Trước tình hình biến đổi khí hậu toàn cầu ngày càng phức tạp, Tổ chức OECD đã bổ sung các quy tắc mới trong quản trị công ty, trong đó nhấn mạnh việc tích hợp ba trụ cột ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị công ty) vào quản trị công ty. Theo đó, Ban tổ chức VLCA đã nâng cấp bộ tiêu chí đánh giá quản trị công ty năm 2023 lên một mức cao hơn, với việc bổ sung 18 câu hỏi, bao gồm 1 câu về tổ chức đại hội cổ đông, 2 câu về đề cử thành viên hội đồng quản trị Hội đồng quản trị và 15 câu hỏi thưởng về phát triển bền vững và bền bỉ.
Tại vòng sơ khảo của hạng mục Quản trị công ty - VLCA 2023, có 511 doanh nghiệp niêm yết thuộc rổ VNX-Allshare được đánh giá thông qua bộ tiêu chí đánh giá quản trị công ty, từ đó Ban tổ chức đã chọn ra 58 doanh nghiệp tiêu biểu từ 3 nhóm vốn hóa lớn - vừa - nhỏ tham gia vòng chung khảo. Cuối cùng, 25 doanh nghiệp có kết quả thực hành quản trị công ty tốt được vinh danh, qua đó khẳng định những nỗ lực xứng đáng trong hiệu quả quản trị.
Trong 25 doanh nghiệp đạt giải, có sự khác biệt giữa điểm trung bình của 3 nhóm vốn hóa. Cụ thể, nhóm vốn hóa lớn có điểm quản trị công ty cao nhất, kế đến là nhóm vốn hóa vừa và nhỏ có điểm bình quân thấp nhất. Đặc biệt hơn, ở nhóm vốn hóa lớn, có những doanh nghiệp với điểm số cao vượt trội so với mặt bằng chung, đây là tín hiệu cho thấy những nỗ lực tuyên truyền về quản trị công ty đã mang lại hiệu quả nhất định và Việt Nam ngày càng có nhiều doanh nghiệp tiệm cận với tiêu chuẩn quản trị công ty ở mức độ cao, giúp tăng uy tín cho thị trường chứng khoán Việt cũng như tạo động lực thúc đẩy nhóm doanh nghiệp quản trị công ty kém đề ra kế hoạch cải thiện.
 |
Bên cạnh việc tuân thủ hầu hết các quy định pháp luật cơ bản về quản trị công ty và không vi phạm nghĩa vụ công bố thông tin hay các quy định khác, những doanh nghiệp đạt giải còn đáp ứng được một số thông lệ quản trị công ty tốt.
Ở phương diện bảo vệ quyền cổ đông, việc trả cổ tức đúng hạn (trong vòng 6 tháng kể từ khi kết thúc đại hội cổ đông) đa phần được thực hiện nghiêm túc. Vấn đề đảm bảo quyền lợi cho cổ đông nhỏ và cổ đông nước ngoài được thể hiện rõ nét ở một số doanh nghiệp đạt giải, với nỗ lực tổ chức đại hội cổ đông theo phương thức kết hợp trực tiếp và trực tuyến, tổ chức bỏ phiếu điện tử, công bố tài liệu họp, biên bản, nghị quyết đại hội phiên bản tiếng Anh.
Thông lệ đòi hỏi doanh nghiệp quan tâm đến đầy đủ các đối tượng hữu quan trong chuỗi giá trị. Kết quả đánh giá cho thấy đa số các doanh nghiệp VNX-Allshare chỉ đáp ứng được việc công bố các thông tin cơ bản về chính sách và thực hành liên quan đến môi trường, xã hội, chính sách về an toàn, sức khỏe và phúc lợi cho người lao động.
Số ít doanh nghiệp có công bố thêm chính sách bảo vệ quyền lợi khách hàng, chính sách lựa chọn nhà cung cấp. Riêng nhóm doanh nghiệp thuộc Top đầu về điểm quản trị coogn ty vượt trội hơn khi áp dụng được thêm các thông lệ tốt như ban hành bộ quy tắc ứng xử, xây dựng chính sách, quy trình xử lý khiếu nại, thiết lập kênh báo cáo sai phạm dành cho bên hữu quan.
Xét về chất lượng công bố thông tin, 25 doanh nghiệp đạt giải cho thấy mức độ công bố tốt hơn so với nhóm doanh nghiệp còn lại về cả nội dung lẫn hình thức. Bên cạnh việc đảm bảo công bố đúng hạn và đầy đủ báo cáo thường niên, báo cáo quản trị công ty, các thông tin trình bày trong những báo cáo này cũng khá đầy đủ. Ban tổ chức cũng ghi nhận một vài doanh nghiệp công bố chi tiết thù lao, lương thưởng và lợi ích khác của các thành viên hội đồng quản trị và ban điều hành - những thông tin được cho là “nhạy cảm” và thường bị hạn chế công bố.
Bộ tiêu chí đánh giá cũng được bổ sung thêm một câu hỏi về công bố chính sách đa dạng hóa trong hội đồng quản trị và tín hiệu tốt là một bộ phận doanh nghiệp đã xây dựng và công bố trong Điều lệ/Quy chế quản trị công ty/Quy chế hội đồng quản trị, các quy định về thành phần hội đồng quản trị để giúp đảm bảo đạt được tính đa dạng ở các khía cạnh kể trên. Tuy vậy, việc triển khai trong thực tế lại là một thách thức lớn với các doanh nghiệp, khi ngay cả những doanh nghiệp Top đầu về quản trị cũng không đảm bảo được tỷ lệ 1/3 thành viên hội đồng quản trị là độc lập, hay rất hiếm doanh nghiệp có chủ tịch hội đồng quản trị là thành viên độc lập.
Về hoạt động của hội đồng quản trị, ban kiểm soát/ủy ban kiểm toán và các ủy ban chuyên trách được các doanh nghiệp đảm bảo thực hiện tốt. Hội đồng quản trị và ban kiểm soát/ủy ban kiểm toán tổ chức họp đầy đủ và có công bố các tài liệu liên quan đến các cuộc họp với chất lượng thông tin tốt.
Một số ít doanh nghiệp đã thành lập các ủy ban chuyên trách khác như ủy ban nhân sự, ủy ban lương thưởng, tuy nhiên số lượng còn rất hạn chế. Hoạt động quản lý rủi ro của hội đồng quản trị cũng được đánh giá là khá tốt ở các doanh nghiệp đạt giải khi doanh nghiệp công bố rõ ràng mô hình quản trị rủi ro cũng như các biện pháp đối phó với các rủi ro trọng yếu.
Như đã đề cập ở trên, năm 2023, đánh dấu sự thay đổi lớn trong Bộ tiêu chí đánh giá quản trị công ty, nổi bật nhất ở việc lồng ghép ba trụ cột ESG vào thẻ điểm dưới dạng câu hỏi thưởng. Những điều chỉnh này đã gây ra sự biến động lớn trong điểm đánh giá so với năm cũ. Theo đó, các doanh nghiệp thực hiện và công bố tốt thông tin liên quan đến hoạt động ESG sẽ có lợi thế gia tăng điểm đáng kể.
Một số khía cạnh giúp mang lại điểm cho doanh nghiệp có thể kể đến như trình bày các mục tiêu phát triển bền vững ngắn hạn và dài hạn, đo lường và báo cáo những thay đổi trong chỉ số khí thải nhà kính, đánh giá mức độ ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến hoạt động của doanh nghiệp, đánh giá các cơ hội và nguy cơ mà biến đổi khí hậu mang lại cũng như sự chuẩn bị của doanh nghiệp cho những cơ hội và nguy cơ này.
Việc tham khảo ý kiến của các bên hữu quan bên trong lẫn bên ngoài doanh nghiệp trong quá trình xác định các lĩnh vực ESG trọng yếu, xây dựng các kênh đối thoại liên tục với bên hữu quan về ESG cũng được Ban tổ chức đánh giá cao.
Bên cạnh việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như GRI vào công tác soạn thảo Báo cáo phát triển bền vững, vài doanh nghiệp đã tiên phong thực hiện kiểm định nội bộ hoặc thuê các tổ chức độc lập bên ngoài kiểm định một phần/toàn phần báo cáo phát triển bền vững. Vai trò của hội đồng quản trị trong hoạt động ESG cũng cần được nhấn mạnh và phát biểu rõ ràng. Ngoài ra, thông lệ tốt còn khuyến khích hội đồng quản trị thành lập ủy ban chuyên trách về ESG/phát triển bền vững và tiến hành đánh giá sự tương thích giữa cơ cấu nợ vay với mục tiêu phát triển bền vững, cũng như gắn kết các thành quả trong việc thực hiện phát triển bền vững với chính sách lương, thưởng của ban điều hành để tạo động lực phát triển cho doanh nghiệp.
Năm 2023, Ban tổ chức cũng đánh giá riêng một vài khía cạnh và trao thêm các giải quản trị đặc sắc, gồm giải thưởng “Doanh nghiệp quản trị công ty vượt trên tuân thủ”, “Doanh nghiệp quản trị kỳ đại hội cổ đông tốt nhất” và “Doanh nghiệp tiến bộ vượt bậc”.
Giải "Doanh nghiệp quản trị công ty vượt trên tuân thủ" tập trung vào các câu hỏi thông lệ nhằm mục tiêu khuyến khích các doanh nghiệp đã nỗ lực cập nhật và áp dụng các thông lệ cao hơn mức luật định.
Giải “Doanh nghiệp quản trị kỳ đại hội cổ đông tốt nhất” đánh giá các khía cạnh liên quan đến việc tổ chức đại hội cổ đông, các doanh nghiệp đạt giải này đáp ứng hầu hết các tiêu chí, đặc biệt là các tiêu chí khắt khe mà ít doanh nghiệp nào đạt điểm như tổ chức đại hội cổ đông theo phương thức kết hợp, hướng dẫn cổ đông đóng góp ý kiến trước đại hội, công bố tài liệu họp tiếng Anh, biên bản đại hội có tóm tắt tình hình thực hiện nghị quyết đại hội năm trước, công bố cả biên bản và nghị quyết đại hội phiên bản tiếng Việt lẫn tiếng Anh vào ngày làm việc tiếp theo.
Còn giải “Doanh nghiệp tiến bộ vượt bậc” vinh danh doanh nghiệp có những nỗ lực trong cải thiện quản trị công ty đáng kể so với năm đánh giá 2022.
Tóm lại, trong bối cảnh luật định ở Việt Nam vẫn trong quá trình hoàn thiện, việc thực hiện quản trị công ty tốt không chỉ dừng lại ở việc tuân thủ các quy định luật pháp, mà cần hướng tới đáp ứng các thông lệ quản trị công ty tốt. Có như vậy, cơ hội nâng tầm quản trị công ty mới được mở rộng, góp phần gia tăng uy tín cho thị trường chứng khoán Việt Nam.
