Muôn hình vạn trạng kiểu lách thuế
UBND TP. HCM vừa có văn bản gửi Bộ Tài chính kiến nghị về việc cần có quy định chặt hơn cách tính thuế đối với các thương vụ chuyển nhượng vốn giữa DN và nhà đầu tư, nhằm tránh thất thu ngân sách nhà nước. Nếu kiến nghị này nhận được sự đồng tình của Bộ Tài chính, rất có thể một số quy định mới sẽ được triển khai áp dụng ngay từ đầu năm 2014. Theo văn bản UBND TP. HCM gửi Bộ Tài chính ngày 5/12/2013, thời gian qua đã diễn ra rất nhiều vụ chuyển nhượng vốn, nhưng thực tế, cơ quan thuế không thu được thuế hoặc thu được rất ít. Việc lách thuế diễn ra dưới muôn hình vạn trạng, như chuyển nhượng vốn với giá bán bằng giá mua, chuyển nhượng lòng vòng, không khai báo thông tin… Hàng loạt trường hợp lách thuế đã được cơ quan này dẫn ra như thương vụ Phở 24 do ông Lý Quý Trung làm chủ chuyển nhượng cho Việt Thái Quốc tế do ông Davaid Thái làm chủ. UBND TP. HCM trích thông tin báo chí cho biết giá chuyển nhượng là 20 triệu USD (giá vốn chỉ có 1 tỷ đồng). Việt Thái Quốc tế sau đó đã bán 50% cổ phần từ Phở 24 cho Jollibee Philippines với giá 25 triệu USD. Tuy nhiên, cơ quan thuế “chưa có cơ sở để xử lý” vụ này, vì các bên chuyển nhượng không cung cấp hợp đồng, không khai báo thuế mà chỉ đăng ký thay đổi người đại diện pháp luật, còn tên các thành viên và tỷ lệ góp vốn vẫn không thay đổi. Ngoài thương vụ Phở 24, nhiều thương vụ khác cũng đang bị cơ quan thuế đưa vào tầm ngắm Một hình thức trốn thuế, lách thuế khác cũng được nhiều công ty áp dụng là chuyển nhượng lòng vòng bằng cách thành lập nhiều công ty, nhiều chi nhánh, thay đổi nhiều địa điểm kinh doanh. CTCP Y khoa Hoàn Mỹ thành lập CTCP Bệnh viện đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn đồng thời thành lập thêm 2 chi nhánh tại quận 2 và quận Tân Bình. Trước đây, Y khoa Hoàn Mỹ do Chi cục Thuế quận 3 quản lý, nhưng từ năm 2010 đã chuyển đến 2 địa chỉ khác nhau tại quận 1 và đổi tên thành CTCP Y khoa Fortis Hoàn Mỹ (thuộc Chi cục Thuế quận 1 quản lý). Công ty này đã nhiều lần thay đổi đăng ký kinh doanh, thay đổi vốn điều lệ, nhưng việc chuyển nhượng vốn cho cá nhân nước ngoài không kê khai thuế, mà chỉ thay đổi tên người đại diện pháp luật.
Ngoài ra, một hình thức khác cũng được nhiều công ty áp dụng là chuyển nhượng vốn bằng giá vốn. Đơn cử như Intel Asia Holding Limited chuyển nhượng vốn cho một công ty trong cùng tập đoàn với giá bán bằng giá vốn (100 triệu USD), nên thương vụ chuyển nhượng này không phát sinh thu nhập và do đó không phải đóng thuế. Hay trường hợp Công ty PT Global Investment tăng vốn điều lệ từ 1 tỷ đồng lên 100 tỷ đồng, sau đó thành viên góp vốn 48% bán cho cá nhân nước ngoài với giá bán là 48 tỷ đồng, không phát sinh thuế phải nộp. Hiện công ty này đã bỏ trốn khỏi địa chỉ kinh doanh.
Một chiêu thức lách thuế khác được nhiều DN áp dụng là mua cổ phần với giá cao, sau đó chuyển nhượng với giá thấp hơn giá mua để chịu khoản lỗ và đưa vào chi phí tài chính. Chẳng hạn, Công ty TNHH Xây dựng và kinh doanh bất động sản Ê KE khi lập tờ khai thuế thu nhập DN đã đưa số lỗ của việc chuyển nhượng vốn trên để làm giảm số thuế thu nhập DN phải nộp khi quyết toán năm.
Đề xuất “bịt khe hở”
UBND TP. HCM cho biết, với các hình thức chuyển nhượng vốn “phong phú” như trên, nhưng lại chưa có cơ chế phối hợp giữa cơ quan thuế và cơ quan cấp phép, không có quy định cơ quan cấp phép chỉ làm thủ tục thay đổi thành viên góp vốn khi tổ chức, cá nhân đã hoàn thành nghĩa vụ thuế, dẫn đến thất thu ngân sách nhà nước.
Theo đó, UBND TP. HCM kiến nghị “quy định DN chuyển nhượng vốn bắt buộc phải lập hoá đơn GTGT để kê khai nộp thuế GTGT và nộp thuế thu nhập DN theo quy định. Còn DN nhận chuyển nhượng nếu không có hoá đơn hợp pháp thì không được tính vào chi phí (giá vốn nhận chuyển nhượng) để tính thuế thu nhập DN”.
Bên cạnh đó, cần có quy định DN chuyển nhượng vốn phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt đối với phần giá trị vốn chuyển nhượng theo hợp đồng. Trường hợp việc chuyển nhượng vốn không có chứng từ này thì cơ quan thuế có quyền ấn định giá chuyển nhượng và giá vốn chuyển nhượng (nếu trước đây nhận chuyển nhượng thanh toán không dùng tiền mặt) theo quy định của pháp luật quản lý thuế.
Cuối cùng, DN nơi có phần vốn chuyển nhượng khi làm thủ tục thay đổi danh sách thành viên góp vốn phải có hoá đơn chuyển nhượng vốn (đối với DN), phải có tờ khai nộp thuế thu nhập cá nhân và chứng từ khấu trừ thuế (đối với cá nhân), nếu có. Trường hợp chuyển nhượng vốn mà không có hóa đơn, chứng từ nêu trên thì DN sẽ phải kê khai và nộp thuế thay cho tổ chức, cá nhân đó.
Những giải pháp trên được UBND TP. HCM kiến nghị áp dụng từ 1/1/2014.
