SME luôn cần vốn
Tiếp cận tài chính là một yếu tố quan trọng trong sự phát triển của các SME, vì ảnh hưởng đến khả năng đầu tư và mở rộng kinh doanh của doanh nghiệp. Mặc dù ngân hàng trung ương đã cắt giảm lãi suất, trong hầu hết trường hợp, các chi phí tài trợ thị trường liên ngân hàng thấp hơn, song không hoàn toàn và tự động chuyển đến cho các SME.
Tuy nhiên, việc phần lớn SME không tiếp cận được vốn ngân hàng có nhiều lý do khác nhau. Đó là các giải pháp tài chính không đầy đủ, không được xúc tiến đủ và không phù hợp cho các nhu cầu của các SME; kiến thức và việc xúc tiến các đề án thay thế tài trợ chưa đầy đủ: Đề án các quỹ hỗ tương, công ty “thiên thần”, vốn mạo hiểm, các thị trường đầu tư thay thế; thông tin bất đối xứng và vấn đề đạo đức cho cả bên cho vay và SME.
Ngoài ra, các SME có thể gây ra những sai sót trong quá trình đánh giá xếp hạng tín dụng; thiếu khả năng quản trị doanh nghiệp và gặp khó khăn trong phân chia các mục tiêu kinh doanh. Trong khi đó, quy định cho vay, khuôn khổ pháp lý, thuế cứng nhắc.
Ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB)
Nếu các SME phải đối mặt với điều kiện tín dụng thắt chặt, thì khối doanh nghiệp này khó có thể tìm kiếm nguồn vốn thay thế vốn tín dụng.
Do đó, cần phát triển cung cấp tín dụng vi mô cho các SME và cho những người đã bị mất việc làm muốn khởi sự doanh nghiệp. Các giải pháp khác có thể dựa trên sản phẩm tài chính được dự kiến có mức lãi suất thấp, SME có thể trả nợ khoản vay kéo dài hơn, thời gian ân hạn và các yêu cầu tài sản thế chấp thấp hơn. Các SME cần được hỗ trợ cả hai khoản vốn về đầu tư và vốn lưu động, cũng như sáng kiến tìm cách cải thiện tiếp cận vốn.
Nằm trong chiến lược phát triển giai đoạn 2016 - 2020, với định hướng trở thành ngân hàng ngân hàng đầu Việt Nam, SME đang là đối tượng khách hàng trọng tâm mà OCB hướng đến. Vì vậy, với gói tín dụng từ 100 triệu USD vay của Công ty Tài chính quốc tế (IFC), OCB cam kết mở rộng tín dụng hỗ trợ đến nhóm khách hàng này, giúp các doanh nghiệp phát triển, nâng cao hiệu suất kinh doanh trong điều kiện thị trường ngày càng cạnh tranh cao.
IFC là đối tác lâu năm của OCB. Quan hệ hợp tác với IFC mang tầm vóc chiến lược và giữ vai trò quan trọng hỗ trợ nhiều lĩnh vực hoạt động của OCB. Tuy nhiên, để có được nguồn tài trợ nói trên từ IFC, OCB cũng phải chứng minh được năng lực của mình và đáp ứng các điều kiện mà đối tác đưa ra một cách nghiêm ngặt, khắt khe. Bởi lẽ, đây là nguồn vốn vay tín chấp IFC cho OCB vay để cho vay lại các SME.
OCB đang trên hành trình chinh phục đỉnh cao mới: Tốc độ tăng trưởng quy mô, lợi nhuận, quản trị rủi ro theo chuẩn Basel II. Thành công này không thể thiếu sự đồng hành cùng các tổ chức tài chính uy tín toàn cầu như IFC, ADB, JICA... Vì thế, gói tín dụng trung - dài hạn từ IFC giúp OCB mở rộng các hoạt động cấp vốn cho các SME, đặc biệt khoản vay này sẽ được ưu tiên dành cho các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ.
Lãi suất phù hợp
Hiện lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND đối với các nhu cầu vốn phục vụ nông nghiệp, nông thôn, xuất khẩu, công nghiệp hỗ trợ, SME, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao phổ biến từ 7 - 8%/năm. Mặt bằng lãi suất cho vay hiện nay hợp lý hơn so với trước.
Tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn cần có công cụ phòng chống rủi ro lãi suất đầy đủ, chính xác về chi phí lãi vay khi xem xét, đánh giá hiệu quả, quyết định thực hiện đối với các phương án, dự án sản xuất - kinh doanh.
Đồng thời, doanh nghiệp tích cực, chủ động thực hiện các công cụ phòng ngừa rủi ro về lãi suất thông qua việc khai thác, sử dụng các sản phẩm phái sinh để bảo hiểm rủi ro do biến động lãi suất trên thị trường; trích lập đầy đủ các quỹ dự phòng về tài chính trong hoạt động, nhằm tạo nguồn lực dự phòng, giúp cho doanh nghiệp đứng vững nếu thị trường có biến động bất lợi.
Mức lãi suất cho vay từ gói tín dụng 100 triệu USD của OCB nói trên vào khoảng 7%/năm đối với kỳ hạn ngắn và khoảng 7,5 - 8%/năm đối với kỳ hạn dài hơn. Hạn mức cho vay tùy vào cầu vốn của các doanh nghiệp. Hình thức cho vay là tín chấp. Theo đó, nguồn vốn trên sẽ là điều kiện hỗ trợ tích cực cho các SME khi có nhu cầu vốn để đầu tư, sản xuất và mở rộng kinh doanh.
So với khối lượng các SME của Việt Nam hiện nay thì nguồn vốn trên còn rất khiêm tốn. Vì thế, OCB sẽ tiếp tục đẩy mạnh vốn cho SME, tỷ trọng tín dụng dành cho đối tượng này lên đến 80% từ nguồn vốn vay quốc tế.
Các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ không dễ tiếp cận vốn tín dụng
OCB cho rằng, trong việc cung ứng tín dụng, rủi ro cho vay có thể xảy ra đối với tất cả các khách hàng. Tuy nhiên, mức độ rủi ro ở mỗi phân khúc khách hàng là khác nhau. Với SME, việc cung ứng tín dụng có những khó khăn, nhưng nếu các ngân hàng tìm hiểu, phân tích và đồng hành với họ thì doanh nghiệp sẽ lớn dần và ngày một vững mạnh, qua đó phân tán rủi ro, hạn chế nợ xấu.
Bên cạnh gói tín dụng 100 triệu USD, IFC còn cung cấp cho OCB “chương trình tư vấn phát triển tài trợ chuỗi cung ứng (SCF - Supply Chain Finance)” gồm 3 giai đoạn: Xây dựng mô hình vận hành chuỗi; lựa chọn và tích hợp nền tảng công nghệ kết nối; xây dựng sản phẩm và phát triển kinh doanh. Với sự hỗ trợ của IFC, OCB sẽ xây dựng nền tảng điện tử phục vụ cho hoạt động tài trợ chuỗi cung ứng nhằm hỗ trợ việc cấp vốn cho các giao dịch thương mại một cách minh bạch, hiệu quả...
Về phía các SME, doanh nghiệp cần minh bạch hoạt động và báo cáo tài chính, nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp, quản lý rủi ro. Đặc biệt, các SME nên có chuyên viên chuyên sâu về quản lý tài chính, vốn…
Về phía cơ quan nhà nước, để khối SME phát triển, cần triển khai hiệu quả, đồng bộ Luật Hỗ trợ SME và các chính sách hỗ trợ đã ban hành; đẩy mạnh hoạt động của Quỹ bảo lãnh SME và Quỹ phát triển SME. Song song với đó, phát triển cân bằng thị trường tài chính, nhất là thị trường chứng khoán, trái phiếu, tài chính vi mô, quỹ đầu tư… để tạo kênh dẫn vốn đa dạng cho các SME.
Chính phủ có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ SME đổi mới, đặc biệt là những nơi cho vay thông thường không hỗ trợ kinh phí phù hợp cho các SME theo giai đoạn phát triển của họ. Thông qua các tổ chức tài chính thuộc sở hữu của Nhà nước, cung cấp các nguồn tài chính cũng như bảo lãnh và bảo lãnh đối ứng cho các khoản vay hiện hành được cấp bởi các ngân hàng khác.
Bảo lãnh tín dụng nhà nước nên được sử dụng rộng rãi và được chấp nhận trong nước thông qua quỹ bảo lãnh, đề án bảo lãnh của Ngân hàng Nhà nước, các cơ quan chức năng, nhằm mục đích nâng cao niềm tin của người cho vay tài chính trong việc hỗ trợ sự phát triển của các SME.
Các giải pháp khác có thể dựa trên các sản phẩm tài chính dự kiến có mức lãi suất thấp, trả nợ khoản vay kéo dài, thời gian ân hạn và các yêu cầu tài sản thế chấp thấp hơn, hỗ trợ doanh nghiệp cả về đầu tư và vốn lưu động; cải thiện tiếp cận tài chính cho SME và cho doanh nghiệp trẻ.
