Phương án thu hồi và bán đấu giá… nằm trên giấy
Việc xử lý ngôi nhà số 21 - Hùng Vương (trước đây là số 21 - Phan Bội Châu), TP. Quảng Ngãi (tỉnh Quảng Ngãi) dù ngốn khá nhiều thời gian và giấy mực của các cơ quan có liên quan, nhưng đến nay vẫn chưa đi đến hồi kết.
Theo hồ sơ, ngôi nhà này trước đây thuộc diện vắng chủ, được Nhà nước quản lý tại Quyết định số 206/QĐ/UB ngày 8/10/1980 của UBND thị xã Quảng Ngãi và xác lập sở hữu toàn dân tại Quyết định số 1644/QĐ-UBND ngày 7/11/2014 của UBND tỉnh Quảng Ngãi.
Theo Biên bản kiểm kê quản lý nhà đất vắng chủ được lập ngày 26/12/1980, ngôi nhà số 21 - Hùng Vương có nguồn gốc ban đầu từ một người tên Bích. Sau đó, gia đình ông này đã bỏ đi nước ngoài và giao lại cho con gái là bà Trần Thị Phương Dung quản lý. Lúc đó, bà Dung cùng chồng công tác tại Hợp tác xã Mũ Hợp Nhất, phường Trần Hưng Đạo. Tháng 4/1980, vợ chồng bà Dung đã bỏ đi biệt tích, không thấy trở về. Sau đó, tất cả tài sản vắng chủ liên quan đến nhà đất, trang thiết bị gắn liền với bất động sản và thiết bị trang trí của ngôi nhà thuộc quyền quản lý của Cơ quan Quản lý nhà đất và công trình công cộng thị xã Quảng Ngãi.
Trong lúc chờ quyết định xử lý của UBND thị xã, Cơ quan Quản lý nhà đất và công trình công cộng thị xã đã tạm để cho Tổ hợp Sản xuất mũ, phường Trần Hưng Đạo tạm sử dụng. Khi nào có quyết định của UBND thị xã sắp xếp, phân phối nhà cửa đúng theo tiêu chuẩn, chế độ, Tổ hợp Sản xuất mũ phường Trần Hưng Đạo phải chấp hành.
Theo đơn trình bày vào ngày 22/5/1990 của ông Nguyễn Hữu Yên (vợ là bà Bùi Thị Lệ đang sử dụng ngôi nhà số 21 - Hùng Vương, trước đây là chủ cơ sở Tổ hợp Sản xuất mũ Hợp Nhất, phường Trần Hưng Đạo), thì trước năm 1975, ông được chủ ngôi nhà số 21 - Phan Bội Châu là ông Bích (cha bà Dung) mời ông về ở để dạy học cho con ông Bích.
Sau đó, bà Dung đồng ý cho ông toàn quyền sử dụng ngôi nhà này với điều kiện cho bà Dung mượn 2 lượng vàng theo phương thức ủy lợi (nghĩa là khi bà Dung lấy lại nhà, thì sẽ trả lại 2 lượng vàng cho ông Yên). Từ đó, gia đình ông Nguyễn Hữu Yên và Bùi Thị Lệ vẫn sử dụng để ở và buôn bán.
Trong khi đó, ngôi nhà này được Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ngãi xác định không phải bố trí sử dụng làm nhà ở. Đối chiếu quy định tại Điều 80, Luật Nhà ở và quy định về cho thuê, bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước tại Nghị định số 99/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ, thì ngôi nhà số 21 - Hùng Vương cũng không thuộc diện nhà ở cho thuê và bán.
Theo Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ngãi, vào tháng 8/2003, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã chỉ đạo thu hồi ngôi nhà này. Tuy nhiên, đến năm 2014, UBND tỉnh lại ra Thông báo số 223/TB-UBND ngày 15/8/2014 thống nhất cho hộ bà Bùi Thị Lệ thuê nhà để kinh doanh và thời hạn thuê không quá 5 năm. Tuy vậy, gia đình bà Lệ chưa thống nhất ký hợp đồng thuê nhà vào mục đích kinh doanh theo Thông báo số 223/TB-UBND ngày 15/8/2014 của UBND tỉnh.
Kể từ khi ra thông báo trên, đến nay, đã quá 5 năm, bản hợp đồng kia vẫn trống chữ ký của gia đình bà Lệ. Từ đây, việc xử lý ngôi nhà này rơi vào thế “không có đường ra”. Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ngãi cho rằng, ngôi nhà trên không phải được bố trí làm nhà ở, nên cần xem xét, giải quyết theo hướng thu hồi nhà nhằm đảm bảo việc quản lý theo đúng quy định.
Ngày 7/6/2023, Sở Xây dựng dự thảo đề xuất UBND tỉnh hướng xử lý là thu hồi và bán đấu giá nhà (gắn với đất) số 21 - Hùng Vương để thu tiền nộp ngân sách nhà nước; nhằm tạo điều kiện cho gia đình bà Lệ sắp xếp chỗ ở ổn định và di dời đến nơi ở mới trước khi bàn giao nhà cho Nhà nước và giải quyết kinh phí sửa chữa nhà năm 2009, thống nhất cho hộ gia đình bà Lệ được thuê nhà sử dụng vào mục đích kinh doanh đến tháng 6/2024; thời gian thuê nhà tính từ tháng 9/2014 theo Thông báo số 223/TB-UBND ngày 15/8/2014 của UBND tỉnh và kinh phí sửa chữa nhà được khấu trừ vào tiền thuê nhà theo đề xuất của Sở Tài chính vào tháng 1/2017.
Trên, dưới bất đồng
Mới đây, các đơn vị, địa phương có liên quan được Sở Xây dựng “mời” tham gia ý kiến về dự thảo trên. Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi đề nghị Sở Xây dựng nghiên cứu, rà soát việc quản lý nhà vắng chủ không đủ điều kiện để cho thuê lại, nhưng kiến nghị cho gia đình bà Lệ được thuê vào mục đích kinh doanh đến tháng 4/2024 thì có đảm bảo quy định hay không?
Sở Tư pháp tỉnh Quảng Ngãi thống nhất với đề xuất của Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ngãi là thu hồi và bán đấu giá ngôi nhà số 21 - Hùng Vương; đồng thời hoàn trả kinh phí sửa chữa nhà cho bà Lệ (khấu trừ vào tiền thuê nhà).
“Thời hạn thuê nhà đã hết (theo Thông báo số 223/TB-UBND ngày 15/8/2014 của UBND tỉnh Quảng Ngãi), nhưng báo cáo không có thông tin về hợp đồng thuê nhà. Vì vậy, Sở Xây dựng cần làm rõ trước đây đã ký hợp đồng thuê nhà hay chưa và cơ sở đề xuất để hộ gia đình bà Lệ được thuê đến tháng 6/2024”, Sở Tư pháp tỉnh Quảng Ngãi ý kiến.
Còn Sở Tài chính tỉnh Quảng Ngãi cho rằng, nội dung nhằm tạo điều kiện cho gia đình bà Lệ sắp xếp chỗ ở ổn định và di dời đến nơi ở mới trước khi bàn giao nhà cho Nhà nước và giải quyết kinh phí sửa chữa nhà năm 2009, thống nhất cho hộ gia đình bà Lệ được thuê nhà sử dụng vào mục đích kinh doanh đến tháng 6/2024, trước đây, Công ty TNHH MTV Đầu tư kinh doanh và du lịch tỉnh Quảng Ngãi (QISC) đã 3 lần tổ chức làm việc với bà Lệ, nhưng bà này không thống nhất theo nội dung chỉ đạo của UBND tỉnh tại Thông báo số 223/TB-UBND ngày 15/8/2014. “Do vậy, Sở Tài chính không có cơ sở để thống nhất nội dung này”, Sở Tài chính nêu quan điểm.
Trong khi đó, Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh thực hiện ký hợp đồng thuê nhà từ tháng 9/2014 theo Thông báo số 223/TB-UBND ngày 15/8/2014 của UBND tỉnh là không có cơ sở. Lý do là, theo điểm c, khoản 2, Thông báo số 223/TB-UBND ngày 15/8/2014 của UBND tỉnh, giao Công ty cổ phần Môi trường đô thị Quảng Ngãi chủ trì, lập thủ tục cho bà Lệ thuê nhà số 21 - Hùng Vương để kinh doanh bắt đầu từ tháng 9/2014. Ngày 13/1/2015, UBND tỉnh giao ngôi nhà này lại cho Công ty QISC tiếp tục quản lý, kinh doanh cho thuê. Đến ngày 19/11/2020, UBND tỉnh có Quyết định số 793/QĐ-UBND chuyển giao quỹ đất thuộc sở hữu Nhà nước cho Trung tâm Phát triển Quỹ đất tỉnh, trong đó có ngôi nhà số 21 - Hùng Vương.
“Như vậy, từ thời điểm tháng 9/2014 đến trước ngày 19/11/2020, UBND tỉnh không giao Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh thực hiện các thủ tục liên quan đến việc cho thuê nhà số 21 - Hùng Vương. Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh không theo dõi, quản lý việc cho thuê nhà và việc sử dụng nhà của bà Lệ. Trong thời gian được UBND tỉnh giao nhiệm vụ quản lý, vận hành ngôi nhà số 21 - Hùng Vương, các đơn vị quản lý trước đây đã không thực hiện ký hợp đồng thuê nhà đối với hộ gia đình bà Lệ. Do đó, đến thời điểm ngày 19/11/2020 chuyển giao lại cho Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh quản lý cho thuê, Trung tâm không có cơ sở ký Phụ lục hợp đồng thuê nhà đối với bà Lệ”, Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh Quảng Ngãi nêu vấn đề.
Trung tâm này khẳng định, việc ký hợp đồng thuê nhà và thu tiền thuê nhà từ tháng 9/2014 đến tháng 11/2020 thuộc nhiệm vụ của các đơn vị quản lý vận hành nhà trước đây, không phải nhiệm vụ của họ. Theo đó, việc xác định số tiền thuê nhà và thu hồi số tiền thuê nhà còn nợ đến thời điểm bàn giao cho Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh thuộc trách nhiệm của các đơn vị quản lý vận hành trước đây.
“Để Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh tiếp tục ký hợp đồng từ thời điểm tháng 11/2020 đến nay, Trung tâm đề nghị Sở Xây dựng kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo Công ty cổ phần Môi trường đô thị Quảng Ngãi và Công ty QISC làm việc với hộ gia đình bà Lệ để truy thu tiền thuê nhà và tính toán khấu trừ kinh phí sửa chữa nhà, đồng thời thống nhất cho Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh thực hiện ký hợp đồng thuê nhà với hộ gia đình bà Lệ vào mục đích kinh doanh từ tháng 12/2020”, Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh đề xuất.
Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư, bà Lệ cho biết, hiện chồng bà đã mất. Bà và con cái đang sử dụng tầng 2 của ngôi nhà số 21 - Hùng Vương để ở, còn tầng trệt dùng để bán cơm. “Gia đình tôi và các cơ quan chức năng đã nhiều lần họp bàn, nhưng vẫn chưa đi đến thống nhất hướng xử lý”, bà Lệ cho hay.
Theo bà Lệ, ngôi nhà này gia đình thuê lại của bà Dung đã mấy chục năm. Trả lời vì sao hàng chục năm không ký hợp đồng thuê nhà với Nhà nước, bà Lệ tha thiết: “Tôi muốn mua, chứ không muốn thuê. Tôi mong Nhà nước xem xét cho tôi được mua lại với giá cao hơn giá nhà nước một chút, chứ mua theo giá thị trường hoặc đấu giá thì tôi không theo nổi”.
Bất lực xử lý các doanh nghiệp không chịu trả nhà?
Theo báo cáo của Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh Quảng Ngãi, hiện trên địa bàn tỉnh này còn 10 ngôi nhà trước đây cho 6 công ty, doanh nghiệp thuê áp dụng đơn giá thuê nhà thuộc sở hữu nhà nước để sử dụng vào mục đích kinh doanh, trụ sở làm việc theo Quyết định số 07/2014/QĐUBND ngày 6/3/2014 của UBND tỉnh và hiện còn nợ tiền thuê nhà.
Cụ thể, 5 ngôi nhà đã bàn giao cho Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh Quảng Ngãi quản lý từ năm 2017 (gồm 310 - Quang Trung, 31 - Phan Châu Trinh, 112 - Phan Đình Phùng, 113 - Phan Châu Trinh, 64 - Phan Châu Trinh); 4 ngôi nhà do 2 đơn vị thuê là Công ty Dược và Vật tư y tế Quảng Ngãi (nhà số 275 - Hùng Vương và 27 - Duy Tân) và Công ty Phát hành sách và văn hóa tổng hợp (số 16 - Hùng Vương và 325 - Hùng Vương); 4 ngôi nhà này trước đây bố trí cho các công ty sử dụng để kinh doanh, buôn bán.
Khi có chủ trương giải thể, bán doanh nghiệp, các đơn vị không xử lý, bàn giao nhà cho nhà nước, mà cho các nhân viên đơn vị sử dụng làm nơi kinh doanh, buôn bán. Hiện 3 ngôi nhà vẫn còn người sử dụng làm nơi kinh doanh, buôn bán. Riêng ngôi nhà số 16 - Hùng Vương đã bàn giao từ tháng 5/2018, nhưng trong ngôi nhà vẫn còn tài sản của Công ty nên vẫn chưa xử lý được.
Hiện 2 đơn vị không còn hoạt động trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi, do vậy, Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh không có thông tin về địa chỉ, người đại diện pháp lý để liên lạc xử lý đối với khoản nợ tiền thuê nhà. Ngôi nhà số 472 - Quang Trung đang được Công ty Du lịch Quảng Ngãi sử dụng và hợp đồng thuê nhà đã hết hiệu lực từ năm 2020, nhưng Công ty không chịu bàn giao.
Tại buổi làm việc mới đây cùng với các cơ quan, đơn vị có liên quan, các công ty tham dự cam kết sẽ trả tiền thuê nhà cho Nhà nước theo đúng quy định sau khi phối hợp với đơn vị quản lý vận hành nhà ở để đối chiếu, rà soát hồ sơ pháp lý, chuẩn xác số tiền nợ phải trả.
Thời gian hoàn thành việc truy thu nợ tiền thuê nhà hoàn thành trước 30/8/2023. Sau thời gian này, đơn vị nào không trả nợ tiền thuê nhà thuộc sở hữu nhà nước thì Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh sẽ kiện các đơn vị đó ra tòa án kinh tế theo hợp đồng đã ký để giải quyết.
