Nóng chuyện đẩy nhanh tiến độ Sân bay Long Thành

Chậm tiến độ, vốn sẽ đội lên gấp đôi

Ông Dương Trung Quốc, đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai chia sẻ, đã nhận nhiều phản ánh của cử tri Đồng Nai từ 10 năm qua. Người dân nằm trong vùng dự án gần như ít người biết có dự án lớn, nếu người nào biết thì lại rất băn khoăn vì không biết có làm hay không.

Do đó, việc Quốc hội thông qua chủ trương xây dựng Cảng Hàng không quốc tế Long Thành tháng 6/2015 tạo kỳ vọng cho dự án này. Theo đó, Dự án có công suất dự kiến 100 triệu hành khách và 5 triệu tấn hàng hóa mỗi năm, được chia làm 3 giai đoạn. Tổng mức đầu tư toàn bộ dự án 336.630 tỷ đồng (tương đương 16,03 tỷ USD).

Về nguồn vốn, cơ bản cũng đã được bố trí. Theo đó, Quốc hội cho phép tách dự án đền bù tái định cư dự án Long Thành ra thành một dự án thành phần với tổng kinh phí dự kiến 22.938 tỷ đồng. Trong đó, ngoài 5.000 tỷ đồng từ kế hoạch đầu tư trung và dài hạn giai đoạn 2016-2020 đã được Quốc hội thông qua cuối năm 2016, Quốc hội tiếp tục cho phép bổ sung tiếp 15.000 tỷ đồng từ nguồn các dự án quan trọng quốc gia. Đồng thời, 2.938 tỷ đồng còn lại sẽ dùng tiền sử dụng đất, thu hồi đất tái định cư để bổ sung vào.

Tuy nhiên, việc triển khai dự án trên thực tế cũng không phải đơn giản. Ông Nguyễn Ngọc Hưng, Phó giám đốc Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh Đồng Nai cho biết, trong vùng lõi 5.000 ha xây dựng sân bay, có 1.800 ha đất cao su, thuộc công ty của nhà nước quản lý, nên việc giải phóng mặt bằng không phức tạp, vì chỉ đền bù cây cao su. Đối với phần đất 370 ha đất để tổ chức tái định cư và khu nghĩa địa 20 ha, cũng nằm trong đất trồng cây cao su, nên cũng không quá khó khăn.

Tuy nhiên, việc giải tỏa phần lớn diện tích còn lại là rất nan giải. Hiện tại, giá đất khu vực Long Thành tăng từng ngày, nhất là sau khi Dự án đầu tư Sân bay Long Thành được thông qua. Do đó, chính quyền đang tính tới phương án định giá lại sao cho đảm bảo lợi ích giữa Nhà nước với dân.

“Khó khăn lớn nhất là việc di dân quá lớn, bởi đây là dự án lớn nhất của tỉnh từ năm 1975 đến nay, với 15.500 người của 4.815 hộ gia đình, phải tổ chức lại tái định cư, tiến hành công tác đào tạo nghề cho người còn nằm trong độ tuổi lao động. Khó khăn là vậy, nhưng địa phương đã và đang tập trung toàn lực cho dự án, bởi Sân bay Long Thành sẽ mang lại thuận lợi rất lớn cho địa phương trong việc phát triển kinh tế, kết nối giao thông với các vùng khác, đặc biệt hệ thống cao tốc đều đi ngang qua Long Thành như cao tốc Bến Lức - Long Thành, TP.HCM - Long Thành, Long Thành - Dầu Dây - Phan Thiết…”, ông Hưng cho biết.

Trong khi đó, ông Đỗ Tất Bình, Phó tổng giám đốc Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV), cho hay, chủ đầu tư đang đấu thầu chọn tư vấn nghiên cứu khả thi dự án Sân bay Long Thành và phấn đấu đến tháng 10/2019 trình ra Quốc hội. Sau khi được phê duyệt, tùy theo phương thức huy động vốn, chủ đầu tư triển khai nhiệm vụ tiếp theo.

“Chúng tôi có kiến nghị Bộ Giao thông - Vận tải và Chính phủ chấp thuận một số giải pháp để đảm bảo đúng tiến độ. Dự kiến, trong năm 2019 sẽ trình Quốc hội báo cáo tiền khả thi, sau khi được phê duyệt sẽ tính đến các phương án huy động vốn để xây dựng sân bay”, ông Bình nói và cho biết, theo dự kiến, dự án chỉ có thể khởi công vào năm 2021 và khó hoàn thành giai đoạn 1 vào năm 2025 theo nghị quyết của Quốc hội.

Ông Bình cho rằng, cần phải xây dựng và xây dựng nhanh để giải quyết bài toán giao thông, đồng thời tránh nguy cơ đội vốn.

Các chuyên gia, nhà quản lý bàn thảo về giải pháp đẩy nhanh Dự án Sân bay Long Thành.

Ông Bình chia sẻ, Nhà ga quốc tế Tân Sơn Nhất do ACV xây dựng đưa vào khai thác năm 2007 có diện tích 93.000 m2, chi phí đầu tư 200 triệu USD. Bảy năm sau, năm 2014, Nhà ga T2, Cảng hàng không quốc tế Nội Bài có diện tích 139.000 m2 được đưa vào sử dụng, dù diện tích tăng 40%, nhưng chi phí lên tới 800 triệu USD, tăng 300%.

“Nôm na là cứ 5 năm chi phí xây dựng tăng gấp đôi. Đối với sân bay Long Thành cũng thế, hiện tại kinh phí dự kiến 5,4 tỷ USD cho giai đoạn I được tính toán vào năm 2015 có tính đến trượt giá tới năm 2020, nếu lùi tiến độ thêm 5 năm nữa, thì giá trị xây dựng có thể sẽ tăng lên 10 tỷ USD”, ông Bình cho hay.

Cần có cơ chế đột phá

Để đẩy nhanh tiến độ xây dựng Dự án Sân bay Long Thành, theo các huyên gia cần phải có cơ chế đột phá, nhất là vấn đề nguồn vốn.

GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên - Môi trường cho biết, không cần dùng đến vốn ngân sách mà vẫn có thể xây dựng Sân bay Long Thành một cách bài bản. Theo tính toán của ông Võ, vùng lõi của sân bay có đến 85% diện tích là đất nông nghiệp, còn lại là đất phi nông nghiệp. Việc bồi thường sẽ dễ dàng, chắc chắn không chiếm đến 10% tổng vốn đầu tư xây dựng của sân bay.

Chi phí vốn vào đất ít, nhưng khi có quy hoạch cụ thể, thành vùng khu đô thị - sân bay, chỗ nào là sân bay, chỗ nào khu dịch vụ… Nhờ quy hoạch mà giá trị đất sẽ tăng lên rất cao. Phần đất dôi dư thuộc đô thị, dịch vụ sẽ tổ chức đấu giá, lúc đó chính quyền không phải chi tiền ngân sách vào dự án, mà lấy kinh phí sinh lời từ mảnh đất đó để thực hiện xây dựng.

“Điều này chúng ta nên tham khảo mô hình của Nhật Bản, Hàn Quốc, vì họ không tốn tiền xây dựng sân bay. Tất nhiên, muốn làm được điều này, thì cơ chế và Luật Đất đai hiện hành cần chỉnh sửa lại", ông Võ nói.

Trong khi đó, chuyên gia hàng không Lương Hoài Nam cho rằng, “loay hoay” là từ chuẩn nhất để mô tả việc triển khai Dự án Sân bay quốc tế Long Thành trong thời gian qua.

Ông Nam cho rằng, các cơ quan nhà nước vẫn chưa rõ mô hình đầu tư. Một dự án đầu tư chỉ thật sự bắt đầu khi làm rõ được việc ai sẽ đầu tư, đầu tư với tư cách nào, khi nào có đủ hành lang pháp lý cho dòng tiền chuyển dịch thì lúc đó dự án đầu tư mới thật sự bắt đầu. Việc triển khai dự án Sân bay Long Thành dựa trên những hệ thống pháp luật hiện hành cho kiểu đầu tư công, không phải theo kiểu hợp tác công tư - PPP.

“Vì vậy, việc đầu tiên là nên làm rõ mô hình đầu tư, tôi luôn kiến nghị là nên theo hình thức PPP. Khi có phương án đầu tư, thì việc huy động vốn cho dự án Sân bay Long Thành không khó, do tính chất độc quyền và lợi nhuận tương đối ổn định”, ông Nam nhấn mạnh.

Còn ông Nguyễn Ngọc Đông, Thứ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải cho biết, về quy hoạch Sân bay Long Thành chỉ có vùng lõi 5.000 ha và một số hạng mục dịch vụ, chưa có quy hoạch tổng thể đô thị - sân bay. Về hình thức đầu tư, sẽ định hướng theo mô hình PPP, nhưng cho tới nay, hành lang pháp lý chưa đầy đủ, chưa đồng bộ, cần phải có luật đầu tư PPP mới luật hóa được các phương thức đầu tư… Bộ Giao thông - Vận tải sẽ tiếp tục có giải pháp đề xuất khi phê duyệt tiền khả thi của dự án.