Một cửa hàng xăng dầu treo bảng hết xăng dầu. (Ảnh: TTXVN)
Trả lời câu hỏi của phóng viên báo chí về những giải pháp ổn định nguồn cung xăng dầu trong thời gian tới, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết với vai trò là cơ quan đầu mối, bộ này sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ ngành, đảm bảo nguồn cung, rà soát các hệ thống phân phối, đại lý kinh doanh xăng dầu trên toàn quốc.
Diễn biến phức tạp
Thông tin về diễn biến xăng dầu trong thời gian qua, tại họp báo Chính phủ thường kỳ diễn ra chiều 29/10, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho biết từ đầu năm 2022 đến nay, thị trường xăng dầu thế giới diễn biến phức tạp, bất thường, dị biệt, nguồn cung không ổn định, giá biến động với biên độ lớn.
Chỉ ra nguyên nhân dẫn tới thực trạng trên, ông Hải cho hay từ cuối năm 2021, khi xảy ra xung đột Nga-Ukraina thì thị trường xăng dầu diễn biến hết sức phức tạp, nguồn cung khan hiếm, giá liên tục tăng cao.
Cụ thể, giá xăng dầu thành phẩm của thế giới bình quân khoảng 10 tháng đầu năm 2022 đã tăng từ 57-85% so với cùng kỳ năm 2021. Tuy từ cuối tháng 6 đến tháng 9 thì giá xăng dầu lại giảm và giảm liên tục với biên độ lớn, nhưng từ đầu tháng 10 trở lại đây, giá xăng dầu thế giới lại có xu hướng tăng trở lại.
Về tình hình trong nước, theo ông Hải, gần đây có hiện tượng một số doanh nghiệp kinh doanh bán lẻ xăng dầu, các cửa hàng bản lẻ xin đóng cửa hoặc tạm ngừng kinh doanh, bán cầm chừng tập trung tại một số tỉnh, thành phố khu vực phía Nam. Nguyên nhân chính của hiện tượng này là do nguồn cung không ổn định.
Mặt khác, do giá biến động lớn, phức tạp, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu rất khó khăn, thua lỗ liên tục nên đã phải cắt giảm các chi phí kinh doanh trong đó có việc cắt giảm mạnh chiết khấu bán hàng dẫn đến doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu không đủ chi phí duy trì kinh doanh, cắt giảm sản lượng hoặc gián đoạn việc bán hàng.
Cũng theo ông Hải, nguồn cung xăng dầu bị sụt giảm còn do một số nguyên nhân khác như tín dụng bị thắt chặt trong khi giá xăng dầu tăng, hạn mức tín dụng chưa được điều chỉnh đã ảnh hưởng tới sản lượng xăng dầu nhập về.
Đi cùng với đó là việc tỷ giá USD/VND tăng và khó tiếp cận nguồn ngoại tệ khiến các doanh nghiệp đầu mối không có đủ nguồn tài chính để nhập hàng với khối lượng như các năm trước; chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam tăng cao, trong khi các chi phí này chưa được tính đúng, tính đủ vào giá cơ sở mặt hàng xăng dầu do Nhà nước điều hành nên doanh nghiệp hạn chế lượng nhập khẩu để giảm thua lỗ.
Ngoài ra, việc một số doanh nghiệp đầu mối khu vực phía Nam bị tước Giấy phép kinh doanh xăng dầu trong 1-1,5 tháng (do vi phạm hành chính) dẫn đến thiếu nguồn cung cục bộ; việc mưa bão cũng ảnh hưởng đến việc vận chuyển hàng từ các nhà máy sản xuất trong nước và nhập khẩu về kho của doanh nghiệp làm chậm nguồn cung hàng trong một số giai đoạn.
Phát hiện vi phạm sẽ chuyển hồ sơ sang Bộ Công an xử lý
Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho biết trong thời gian qua, Bộ Công Thương - với thẩm quyền và trách nhiệm của mình đã thực hiện một loạt các biện pháp để bảo đảm nguồn cung xăng dầu cho thị trường.
 |
| Đông người dân tại Thành phố Hồ Chí Minh xếp hàng chờ đổ xăng vào 15 giờ ngày 11/10. (Ảnh: Mỹ Phương/TTXVN). |
Cụ thể, Bộ Công thương đã phối hợp với ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố (đầu mối là Sở Công Thương) chỉ đạo các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu trên địa bàn có phương án bảo đảm nguồn cung xăng dầu; duy trì việc cung ứng xăng dầu trong hệ thống phân phối của doanh nghiệp.
Bộ Công thương cũng chỉ đạo các lực lượng chức năng trên địa bàn tạo điều kiện về việc thông quan hàng hóa nhập khẩu, cho phép các xe vận chuyển xăng dầu được đi trong thành phố trong giờ cao điểm để kịp cấp hàng cho các cửa hàng bán lẻ xăng dầu bảo đảm phục vụ người dân và doanh nghiệp.
Ngoài ra, Bộ Công Thương còn phối hợp với Bộ Tài chính điều hành giá xăng dầu bám sát diễn biến giá xăng dầu thế giới, phù hợp với diễn biến cung cầu xăng dầu trong nước để bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia thị trường xăng dầu; khuyến khích các doanh nghiệp duy trì nguồn cung và hạn chế các hành vi đầu cơ găm hàng hoặc buôn lậu xăng dầu qua biên giới sang các nước lân cận.
Đặc biệt, cơ quan công thương đã chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường trên toàn quốc phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng trên địa bàn (đầu mối là Sở Công Thương) tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường một cách chặt chẽ ở khâu bán lẻ và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định.
“Trong thời gian tới, nếu phát hiện trường hợp vi phạm sẽ kiên quyết xử lý. Chúng tôi cũng sẽ chuyển hồ sơ sang Bộ Công an xử lý,” ông Hải nhấn mạnh.
Bên cạnh việc giám sát, xử lý vi phạm, đại diện Bộ Công thương cũng đưa ra một số giải pháp về tháo gỡ chính sách. Ông Hải cho biết ngay trong chiều 29/10, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã chủ trì cuộc họp cùng với các bộ ngành có liên quan để tháo gỡ khó khăn cho thị trường xăng dầu. Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng đã chỉ đạo những giải pháp căn cơ và lâu dài, theo đó, Bộ Tài chính căn cứ vào quy định tại Nghị định 83, 95 để kịp thời điều chỉnh các chi phí trong cơ cấu giá xăng dầu như chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam trong công thức tính giá cơ sở.
Trên cơ sở ý kiến về những khó khăn cần tháo gỡ của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, Bộ Công Thương đã tổng hợp và đề nghị Bộ Tài chính tiếp tục rà soát và sớm điều chỉnh chi phí đưa xăng dầu từ nước ngoài về Việt Nam trong công thức tính giá cơ sở để bảo đảm tính đúng, tính đủ kịp thời các chi phí phát sinh thực tế cho doanh nghiệp; chỉ đạo Tổng cục Hải quan tạo điều kiện cho thông quan xăng dầu nhập khẩu về Việt Nam để bảo đảm ra thị trường.
Cùng với đó, Bộ Công thương đề nghị Ngân hàng nhà nước Việt Nam chỉ đạo các Ngân hàng thương mại có chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu về hạn mức tín dụng, lãi suất ưu đãi, nguồn ngoại tệ nhằm giúp các doanh nghiệp giảm chi phí tài chính, tăng nguồn lực để nhập khẩu, mua xăng dầu từ nguồn sản xuất trong nước, bảo đảm cung ứng xăng dầu cho thị trường.
Về phía cơ quan đầu mối, ông Hải cho biết Bộ Công thương sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ ngành, đảm bảo nguồn cung, rà soát các hệ thống phân phối, đại lý kinh doanh xăng dầu trên toàn quốc, yêu cầu quản lý thị trường phối hợp với các lực lượng chức năng xử lý nghiêm các đơn vị, cơ sở không thực hiện các quy định hiện hành về cung ứng xăng dầu.
Đối với các địa phương Bộ Công Thương đề nghị cần chỉ đạo các sở ban ngành tạo điều kiện cho các thương nhân kinh doanh xăng dầu vận chuyển hàng hóa trong giờ cao điểm và chỉ đạo các doanh nghiệp trên địa bàn có phương án bảo đảm nguồn cung và có phương án kiểm tra giám sát việc thực hiện kinh doanh xăng dầu.
Trong khi đó, chia sẻ về vấn đề hạn mức tín dụng cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, tại buổi họp báo, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Thanh Hà cho biết đối với hạn mức tín dụng xăng dầu, Ngân hàng Nhà nước đã trao đổi với Bộ Công Thương cung cấp 16 doanh nghiệp đầu mối xăng dầu.
“Trên cơ sở đó Ngân hàng Nhà nước đã rà soát với các tổ chức tín dụng. Qua báo cáo của 15 ngân hàng cấp tín dụng cho 16 doanh nghiệp đầu mối thì hiện tại tỷ lệ hạn mức sử dụng chưa hết và vẫn còn thấp,” ông Hà nói.
Theo ông Hà, vấn đề này không hẳn nằm ở phía ngân hàng hay doanh nghiệp mà do phương án tài chính chưa hiệu quả, điều kiện vay vốn của doanh nghiệp chưa đảm bảo. Vì vậy, hạn mức tín dụng đối với các doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu vẫn chưa sử dụng hết, số dư còn tương đối lớn.
