết Indonesia phụ thuộc vào nhập khẩu với 2,1% nhu cầu tiêu thụ gạo. Theo Statista, gạo chiếm khoảng 15% trong rổ lương thực CPI.
Tuy nhiên, đối với một số quốc gia châu Á khác, ảnh hưởng có thể chỉ ở mức tối thiểu.
Theo Trade Map, Singapore nhập khẩu tất cả gạo của mình, với 28,07% trong số đó đến từ Ấn Độ vào năm 2021. Nhưng quốc gia này không dễ bị tổn thương như Philippines và Indonesia vì “tỷ trọng gạo trong rổ tính CPI của Singapore là khá nhỏ”.
Người tiêu dùng ở Singapore có xu hướng chi “một phần lớn” chi phí của họ cho các dịch vụ, điều này thường xảy ra ở các nước có thu nhập cao hơn. Mặt khác, các nước có thu nhập thấp và trung bình “có xu hướng chi một tỷ lệ chi phí lớn hơn cho thực phẩm”.
“Tính dễ bị tổn thương cần được nhìn nhận từ khía cạnh tác động đến chi tiêu của người tiêu dùng và mức độ ảnh hưởng của các quốc gia phụ thuộc vào các mặt hàng thực phẩm nhập khẩu”, nhà kinh tế Sonal Varma cho biết.
Các quốc gia sẽ được hưởng lợi
Mặt khác, một số quốc gia có thể được hưởng lợi.
Nomura cho biết Thái Lan và Việt Nam sẽ thu được nhiều lợi nhuận từ lệnh cấm của Ấn Độ vì họ là nhà xuất khẩu gạo lớn thứ hai và thứ ba trên thế giới, khiến hai quốc gia này trở thành lựa chọn thay thế có khả năng nhất cho các quốc gia đang tìm cách lấp đầy khoảng trống.
Theo một báo cáo được công bố vào tháng 7 của công ty nghiên cứu Global Information, tổng sản lượng gạo của Việt Nam là khoảng 44 triệu tấn vào năm 2021, với xuất khẩu mang lại 3,133 tỷ USD.
Dữ liệu từ Statista cho thấy Thái Lan sản xuất 21,4 triệu tấn gạo vào năm 2021, tăng 2,18 triệu tấn so với năm trước.
Với sự gia tăng xuất khẩu và áp lực từ lệnh cấm của Ấn Độ sẽ gây áp lực tăng giá lên giá gạo, giá trị xuất khẩu gạo nói chung sẽ tăng lên và hai quốc gia này sẽ được hưởng lợi từ điều đó.
“Bất kỳ ai hiện đang nhập khẩu từ Ấn Độ sẽ tìm cách nhập khẩu nhiều hơn từ Thái Lan và Việt Nam”, nhà kinh tế Sonal Varma cho biết.
