Nguyên nhân chính là các doanh nghiệp tăng trưởng thấp hơn kế hoạch, thậm chí tăng trưởng âm, không chỉ vì nhu cầu bảo hiểm suy giảm mà còn vì các doanh nghiệp đã liên tục giảm phí nhằm giành giật khách hàng. Trong khi đó, các khoản chi phí cố định như tiền lương, tiền thuê văn phòng, chi phí điện nước... lại tăng cao.
Việc phát triển được đội ngũ đại lý chuyên nghiệp sẽ giúp các công ty bảo hiểm phi nhân thọ hoạt động hiệu quả hơn rất nhiều
Để có thể tồn tại và phát triển bền vững, có lẽ nhiều doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam cần thay đổi một cách căn bản định hướng kinh doanh, chẳng hạn như hạn chế tối đa việc mở chi nhánh hay công ty thành viên; cải thiện hệ thống đánh giá rủi ro và tính phí bảo hiểm; áp dụng hình thức quản lý tập trung và giảm thiểu đội ngũ nhân viên gián tiếp, đặc biệt là phát triển đội ngũ đại lý bảo hiểm chuyên nghiệp.
Trong khi các công ty bảo hiểm nhân thọ đã tuyển dụng và đào tạo hàng trăm ngàn đại lý kể từ năm 1999 đến nay, thì hầu hết các công ty bảo hiểm phi nhân thọ vẫn đang tập trung vào việc xây dựng đội ngũ nhân viên kinh doanh và mở rộng mạng lưới văn phòng mà chưa quan tâm đúng mức đến việc phát triển một đội ngũ đại lý chuyên nghiệp. Nhiều người vẫn cho rằng, sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ phức tạp hơn nên không thể sử dụng mạng lưới đại lý bảo hiểm. Tuy nhiên, thực không phải như vậy. Công ty bảo hiểm lớn nhất Venezuela là Liberty Seguros chỉ có 120 nhân viên nhưng có đến hơn 5.300 đại lý bảo hiểm và doanh thu hơn 1,2 tỷ USD mỗi năm.
So với việc sử dụng nhân viên kinh doanh, việc sử dụng đại lý bảo hiểm có nhiều ưu điểm như: giảm chi phí nhân sự, văn phòng, thủ tục chỉ định và chấm dứt chỉ định đại lý đơn giản hơn. Trong thực tế, năng suất khai thác của nhân viên kinh doanh hay đại lý phụ thuộc vào trình độ, khả năng và các mối quan hệ xã hội của họ chứ không thực sự phụ thuộc vào vị trí của họ trong công ty bảo hiểm. Vì vậy, việc phát triển đội ngũ đại lý bảo hiểm chuyên nghiệp sẽ giúp các công ty bảo hiểm phi nhân thọ hoạt động hiệu quả hơn. Nhưng việc phát triển đại lý bảo hiểm cũng không dễ dàng.
Thách thức lớn nhất là xây dựng hệ thống phát triển và quản lý đại lý. Không chỉ cần quan tâm đến việc tuyển dụng, huấn luyện và duy trì đại lý, các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam còn cần đầu tư xây dựng các hệ thống quản lý thông tin đại lý, quản lý ấn chỉ và quản lý thu phí bảo hiểm nhằm tránh tình trạng tham ô, chiếm dụng phí bảo hiểm và gian lận bồi thường. Đặc biệt, chừng nào giấy chứng nhận bảo hiểm vẫn còn được viết bằng tay và công ty bảo hiểm không thể ghi nhận ngay được việc sử dụng ấn chỉ thì rủi ro thất thoát phí bảo hiểm và trục lợi bảo hiểm vẫn sẽ là nỗi ám ảnh thường trực.
Việc đào tạo thường xuyên cho đội ngũ đại lý bảo hiểm cũng là một thách thức lớn cho các công ty bảo hiểm phi nhân thọ vì phần lớn các đại lý bảo hiểm đều làm việc bán thời gian, trong khi doanh nghiệp lại thiếu nhân sự và giáo trình đào tạo đại lý chuyên nghiệp. Vì vậy, sẽ khó tránh khỏi tình trạng đại lý trình bày thiếu hay trình bày sai về hợp đồng bảo hiểm, dẫn đến tranh chấp giữa khách hàng và công ty bảo hiểm. Đó là chưa kể đến việc năng suất khai thác của đại lý khó có thể được cải thiện nếu thiếu sự đào tạo, hướng dẫn và quản lý của công ty bảo hiểm...
Một thách thức nổi bật nữa là “cuộc chiến hoa hồng đại lý”. Việc chi trả hoa hồng đại lý lẽ ra phải tuân thủ theo quy định trong Thông tư số 155/2007/TT-BTC ngày 20/12/2007 của Bộ Tài chính, nhưng nhiều công ty bảo hiểm phi nhân thọ đã không những trả hoa hồng tối đa mà còn chi trả các quyền lợi tài chính khác nhằm nâng cao doanh thu từ đại lý và môi giới bảo hiểm.
Khác với ngành bảo hiểm nhân thọ, tình trạng đại lý bảo hiểm phi nhân thọ đang làm việc cho các công ty bảo hiểm khác nhau cùng một lúc là khá phổ biến, nhưng lại chưa chịu chế tài một cách nghiêm túc. Tình trạng này có thể sẽ được khắc phục sau khi các công ty bảo hiểm phi nhân thọ kiện toàn hệ thống đại lý và tham gia tích cực vào chương trình quản lý thông tin đại lý của Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam sẽ được triển khai trong thời gian sắp tới.
