Quốc hội dành cả ngày 21/6 thảo luận về Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi.
Việc chủ đầu tư thỏa thuận với người sử dụng đất để có đất thực hiện dự án là thỏa thuận mang tính dân sự. Nếu Nhà nước can thiệp bằng biện pháp thu hồi đất với các trường hợp không thỏa thuận được, là không phù hợp với quy định của Hiến pháp.
Tiếp tục Kỳ họp thứ năm, cả ngày 21/6, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đất đai sửa đổi.
Trước đó, đã có gần 200 ý kiến thảo luận tổ, góp ý vào nhiều vấn đề lớn của dự thảo.
Ngày 20/6, gửi đại biểu Quốc hội báo cáo dự kiến một số nội dung tiếp thu, giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ, Bộ Tài nguyên và môi trường cho biết, có ý kiến đề nghị đối với quy hoạch sử dụng đất ở những tỉnh, thành phố lớn, đặc biệt như Hà Nội và TPHCM, những vùng lõi trong bán kính khoảng dưới 10 km tuyệt đối không quy hoạch nhà ở chung cư cao tầng thương mại nằm giữa trung tâm vùng lõi, gây áp lực rất lớn cho cơ sở hạ tầng.
Thay vào đó, chỉ ưu tiên cho việc xây dựng những công trình công cộng, văn phòng cho thuê, trung tâm thương mại, công viên cây xanh. Ý kiến này đề nghị kiên quyết đưa ra khỏi trung tâm thành phố lớn các nhà máy, trường đại học...
Cơ quan soạn thảo hồi âm, phạm vi quy hoạch sử dụng đất chỉ xác định và khoanh vùng các khu vực phát triển đất ở, còn việc xác định quy mô, tầng cao các chung cư thuộc phạm vi quy hoạch xây dựng.
Đối với việc quy hoạch các công trình công cộng, văn phòng cho thuê, trung tâm thương mại, công viên cây xanh hay di dời các nhà máy, trường đại học ra khỏi trung tâm thành phố lớn, Bộ Tài nguyên và Môi trường giải thích đây là nội dung được xác định, quy định trong các nhiệm vụ lập quy hoạch để thực hiện các mục tiêu cụ thể của từng đô thị lớn, đặc biệt là Hà Nội và TPHCM.
Liên quan đến các quy định về thu hồi đất, vấn đề đại biểu còn rất nhiều băn khoăn, có ý kiến đề nghị làm rõ Nhà nước thu hồi dự án nhà ở thương mại để giao cho chủ đầu tư hay dự án nhà ở thương mại chỉ có thể được thực hiện thông qua quỹ đất của nhà nước.
Đại biểu khác cho rằng dự thảo Luật vẫn có hai cơ chế là Nhà nước thu hồi đất và chủ đầu tư dự án thỏa thuận với người sử dụng đất. Việc này tạo ra nhiều bất cập về giá, làm chậm tiến độ đầu tư công…
Hồi âm đại biểu, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết dự thảo Luật đang thiết kế theo hướng, đối với dự án nhà ở thương mại chỉ có thể được thu hồi đất thông qua hoạt động tạo quỹ đất của tổ chức phát triển quỹ đất để đấu giá quyền sử dụng đất, trừ trường hợp đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất và trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án phát triển kinh tế - xã hội thông qua việc thỏa thuận về quyền sử dụng đất.
Cũng theo cơ quan soạn thảo, có ý kiến đề nghị cần có cơ chế thu hồi đối với đất cho phát triển khu đô thị, nhà ở thương mại… hoặc có cơ chế Nhà nước hỗ trợ trong trường hợp chủ đầu tư không thể thỏa thuận hết được với các chủ sử dụng đất.
Cạnh đó còn có đề nghị cần cơ chế thu thu hồi đất đối với trường hợp thỏa thuận được 70-80% , đặc biệt đối với dự án nhà ở thương mại. Ý kiến khác đề nghị bổ sung quy định thu hồi đất nhưng cho các doanh nghiệp phải thỏa thuận với người dân để lợi ích của người bị thu hồi đất được bảo đảm.
Cơ quan soạn thảo nêu rõ, việc chủ đầu tư thỏa thuận với người sử dụng đất để có đất thực hiện dự án là thỏa thuận mang tính dân sự. Nếu Nhà nước can thiệp bằng biện pháp thu hồi đất với các trường hợp không thỏa thuận được, là không phù hợp với quy định của Hiến pháp.
Mặt khác, thực hiện như vậy sẽ dẫn tới việc so bì giữa người bị thu hồi đất và người đã thỏa thuận nên dễ dẫn tới khiếu kiện. Để đảm bảo việc thỏa thuận nhận chuyển quyền sử dụng đất thành công, nhà đầu tư cần phải tính toán về quy mô, địa điểm thực hiện dự án cho phù hợp.
Về chính sách bồi thường, có ý kiến đề nghị quy định cho phép người có đất ở bị thu hồi được lựa chọn hình thức bồi thường bằng đất hoặc bằng tiền, và cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phải tôn trọng lựa chọn đó.
Bộ Tài nguyên và Môi trường hồi âm, khoản 2 Điều 90 dự thảo Luật đã có quy định nguyên tắc, thứ tự ưu tiên hình thức bồi thường. Theo đó, việc bồi thường được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi, nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền.
Dự luật cũng đã quy định lựa chọn hình thức bồi thường trong điều kiện của địa phương (được bồi thường bằng đất khác mục đích thu hồi hoặc bằng nhà ở nếu địa phương có điều kiện về quỹ đất).
Quy định này là phù hợp, đảm bảo tính khả thi trong tổ chức thực hiện, đảm bảo quyền và lợi ích cho người có đất thu hồi, theo quan điểm của cơ quan soạn thảo.
Đại biểu còn đề nghị quy định bồi thường về đất phải cao hơn giá đất thị trường hoặc kèm theo những lợi ích khác. Nếu thu hồi đất thực hiện dự án kinh doanh, thương mại thì xem xét cho người bị thu hồi đất được mua cổ phiếu, cổ phần trong dự án đó để họ được đầu tư lâu dài từ giá trị đất của họ.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, dự thảo Luật đã quy định người có đất thu hồi ngoài việc được bồi thường ngang giá trị còn được hưởng các khoản hỗ trợ như: hỗ trợ ổn định đời sống, sản xuất; hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm, hỗ trợ tái định cư…
Với việc dùng tiền bồi thường để mua cổ phiếu, cổ phần trong dự án thu hồi đất, theo cơ quan soạn thảo, là thỏa thuận giữa chủ đầu tư và người có đất thu hồi thực hiện theo quy định của pháp luật dân sự, Nhà nước không can thiệp vào thỏa thuận dân sự này.
