Báo cáo kết quả đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố giai đoạn 2012-2017 cho thấy, dù không phải tất cả các khoản tiền thu bất chính đều được tội phạm đưa vào chu trình tẩy rửa tiền, nhưng so với các lĩnh vực khác trong nền kinh tế, khả năng tội phạm lựa chọn hệ thống ngân hàng nhằm hợp pháp hóa các khoản thu bất chính là cao hơn.
Căn cứ vào những vụ đại án đã và đang bị điều tra về tội rửa tiền thời gian vừa qua, cũng như các số liệu về STR của Cục Phòng chống rửa tiền (NHNN) có thể thấy, nguy cơ rửa tiền trong lĩnh vực ngân hàng chủ yếu đến từ nguồn tiền xuất phát từ tội tham ô tài sản (tội phạm chủ yếu liên quan đến những người có chức vụ, quyền hạn), đánh bạc và trốn thuế. Theo đó, tội phạm thường sử dụng tài khoản ngân hàng dưới tên người khác để nhận và chuyển các khoản tiền có nguồn gốc bất hợp pháp.
“Trên cơ sở phân tích những nội dung có liên quan, nguy cơ rửa tiền đối với lĩnh vực ngân hàng là cao”, Báo cáo nhấn mạnh.
Ðối với bất động sản, lĩnh vực thu hút được nhiều nguồn tiền đầu tư có giá trị lớn, các giao dịch mua bán, chuyển nhượng bất động sản có thể thực hiện bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản và không thông qua sàn giao dịch bất động sản nên các cơ quan chức năng gặp nhiều khó khắng khi kiểm tra, xác định nguồn gốc của tiền.
Ngoài ra, liên quan tới các vụ đại án về tham ô thời gian qua, cũng như các phi vụ đánh bạc hàng trăm, hàng nghìn tỷ đồng đang bị điều tra về rửa tiền, trong số các tài sản thu được từ các vụ án đều liên quan đến tài sản là bất động sản.
“Ðể rửa tiền, các đối tượng phạm tội thường nhờ người thân trong gia đình mua, chuyển nhượng, cho tặng bất động sản. Bởi vậy, nguy cơ rửa tiền trong lĩnh vực bất động sản cũng ở mức cao”, Báo cáo nhận xét.
Việt Nam - Báo cáo tóm tắt đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền và tài trợ khủng bố (2012 - 2017).
Trong giai đoạn từ 2012 đến tháng 9/2017, theo số liệu thống kê của các cơ quan điều tra, truy tố, xét xử tội phạm rửa tiền, không có vụ việc nào liên quan đến lĩnh vực chứng khoán. Từ năm 2015 đến nay, cơ quan quản lý đã tiến hành phối hợp, xác minh, xử lý đối với 07 vụ việc giao dịch có dấu hiệu đáng ngờ liên quan đến rửa tiền trong lĩnh vực chứng khoán. Cơ quan quản lý đã nhận được 02 báo cáo giao dịch đáng ngờ nhận được từ công ty chứng khoán.
Liên quan đến việc nhận diện khách hàng, theo quy định, công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ không được giao dịch tiền mặt với khách hàng. Khách hàng của công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ phải thực hiện nộp, rút, chuyển tiền thông qua các ngân hàng thương mại.
Do vậy, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ gặp một số khó khăn trong việc xác định các giao dịch đáng ngờ do không nhận biết được người thực hiện giao dịch nộp, rút, chuyển tiền có phải là chủ tài khoản sở hữu chứng khoán hay không. Ðiều này cho thấy, mức độ tuân thủ pháp luật về phòng, chống rửa tiền trong khu vực chứng khoán chưa tương xứng với những rủi ro mà lĩnh vực này có thể gặp phải.
"Nguy cơ rửa tiền đối với lĩnh vực chứng khoán ở mức trung bình", Báo cáo nhận định.
Nhìn tổng thể, Phó thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh cho biết, đây là lần đầu tiên Việt Nam thực hiện đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền và tài trợ khủng bố. Với các thông tin, số liệu, hồ sơ vụ việc thu thập được thông qua cơ chế phối hợp trong nước và hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia, các bảng câu hỏi khảo sát, các nghiên cứu, thông tin mở (báo, tạp chí, Internet...), thông qua bộ công cụ của Ngân hàng Thế giới (WB) đã xác định được “Nguy cơ” về rửa tiền và tài trợ khủng bố cũng như “Tính dễ bị tổn thương” trong công tác phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố của Việt Nam.
“Báo cáo kết quả đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố giai đoạn 2012-2017 đã xác định, rủi ro rửa tiền quốc gia là trung bình cao, rủi ro về tài trợ khủng bố quốc gia là thấp”, ông Kim Anh nhấn mạnh.
Theo quy định tại Luật Phòng, chống rửa tiền số 07/2012/QH13 ngày 18/6/2012 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2013, giao dịch đáng ngờ là giao dịch có dấu hiệu bất thường, hoặc có cơ sở hợp lý để nghi ngờ tài sản trong giao dịch có nguồn gốc từ hoạt động tội phạm, hoặc liên quan tới rửa tiền.
