Nhắc lỗi doanh nghiệp trước mùa đại hội

Việc tổ chức ĐHCĐ phải tuân thủ Luật Doanh nghiệp, Luật Chứng khoán, đặc biệt là Thông tư 52/2012/TT-BTC và Thông tư 121/2012/TT-BTC. Trước thềm ĐHCĐ 2015, ĐTCK “nhắc lỗi” DN bằng việc điểm kết quả đánh giá việc tổ chức đại hội năm 2014 của 364 DN niêm yết trên HNX được thực hiện bởi Nhóm chuyên gia do TS. Nguyễn Thu Hiền, Trường đại học Bách khoa TP. HCM chủ trì.

24,2% DN tổ chức ĐHCĐ quá thời hạn quy định

Theo quy định tại Luật Chứng khoán, các DN phải tổ chức ĐHCĐ trong vòng 4 tháng kể từ ngày kết thúc năm tài chính. Tuy nhiên, kết quả khảo sát cho thấy, chỉ có 75,8% DN niêm yết tại HNX thực hiện đúng về thời điểm tổ chức đại hội, còn lại là thực hiện trễ so với quy định.

Với DN đại chúng, ĐHCĐ là cơ quan quyền lực cao nhất tại DN, đây là dịp để các cổ đông phát huy quyền “làm chủ” của mình, đặc biệt là quyền biểu quyết và tham gia vào những quyết định quan trọng của công ty.

Tại Việt Nam, hiện vẫn còn tình trạng một số DN chỉ mời cổ đông lớn (sở hữu vài nghìn đến vài chục nghìn cổ phiếu) tham dự đại hội, trong khi theo nguyên tắc quản trị công ty của OECD thì các cổ đông phải được tạo điều kiện thực hiện các quyền cơ bản và phải được cung cấp đầy đủ các thông tin liên quan về công ty, dù đó là cổ đông lớn hay nhỏ, nội bộ hay bên ngoài. Bên cạnh đó, cổ đông phải có cơ hội được khiếu nại và được giải quyết thỏa đáng khi quyền lợi của họ bị vi phạm.

68,7% DN không đăng tải thư mời và tài liệu họp đúng quy định

Theo Thông tư 52, toàn bộ tài liệu họp ĐHCĐ phải được gửi đến cổ đông chậm nhất là 15 ngày, tuy nhiên, thực tế nhiều DN đã không làm như vậy. Khảo sát 346 DN niêm yết tại HNX năm 2014, nhóm chuyên gia tổng kết rằng, chỉ có 31,3% DN đăng tải thư mời và tài liệu họp trước 15 ngày so với ngày họp. Các công ty còn lại không thông báo kịp thời hoặc không đăng thông báo hoặc không ghi rõ ngày đăng thông báo.

Tài liệu họp phải bao gồm đầy đủ thông báo mời họp, giấy ủy quyền, chương trình họp, phiếu biểu quyết và các tài liệu thảo luận cung cấp cho cổ đông để hỗ trợ họ trong việc ra quyết định. 

32,2% DN không công bố Biên bản họp Đại hội

Khảo sát năm 2014 cũng cho biết, các DN niêm yết thực hiện khá tốt việc lập tiểu ban bầu cử hoặc kiểm phiếu trong ĐHCĐ. Tuy nhiên, có 32,2% DN không công bố biên bản họp ĐHCĐ, Nghị quyết ĐHCĐ hoặc không thành lập tiểu ban bầu cử/kiểm phiếu. Đây là một trong những quy định được nêu ra tại Điều lệ mẫu áp dụng cho các DN đại chúng, nhằm đảm bảo tính công khai, minh bạch trong quá trình đại hội. 

98,8% DN chưa lập bộ phận quan hệ cổ đông

Một điểm yếu rõ nét của các DN hiện nay là không có bộ phận quan hệ cổ đông, trong khi bộ phận này cần có để đảm bảo mối liên hệ thường xuyên giữa các nhà đầu tư hiện hữu, nhà đầu tư tiềm năng với DN. Theo thông lệ về quản trị công ty tốt và theo nguyên tắc của OECD, tất cả các cổ đông, bao gồm cổ đông thiểu số và cổ đông nước ngoài, phải được đối xử công bằng như nhau. Cơ chế quản trị công ty phải đảm bảo bảo vệ cổ đông thiểu số trước những hành vi lạm dụng hay tư lợi của các cổ đông kiểm soát. Tuy nhiên, thực trạng thị trường chứng khoán Việt Nam cho thấy, quyền lợi của cổ đông nhỏ là chưa được bảo vệ tốt.

Ông Nguyễn Vũ Quang Trung, Phó tổng giám đốc HNX cho biết, tình trạng DN coi trọng cổ đông lớn và xem thường cổ đông nhỏ xảy ra ở nhiều thị trường, không riêng Việt Nam. DN rất sẵn lòng đón tiếp cổ đông lớn, nhưng sẵn sàng lờ đi các câu hỏi của cổ đông nhỏ, thậm chí họ gọi đến không thèm tiếp. Ở một số nước như Malaysia, để cải thiện thái độ của DN, họ lập ra một tổ chức có tên Watchdog. Tổ chức này chỉ mua mỗi DN 1 cổ phiếu, nhưng có các chuyên gia thường xuyên chất vấn về quyền cổ đông tại DN và tham dự đại hội của tất cả các DN. Chính áp lực từ tổ chức này buộc DN phải thay đổi thái độ đối xử với cổ đông nhỏ, buộc DN phải minh bạch và công bằng.

Ở Việt Nam, ý tưởng lập quỹ bảo vệ nhà đầu tư đã được đặt ra từ lâu và Thủ tướng Chính phủ cũng đã có chỉ đạo việc thực hiện. Tuy nhiên, việc lập nên tổ chức Watchdog để tác động trực tiếp đến mối quan hệ của DN đối với cổ đông nhỏ, có lẽ là ý tưởng thiết thực hiện nay.