Những lo ngại không thừa
Tổng công ty Cơ điện xây dựng - CTCP mới đây đề xuất khảo sát, đầu tư Dự án Thủy điện Đồng Cam. Việc nhà đầu tư nghiên cứu, đề xuất Dự án để bổ sung quy hoạch và triển khai thực hiện được đánh giá là mang lại một số lợi ích nhất định, như không di dân; không xâm phạm hành lang thoát lũ hạ lưu sông Ba; không làm tăng mức độ ngập lụt so với trước khi có Dự án; bổ sung nguồn năng lượng sạch cho hệ thống điện; góp phần tăng thu ngân sách, chuyển dịch cơ cấu kinh tế cho địa phương…
Tuy nhiên, các cơ quan chuyên ngành của tỉnh Phú Yên bày tỏ lo ngại liên quan đến việc điều tiết nước phục vụ sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp và xâm nhập mặn.
Theo báo cáo đề xuất đầu tư của Tổng công ty Cơ điện xây dựng, về phương án vận hành, khi có lũ về thì đập cao su được xả hết nước bên trong, làm xẹp xuống đáy lòng sông cũ. Tuy nhiên, Sở Tài nguyên và Môi trường Phú Yên cho rằng, phương án này chưa đánh giá tác động, ảnh hưởng đến đập Đồng Cam khi trong thời gian ngắn xả hết dung tích 15,4 triệu m3.
“Đối với phương án vận hành mùa cạn, chưa nêu rõ lưu lượng trả về hạ lưu, chưa nêu rõ việc trả về hạ lưu bằng cửa lấy nước chiều rộng 10 m như báo cáo đã nêu có đảm bảo theo Quy trình vận hành liên hồ chứa ban hành kèm theo Quyết định 878/QĐ-TTg ngày 18/7/2018 của Thủ tướng Chính phủ; ở hạ lưu đập Đồng Cam, ngoài hệ thống đập Đồng Cam với nhiệm vụ cấp nước tưới cho nông nghiệp, còn có các công trình lấy nước phục vụ sản xuất công nghiệp và sinh hoạt của Công ty cổ phần Cấp thoát nước Phú Yên. Tuy nhiên, chủ đầu tư chưa đánh giá cụ thể tác động và ảnh hưởng đến các công trình này”, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Phú Yên nêu ý kiến.
Cũng theo cơ quan này, hiện nay, ranh giới nhiễm mặn ở Tuy Hòa đã lên đến xã Hòa An. Từ đó, Sở Tài nguyên và Môi trường Phú Yên đặt vấn đề: “Việc ngăn đập Thủy điện Đồng Cam với dung tích hồ chứa 15,4 triệu m3 có làm gia tăng ranh giới nhiễm mặn ở hạ lưu sông Ba hay không?”.
Tại Văn bản số 80/TB-UBND ngày 27/3/2024, UBND tỉnh Phú Yên đề nghị chủ đầu tư phải nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng nhiều mặt như tác động thuận - nghịch đến đời sống nhân dân, môi trường, hệ sinh thái, ảnh hưởng xói lở, nhiễm mặn ở hạ lưu sông Ba, tuy nhiên, báo cáo đề xuất đầu tư chưa đánh giá cụ thể về những vấn đề này.
Trong khi đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phú Yên cho biết, trên lưu vực sông Ba đang khai thác 12 nhà máy thủy điện, trong đó trên địa bàn tỉnh có 3 nhà máy thủy điện (Krông H’Năng, Sông Hinh và Sông Ba Hạ). Hồ sơ đề xuất của Tổng công ty Cơ điện xây dựng chưa rà soát, đánh giá tổng thể, đầy đủ về khả năng khai thác, việc chồng lấn, ảnh hưởng đến môi trường và nhu cầu sử dụng nước trên lưu vực sông.
Mặt khác, vị trí dự kiến các hạng mục Dự án được bố trí tương đối gần so với công trình đập Đồng Cam - công trình đã được xếp hạng là di tích quốc gia danh lam thắng cảnh. Do đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phú Yên cho rằng, cần làm rõ về việc chồng lấn các hạng mục trong phạm vi bảo vệ đối với di tích nêu trên.
Không tác động xấu đến môi trường, thì mới khuyến khích triển khai
Ông Nguyễn Văn Nhành, Phó giám đốc Công ty TNHH MTV Thủy điện Đồng Cam cho biết, Nhà máy phát điện và cửa ra của Nhà máy Thủy điện Đồng Cam xây dựng trong phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi kênh chính Nam hệ thống thủy nông Đồng Cam. Vì thế, trong giai đoạn thiết kế thi công công trình, chủ đầu tư phải có văn bản thỏa thuận các thông số kỹ thuật thiết kế hoàn trả công trình thủy lợi với đơn vị quản lý công trình thủy lợi, nhằm đảm bảo nhu cầu sử dụng nước của công trình thủy lợi hiện tại và theo quy hoạch tương lai.
Liên quan đề xuất đầu tư Dự án Thủy điện Đồng Cam, ông Lê Tấn Hổ, Phó chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Phú Yên cho biết, tỉnh chỉ đạo rà soát kỹ những vấn đề ảnh hưởng đến kinh tế, môi trường, dân sinh. “Tinh thần nếu tính toán không kỹ, không rõ ràng, thì không bao giờ để triển khai”, ông Hổ nhấn mạnh.
Ông Hổ cho hay, Dự án Thủy điện Đồng Cam được xây dựng ở một địa điểm rất “nhạy cảm”, vì nơi đây rất đẹp. Do đó, tỉnh đề nghị các bên phải làm thật rõ. “Nếu các bên tính toán đúng, đủ, không tác động xấu đến môi trường, xã hội, thì tỉnh sẽ khuyến khích làm, để khai thác lợi thế tự nhiên của Phú Yên, tăng thu ngân sách”, ông Hổ nói.
