Cuộc chơi khốc liệt trên thị trường thương mại điện tử
Từ năm 2016 đến nay, VNG rót tổng cộng 70 triệu USD vào các start-up công nghệ, chủ yếu trong lĩnh vực thương mại điện tử.
Chia sẻ về lý do đầu tư, ông Lê Hồng Minh, nhà sáng lập và Chủ tịch VNG từng cho biết Công ty mong muốn xây dựng và phát triển một “cộng đồng khởi nghiệp” lớn mạnh của Việt Nam, quy tụ những start-up giàu tiềm năng trong nhiều lĩnh vực “có khả năng làm thay đổi cuộc sống người dùng”.
Theo Dealstreet Asia, Telio với định hướng B2B - chuyên số hóa các cửa hàng tạp hóa nhỏ lẻ ở Việt Nam đã nhận được 22,5 triệu USD từ VNG vào năm 2021, chiếm hơn 50% tổng số tiền công ty huy động được trong thời gian này. Theo đó, VNG hỗ trợ Telio mở rộng hoạt động kinh doanh, gia tăng độ phổ biến của gian hàng Telio trên nền tảng Zalo, giúp các đại lý dễ dàng số hóa hoạt động đặt hàng và theo dõi đơn hàng. Theo Statista, doanh thu từ các cửa hàng tạp hóa nhỏ lẻ chiếm đến 70% doanh thu bán lẻ tại Việt Nam..
Trước Telio, Tiki cũng từng nhận được 17 triệu USD từ VNG năm 2016 để đổi lấy 38% cổ phần, trước khi giảm xuống còn 14,61% khi JD.com các nhà đầu tư khác cùng tham gia.
Năm 2022, VNG rót 4,4 triệu USD vào EcoTruck, nắm giữ 20% cổ phần. EcoTruck xuất phát điểm là doanh nghiệp logistic Việt Nam, tích hợp công nghệ để tối ưu hóa chi phí và cải thiện hiệu suất vận hành.
Tháng 12/2023, VNG tiếp tục đầu tư 6 triệu USD vào Got It - công ty chuyên cung cấp các giải pháp quà tặng và chăm chăm sóc khách hàng. Khoản đầu tư này được đánh giá tạo ra cho VNG cơ hội mở rộng hệ sinh thái sang khách hàng doanh nghiệp, đặc biệt đối với các sản phẩm như Zalopay.
Dù được VNG hậu thuẫn mạnh mẽ, song các start-up này vẫn rất chật vật trong việc cạnh tranh với những gã khổng lồ toàn cầu, vốn áp đảo cả về nguồn lực và tài chính.
Hiện nay, thị trường thương mại điện tử Việt Nam đang bị thống trị bởi 3 cái tên lớn: Shopee (thuộc sở hữu của Sea Ltd.), TikTok Shop (thuộc ByteDance) và Lazada (được chống lưng bởi Alibaba).
Theo Dealstreet Asia dẫn chứng số liệu từ Metric, trong nửa đầu năm 2024, Shopee dẫn đầu thị trường với 67,9% tổng giá trị giao dịch hàng hóa (GMV). TikTok Shop đứng thứ hai với 23,2% thị phần và theo sau là Lazada chiếm 7,6% thị phần. Trong khi đó, Tiki chỉ chiếm vỏn vẹn 1,3% thị phần thương mại điện tử tại Việt Nam trong cùng kỳ, cho thấy sự tụt hậu đáng kể so với các đối thủ cạnh tranh.
Tiki từng là niềm hy vọng sáng giá trong làng bán lẻ trực tuyến Việt, giờ đây phải đối diện với những khoản lỗ chồng chất dưới áp lực cạnh tranh không khoan nhượng. Từ mức lỗ 179 tỷ đồng (7,78 triệu USD) vào năm 2016, con số này đã vọt lên 1.760 tỷ đồng (76,7 triệu USD) chỉ sau 3 năm, vào năm 2019.
Thậm chí, Tiki Global và các công ty con đã ghi nhận khoản lỗ ròng lên tới 82,85 triệu USD trong năm tài chính kết thúc vào ngày 31/3/2023, theo hồ sơ công bố với Cơ quan Kế toán và Quản lý Doanh nghiệp Singapore (ACRA). Mặc dù khoản lỗ này thấp hơn 30% so với năm trước đó, nhưng vẫn cao hơn mức lỗ 71,3 triệu USD ghi nhận vào năm 2021.
Như vậy, sau gần 9 năm thương vụ, cùng với khoản đầu tư bổ sung 20 triệu USD, tỷ lệ sở hữu của VNG tại Tiki đã giảm xuống chỉ còn 14,61%. Theo Báo cáo tài chính quý IV/2024 do VNG công bố mới đây, VNG không còn quyền kiểm soát đối với start-up này sau khi chủ động rút hai đại diện của mình khỏi hội đồng quản trị của Tiki.
Telio chính thức đóng cửa từ tháng 12/2024 sau khi không thể huy động thêm vốn hay tìm đối tác mua lại. Trước đó, công ty này đã nổ lực cải thiện tình hình tài chính khi cắt giảm khoản lỗ hàng tháng xuống còn 280.000 USD, giảm tới 80% so với mức đỉnh 1,4 triệu USD. Thậm chí, dù doanh thu hàng tháng vào thời điểm đóng cửa vẫn đạt 2,5-3 triệu USD, nhưng với nguồn vốn đã cạn kiệt, Telio không còn lựa chọn nào khác ngoài việc dừng cuộc chơi.
VNG đang thay đổi cuộc chơi với AI là “vũ khí” mới
Trước những thách thức từ thị trường, thay vì tiếp tục theo đuổi các khoản đầu tư đầy rủi ro vào thương mại điện tử, VNG đang tập trung vào các lĩnh vực kinh doanh cốt lõi như: trò chơi điện tử, nền tảng kết nối, fintech và giải pháp doanh nghiệp số.
Trao đổi với Dealstreet Asia, ông Kelly Wong, Phó tổng giám đốc VNG cho biết về mặt chiến lược chung, công ty luôn quan tâm tìm kiếm những cơ hội đầu tư có thể thúc đẩy hợp tác và phát triển chung với các doanh nghiệp công nghệ có tiềm năng tại Việt Nam. Những thương vụ đơn lẻ như Tiki và Telio tuy thua lỗ, nhưng sẽ không ảnh hưởng đến các chiến lược cốt lõi của VNG, “nhưng chúng sẽ tác động đến cách chúng tôi phân bổ vốn và đánh giá các khoản đầu tư” trong thời gian tới.
Một cách tất yếu, VNG sẽ thận trọng hơn với các khoản đầu tư mới. Và lần này, họ lựa chọn AI để “đặt cược”. Xác định Trí tuệ nhân tạo (AI) là một trong những chiến lược đầu tư quan trọng giúp củng cố vai trò của công ty trong lĩnh vực công nghệ tại Đông Nam Á, trong năm 2024, VNG liên tục thử nghiệm ứng dụng AI trong các sản phẩm kinh doanh cốt lõi của mình.
Cụ thể, vào tháng 6/2024, VNG ra mắt trung tâm dữ liệu AI Cloud GreenNode tại Bangkok. Triển khai chỉ trong chưa đầy sáu tháng, đây là một trong những trung tâm AI Cloud quy mô lớn đầu tiên ở Đông Nam Á. Được Nvidia lựa chọn làm đối tác chiến lược, trung tâm này mang đến các giải pháp AI tiên tiến, cung cấp hạ tầng hiện đại cho khu vực và tạo ra nguồn doanh thu đáng kể từ thị trường quốc tế. Số liệu tài chính quý IV/2024 của VNG cho thấy GreenNode đã bắt đầu mang về doanh thu hàng chục triệu USD từ thị trường quốc tế. Đây là một tín hiệu đáng khích lệ về tốc độ triển khai thương mại hóa AI của doanh nghiệp Việt Nam.
Bên cạnh đó, VNG cũng liên doanh với ST Telemedia Global Data Centers (STT GDC) vào quý II/2024 để xây dựng các trung tâm dữ liệu tiêu chuẩn cao tại TP.HCM. STT GDC là một trong những công ty trung tâm dữ liệu hàng đầu thế giới, và sự hợp tác này được kỳ vọng sẽ nâng tầm hạ tầng dữ liệu của Việt Nam, hỗ trợ quá trình chuyển đổi số của quốc gia.
Trước đó, tại Đại hội đồng cổ đông năm 2024, VNG từng tuyên bố sẽ tập trung phát triển AI ở cả 3 lớp: Hạ tầng, nền tảng và ứng dụng. Ở lớp ứng dụng, khoảng 25% người dùng Zalo, ứng dụng nhắn tin Make-in-Vietnam do VNG phát triển, đang sử dụng các tính năng có tích hợp AI.
Với việc tận dụng thế mạnh điện toán đám mây, VNG đang hỗ trợ hơn 1.000 doanh nghiệp, cung cấp giải pháp định danh điện tử (eKYC) cho hơn 20 ngân hàng và tổ chức tài chính, đồng thời bảo vệ tài sản và dữ liệu trên hơn 70 thiết bị di động tại Việt Nam, Dealstreet cho hay.
“Hiện tại, chúng ta đã mường tượng nhìn thấy làn sóng AI đang hình thành và sẽ tiếp tục thay đổi thế giới một cách toàn diện hơn nữa. Tôi tin chắc rằng, ở kỳ sinh nhật lần thứ 30, VNG sẽ trở thành một công ty AI", ông Lê Hồng Minh, Nhà sáng lập kiêm Chủ tịch VNG chia sẻ trong bức thư nhân dịp kỷ niệm 20 năm thành lập công ty.
