Đây là điều được Thanh tra Chính phủ (TTCP) kết luận là “bất thường”, hậu quả là nhà thầu bị quá tải, không đủ năng lực thi công…
TTCP vừa ký bản kết luận thanh tra trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ Kế hoạch và đầu tư trong thực hiện Luật Đấu thầu. Mới kiểm tra, xác minh việc tổ chức thực hiện chỉ định thầu các gói thầu, DA được Thủ tướng phê duyệt theo văn bản số 229 và theo quy định của Luật đấu thầu tại Nghệ An, Hà Tĩnh, Phú Thọ, Ninh Bình, Hưng Yên, Bộ GTVT; chỉ định nhà đầu tư thực hiện DA theo hình thức hợp đồng BT tại Bộ Y tế, TTCP đã chỉ rõ nhiều tồn tại, vi phạm. Một phát hiện đáng cảnh báo là ở một số địa phương và Bộ GTVT đã chỉ định thầu nhiều gói thầu có giá trị lớn cho một số nhà thầu như DN xây dựng Xuân Trường, Tập đoàn Xuân Thành...
Cụ thể, tại Ninh Bình hai DA chào mừng kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long là DA xây dựng Quảng Trường và tượng đài Đinh Tiên Hoàng Đế và DA xây dựng khu du lịch sinh thái Tràng An, các gói thầu xây lắp chính đều được chỉ định thầu cho DN xây dựng Xuân Trường. Trong đó, DA xây dựng quảng trường và tượng đài Đinh Tiên Hoàng Đế được phê duyệt vào 12.5.2009 với tổng mức đầu tư 450 tỉ đồng, sau đó 3 tháng được điều chỉnh bổ sung tăng lên 1.543 tỉ đồng. Riêng gói thầu xây lắp trị giá trên 1.079 tỉ đồng được chỉ định cho DN xây dựng Xuân Trường. Năm 2010, chủ đầu tư đã tạm ứng cho nhà thầu 747 tỉ đồng nhưng khối lượng nghiệm thu đến 30.10.2011 mới đạt 145 tỉ đồng.
DA xây dựng cơ sở hạ tầng khu du lịch sinh thái Tràng An được tỉnh Ninh Bình phê duyệt (8.2004) với tổng mức đầu tư 579 tỉ đồng. Sau các lần điều chỉnh, đến 1.2012 - thời điểm thanh tra DA đạt tổng mức đầu tư là 8.998 tỉ đồng. Hai gói thầu lớn về hạng mục công trình thủy lợi và các hạng mục công trình giao thông với tổng mức đầu tư trên 864 tỉ đồng, trong đó gói thầu về công trình thủy lợi đã giải ngân 398 tỉ đồng, nhưng khối lượng đến hết tháng 12.2010 mới đạt 239 tỉ đồng, còn gói thầu về giao thông đã giải ngân 185 tỉ đồng nhưng khối lượng thực hiện đến hết năm 2010 chỉ đạt 99 tỉ đồng.
Dù thực hiện như vậy, nhưng DN Xuân Trường còn được chỉ định nhiều DA giao thông lớn khác. Cụ thể gói thầu xây lắp số 1 DA điều chỉnh tuyến QL32C đoạn qua TP.Việt Trì do Sở GTVT làm chủ đầu tư với giá 554 tỉ đồng, khởi công tháng 11.2009, sau hơn hai năm thi công đã hết hạn hợp đồng nhưng mới chỉ thực hiện 27, 2% khối lượng, tương đương 150 tỉ đồng. Gói thầu số 10, DA mở rộng QL1A đoạn cầu ĐoanVĩ - cửa phía bắc và cửa phía nam dốc Xây (Ninh Bình) do Bộ GTVT làm chủ đầu tư với tổng giá trị 481 tỉ; gói thầu số 5.1 DA mở rộng QL1A đoạn dốc Xây - TP.Thanh Hóa có giá trị 537 tỉ đồng cũng được chỉ định thầu cho DN Xuân Trường. Hầu hết các gói thầu này đều bị chậm tiến độ.
Nhiều gói thầu lớn được chỉ định thầu cho DN Xuân Trường đều được điều chỉnh vốn nhiều lần. Điển hình là gói thầu số 1 DA cải tạo nâng cấp QL10 đoạn Ninh Phúc - Điền Hộ giá trị ban đầu 384 tỉ đồng, nhưng sau chỉ định bổ sung tăng lên 1.071 tỉ đồng (178,5%); gói thầu DA cải tạo, nâng cấp QL1A đoạn qua phía bắc và phía nam tỉnh Ninh Bình chỉ định thầu ban đầu là 292 tỉ đồng, sau chỉ định điều chỉnh tăng lên là 412 tỉ đồng...
Ngoài “ông lớn” trên, một DN khác ở Ninh Bình cũng nhận được chỉ định thầu nhiều gói thầu có giá trị lớn là Tập đoàn Xuân Thành, cụ thể tại gói thầu 2.LG DA nâng cấp tuyến đê La Giang trị giá 488 tỉ đồng, cũng như gói thầu số 1 DA củng cố, nâng cấp đê tả sông Hồng trị giá 107 tỉ đồng được chỉ định cho tập đoàn này.
Theo TTCP, việc chỉ định thầu các gói thầu lớn cho một số DN là bất thường và dẫn đến nhà thầu bị quá tải, không đủ năng lực thi công, DA kéo dài, gây bức xúc về xã hội ở địa phương. Thực trạng trên liên quan đến trách nhiệm của nhiều bộ, ngành, địa phương, trong đó có trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư.
