Nới điều kiện vay bất động sản, ngân hàng lo nợ xấu dềnh lên

Lãi suất, tín dụng không phải là vấn đề nóng nhất của các doanh nghiệp bất động sản

Từ ngày 23/8, nhóm ngân hàng Big 4 hạ thêm 0,3 - 0,5% lãi suất huy động ở các kỳ hạn, mở đường cho các đợt giảm lãi suất cho vay tới đây. Hiện lãi suất cho vay trung hạn ở một số ngân hàng chỉ còn từ 8%/năm, giảm 2 - 4% so với đầu năm.

Lãi suất đang giảm, tín dụng với doanh nghiệp bất động sản cũng tăng trưởng khá tốt. Theo bà Hà Thu Giang, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN), dư nợ kinh doanh bất động sản 6 tháng đầu năm 2023 đã tăng trưởng (17,41%) vượt tốc độ tăng trưởng của cả năm 2022 (10,73%). Tuy nhiên, tổng dư nợ cho vay bất động sản vẫn tăng thấp hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng bình quân toàn hệ thống, do dư nợ tiêu dùng, tự sử dụng bất động sản (chiếm đến 65% dư nợ tín dụng bất động sản) lại giảm 1,12%.

Số liệu trên cho thấy, tiếp cận vốn của doanh nghiệp bất động sản năm nay tốt hơn năm ngoái, song người dân lại “chê” vay mua nhà.

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Đỗ Viết Chiến, Phó chủ tịch, kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Bất động sản Việt Nam thừa nhận, doanh nghiệp bất động sản luôn khát vốn, song khó khăn nhất hiện nay là pháp lý. Quy trình, thủ tục hành chính, thực thi các văn bản pháp luật có sự chồng chéo, “đúng luật này, không đúng luật kia”.

Dù Chính phủ đã thấy rõ vấn đề và có những chỉ đạo quyết liệt để các bộ, ngành, địa phương tháo gỡ khó khăn, song vẫn còn 3 vướng mắc lớn: tính thực thi của nhiều văn bản quy phạm pháp luật còn kém (kể cả văn bản mới ban hành); có sự chồng chéo giữa các văn bản pháp luật; một số loại hình bất động sản mới ra đời nhưng chưa được định danh (như căn hộ condotel, farmstay, orestay…).

“Có thể nói, rào cản lớn nhất cần tháo gỡ hiện nay là khâu pháp lý. Theo thống kê hiện nay, 70% vướng mắc, khó khăn của các doanh nghiệp là vấn đề pháp lý. Ngay cả khi doanh nghiệp có vốn trong tay, nhưng vướng quy định pháp luật, thì sẽ không triển khai được dự án. Điều này làm nản lòng các nhà đầu tư trong lĩnh vực bất động sản và khiến doanh nghiệp mất đi cơ hội”, ông Chiến cho biết.

Lo nợ xấu dềnh nhanh nếu “phóng tay” nới điều kiện cho vay bất động sản

Chia sẻ với phóng viên Báo Đầu tư, luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty Luật ANVI cho hay, điểm chung của khủng hoảng ngân hàng ở châu Á trước đây cũng như ở Mỹ hiện nay là xuất phát từ hai nguyên nhân chính: các ngân hàng nới lỏng điều kiện cấp tín dụng, cho vay sân sau, quá tập trung vào tín dụng bất động sản; khâu thanh tra giám sát không chặt. Ở Việt Nam hiện nay, vừa yêu cầu tín dụng hỗ trợ tăng trưởng, phát triển thị trường bất động sản, vừa giám sát chặt chẽ an toàn hệ thống là điều rất khó.

Trước sức ép của doanh nghiệp, có khả năng, NHNN phải lùi thời hạn thực hiện Thông tư 06/2023/TT-NHNN (quy định cấm cho vay một loạt mục đích). Tuy vậy, theo GS-TS. Trần Ngọc Thơ (Đại học Kinh tế TP.HCM), với các quy định liên quan đến đủ mọi thứ rủi ro mang tính hệ thống như lĩnh vực ngân hàng, thì chân lý không hẳn thuộc về số đông.

GS-TS. Trần Ngọc Thơ cho rằng, rất khó tìm được điểm cân bằng phù hợp với mục tiêu vừa không cản trở phát triển thị trường bất động sản, vừa thỏa mãn mục tiêu ổn định hệ thống tài chính, vừa ổn định vĩ mô, vừa kiểm soát lạm phát… Và nếu điểm cân bằng xấu, hiện tượng rút tiền hàng loạt xảy ra, việc giải cứu lúc đó phải trả giá lớn hơn rất nhiều.

Thực tế, nợ xấu tín dụng bất động sản đang tăng lên. Theo NHNN, tỷ lệ nợ xấu của lĩnh vực bất động sản vào cuối tháng 6/2022 là 1,53%, cuối tháng 6/2023 đã lên tới 2,47%.

Theo Phó thống đốc NHNN Đào Minh Tú, các ngân hàng thương mại cũng cắt giảm lãi suất để hỗ trợ doanh nghiệp. Tuy nhiên, nếu hạ điều kiện tín dụng ồ ạt, thì chất lượng tín dụng xuống thấp, nợ xấu tăng cao. Trong khi đó, “cục máu đông” nợ xấu từ năm 2011 đến nay mới tạm xử lý xong. Nếu các khoản nợ xấu tăng lên, vòng luẩn quẩn là xử lý nợ xấu sẽ lặp lại, tạo sự ách tắc nguồn vốn trong nền kinh tế và những khó khăn chung.